Superrijken zijn in Nederland nog beter af dan in de VS

Iedereen die miljardair is, is in Nederland zelfs beter af dan in het ongelijkheidsmekka van de Verenigde Staten. In een groot nieuw internationaal rapport over belastingontwijking komt Nederland naar voren als een uiterst belastingvriendelijk land voor de allerrijksten. Ze betalen soms maar 20 procent belasting over hun inkomen, de helft van de gemiddelde Nederlandse belastingbetaler.

Door hun inkomsten slim te verschuiven uit winsten en aandelen kunnen rijke mensen en multinationals wereldwijd hun belastingen verlagen, aldus honderd onderzoekers van het EU Tax Observatory, een instituut gefinancierd door de Europese Unie. het verslag zien.

Miljonairs en miljardairs in Nederland waren in 2018 – het laatste jaar waarvoor deze gegevens bekend zijn – zelfs succesvoller in het ontwijken van belastingen dan in Frankrijk en de VS, de landen die de onderzoekers in een deelonderzoek vergelijken met Nederland. Terwijl de overgrote meerderheid van de Nederlanders zo’n 40 procent van hun inkomen aan belastingen betaalt, daalt de belastingdruk voor de rijkste 5 procent.

Het is een van de belangrijkste conclusies van het zogenaamde Global Tax Evasion Report, dat maandag werd gepubliceerd: belastingontwijking is schering en inslag onder hoogverdieners en grote vermogens. En minstens zo belangrijk: overheden faciliteren dit met hun Byzantijnse belastingstelsels. Misbruik is een fluitje van een cent.

Nederland speelt in het rapport een dubbele hoofdrol. Niet alleen is de belastingdruk voor de superrijken hier extreem laag, Nederland is ook een draaischijf in de mondiale geldstroom van belastingontwijkers. In 2020 maakten multinationals nergens zoveel geld over als naar Nederland: 170 miljard euro, bijna evenveel als de hele economie van Noord- of Zuid-Holland.

Nederland is vaak niet de eindbestemming, maar een handig doorvoerland om het geld op papier te parkeren. Andere landen lopen daardoor vele miljarden euro’s aan belastinginkomsten mis.

Belastingparadijzen

In tegenstelling tot belastingontduiking is belastingontwijking geen overtreding van de wet. De onderzoekers zijn zeer positief over de bestrijding van ontduiking, de criminele variant. Omdat banken nu automatisch gegevens delen en uitwisselen, hebben overheden snel in kaart gebracht waar voorheen verborgen geld zich bevindt. Als gevolg hiervan is de hoeveelheid onbelaste rijkdom in belastingparadijzen in tien jaar aanzienlijk gekrompen.

Dat geeft hoop, vinden de honderd wetenschappers die het onderzoek uitvoerden onder leiding van de Franse topeconoom Gabriel Zucman. Het accepteren van geknoeid met belastingaangiften en het gedrag van belastingparadijzen die met elkaar concurreren met steeds lagere tarieven “zijn geen natuurwetten, het zijn beleidskeuzes.”

In 2020 sluisden multinationals nergens zoveel geld door als naar Nederland

Maar dat is pas waar het begint, schrijven de onderzoekers. Omdat de belasting die de rijkste individuen en multinationals legaal zijn gaan betalen vaak nul is. Ze profiteren van de grote verschillen in belastingstelsels, zowel tussen landen als binnen hetzelfde land.

Hoe zwaar een bedrag van één miljoen euro wordt belast, hangt niet alleen af ​​van in welk land de eigenaar van dat geld woont, maar ook van de vraag of het op een spaarrekening, in een huis of in bedrijfspanden of aandelen staat. Wie al deze verschillen vakkundig gebruikt, zal, geheel legaal, veel minder belasting moeten betalen. Dat kan in veel gevallen, ook in Nederland, bijvoorbeeld door de winst niet als salaris uit te keren (relatief zwaar belast), maar via een speciaal daarvoor opgerichte BV (veel lichter belast).

Het zijn vooral de superrijke en grote bedrijven die profiteren van deze constructies. Ze hebben het geld om belastingadvies in te winnen en halen een groot deel van hun inkomen uit bezittingen in plaats van uit werk. De meeste werknemers kunnen hun loon niet zomaar via een bedrijf laten uitbetalen, zij betalen de volledige prijs.

Doorbraak

Nederland heeft de afgelopen jaren iets gedaan om belastingontwijking aan te pakken. Het ministerie van Financiën wijst daarom op maatregelen die nog niet zijn meegenomen in de cijfers van het nieuwe onderzoek. Zo heeft de huidige regering beperkingen opgelegd aan het lenen bij je eigen BV, een van de fiscale trucs, en worden rente en royalty’s nu altijd belast, ook al lopen ze via Nederland.

Het is een teken dat de aandacht voor belastingontwijking overal toeneemt. Zucman, directeur van het EU Tax Observatory, is hiervan het levende bewijs. Hij promoveerde onder collega-econoom en landgenoot Thomas Piketty, schreef een bestseller over de manieren waarop de superrijken hun geld naar belastingparadijzen sluizen en levert de data aan die politici gebruiken om wereldwijd beleid te maken. Dit jaar won hij de John Bates Clark Medal, een prestigieuze econoomprijs voor opkomend talent.

Lees ook
15 procent belasting voor bedrijven? Dat is echt te weinig, zegt topeconoom Gabriel Zucman

Deze groeiende politieke aandacht voor belastingontwijking zorgde in 2021 voor een doorbraak. Voor het eerst werd een grote groep van ruim 140 landen het eens over de invoering van één mondiaal minimumtarief van 15 procent op de winsten van multinationals. Het enthousiasme onder wetenschappers is inmiddels bekoeld: er zijn talloze mazen in de wet ingebouwd.

Zucman blijft optimistisch. Wat hem betreft is het tijd voor de volgende stap: een mondiale vermogensbelasting. Als zo’n belasting 2 procent van het vermogen van miljardairs zou bedragen, schrijft hij samen met zijn collega-onderzoekers, zou dat jaarlijks 235 miljard euro opleveren.