Nederland heeft het internationaal recht geschonden in de zaak van een Bahreinse asielzoeker, resulterend in zijn deportatie en, na een kort geding, een levenslange gevangenisstraf in zijn geboorteland. Dat oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dinsdag. Volgens het Hof heeft de immigratiedienst van de IND niet zorgvuldig en rigoureus onderzocht of Ali al-Showaikh terecht vreesde voor politieke vervolging en “onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing”, zoals voorgeschreven door de Europese wet.
Om die reden en vanwege de ‘terreur’ die Al-Showaikh heeft geleden als gevolg van het Nederlandse falen, beveelt het Europese Hof aftredend staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) om 50.000 euro schadevergoeding te betalen aan de gedeporteerde Bahreinse . Al-Showaikh zit al zo’n vijf jaar in de beruchte Jau-gevangenis in de Bahreinse woestijn, is naar verluidt gemarteld en is onlangs met honderden medegevangenen in hongerstaking gegaan tegen de erbarmelijke omstandigheden (collectieve bestraffing, het ontzeggen van medische zorg, nauwelijks tijd buiten de gevangenis). overvolle cellen).
Het Hof beveelt Van der Burg niet om Al-Showaikh terug te halen, maar draagt de staatssecretaris wel in verhulde termen op om ‘passende maatregelen’ te nemen om ervoor te zorgen dat de ‘rechten van Al-Showaikh worden gewaarborgd’. Het komt zelden voor dat het Hof naar Nederland komt om diplomatieke inspanningen voor Al-Showaikh te overwegen. Volgens zijn woordvoerder zal Van der Burg pas na uitgebreide bestudering van het vonnis bepalen of Nederland dit ook daadwerkelijk gaat doen.
Lees ook
Ali al-Showaikh was niet welkom in Nederland, hij zit nu levenslang in de gevangenis in Bahrein
Last-minute tweede asielaanvraag
Het Europese Hof beschuldigt het Nederlandse rechtssysteem er specifiek van dat het op het allerlaatste moment de tweede asielaanvraag van de toen 27-jarige Bahreinse zonder inhoudelijke beoordeling heeft afgewezen. Een paar dagen voor zijn deportatie probeerde Al-Showaikh zijn angst voor vervolging te onderbouwen met een document waaruit bleek dat een gearresteerde landgenoot zijn naam had genoemd tijdens een strafrechtelijk verhoor, maar de IND heeft dit Arabische document niet onderzocht omdat het gekopieerd en onvertaald was. omdat de dienst vermoedde dat Al-Showaikh het alleen gebruikte om zijn deportatie te frustreren.
Het Hof heeft ten onrechte Nederland beschuldigd van een “te beperkte aanpak”. De IND had dit document inhoudelijk moeten beoordelen – en in het licht van informatie die Al-Showaikh eerder aanleverde, onder meer over de slechte mensenrechtensituatie in Bahrein. Ook omdat het ingediende document een uitgelekt vertrouwelijk verhoor was dat Al-Showaikh niet zomaar van internet had kunnen plukken.
Verontwaardigd
De uitspraak van het Hof is een nieuw hoofdstuk in de langlopende Al-Showaikh-zaak, die Van der Burgs voorgangers herhaaldelijk voor kopzorgen heeft gezorgd. Na publicaties van NRC de Tweede Kamer eiste opheldering en vervolgens beloofde staatssecretaris van Asiel Mark Harbers (VVD) een inspectieonderzoek. Hieruit bleek onder meer dat de Nederlandse ambassadeur in Bahrein boos was dat de IND geen informatie van hem had gekregen. Als de immigratiedienst had gebeld, zou de ambassadeur hebben gewaarschuwd dat het soennitische regime in Bahrein “zeer hard optreedt” tegen kritische sjiieten als Al-Showaikh. Volgens een professor en drie universitaire docenten migratierecht, aan wie NRC de vertrouwelijke bevindingen van de inspectie had ingediend, bleek dat de IND onvoldoende had onderzocht hoe gevaarlijk het was dat de broer van Al-Showaikh een naar het buitenland gevluchte activistische leider was.
De vader van de gedeporteerde Bahreiner, Mohammed al-Showaikh, heeft “gemengde gevoelens” over de uitspraak, vertelt hij NRC. Hij is “nog niet afgelost” zolang onduidelijk is of Nederland druk zal uitoefenen op de Bahreinse autoriteiten, die soms ogenschijnlijk willekeurig gratie verlenen aan politieke gevangenen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft net als het ministerie van Justitie nog niet gereageerd op de vraag of die inspanning zal worden gedaan, maar benadrukt wel dat het sinds de deportatie de rechtszittingen van Al-Showaikh heeft bijgewoond, herhaaldelijk zorgen heeft geuit over een ‘eerlijke proef en humane behandeling” en informeerde naar de gezondheid van Al-Showaikh’s Showaikh. Bij deze zeldzame diplomatieke inspanning – Nederland volgt nooit gedeporteerde asielzoekers – zou er toch geen sprake moeten zijn van schuldbekentenis, zei het ministerie eerder, maar van ‘regulier werk op het gebied van de mensenrechten’.
Het is niet de eerste keer dat het Nederlandse uitzettingsbeleid juridisch bekritiseerd wordt. In 2021 oordeelde de Raad van State na onderzoek NRC aan de gemartelde gedeporteerde Soedanezen dat Nederland geen asielzoekers meer uit dat Oost-Afrikaanse land mag deporteren voordat er grondig onderzoek wordt gedaan naar de risico’s.
