Vier verkiezingen op rij was Heimen van Diest (70) voorzitter van een stembureau in zijn woonplaats Ermelo. Ooit schreef hij zich in uit ‘bewust burgerschap’, maar voelt zich nu buitenspel gezet.
Zijn gemeente besloot onlangs om bij de verkiezingen in november geen burgers meer tot stembureauvoorzitters te benoemen, maar die belangrijke taak over te laten aan gemeenteambtenaren. Noodzakelijk, redeneerde de wethouder, omdat het stemproces complexer wordt en de werkdagen langer. “Mensen haakten af”, zegt de gemeente door De Telegraaf weten.
Het leidde tot een kleine rel in Ermelo, omdat Van Diest en enkele andere voorzitters het als een belediging zagen dat zij nu werden gedegradeerd tot vice-voorzitter. De verkiezingen zijn altijd goed verlopen, nietwaar? Toch had het nog erger kunnen zijn.
Het gemeentehuis is twee dagen gesloten
In de kleine Zuid-Limburgse gemeente verliep het relatief rustig, maar de gemeenteraad van Gulpen-Wittem besloot onlangs om op de verkiezingsdag helemaal geen vrijwilligers meer in te zetten. De elf stembureaus in de gemeente worden op 22 november bemand door ambtenaren. Ook als er een dag later op kandidatenniveau wordt geteld, gebeurt dit door gemeentemedewerkers. Om dit alles mogelijk te maken sluit het gemeentehuis twee dagen de deuren.
Net als Ermelo zegt de gemeente Gulpen-Wittem dit besluit te hebben genomen omdat het verkiezingsproces steeds ingewikkelder en arbeidsintensiever wordt. “De last voor de vrijwilligers werd te groot”, legt een woordvoerder uit. “Het is zwaar en omslachtig, waardoor mensen afhaken.”
Onhandelbare stembiljetten
Gulpen-Wittem is niet de enige gemeente waar mensen afhakten omdat het werk bij het stembureau lastig bleek. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) waarschuwde hier eerder voor. Na de Provinciale Staten klaagden vrijwilligers uit het hele land over een lange nacht en logge, grote stembiljetten die het telproces bemoeilijkten.
Er wordt gewerkt aan een proef met kleinere stembiljetten, maar voorlopig houden we het bij de opvouwbare namenlijst. De koepelorganisatie van gemeenten zei in juli te vrezen dat het lastig zou kunnen worden om voldoende vrijwilligers te werven tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Landelijk zijn ongeveer vijftigduizend mensen nodig. En wie wil stembiljetten vroeg in de ochtend op echtheid controleren? Of stapels bankbiljetten tellen tot de avond?
Voor veel mensen lijkt dat het voorlopige antwoord te zijn. In tegenstelling tot wat gemeenten als Ermelo en Gulpen-Wittem vooraf vreesden, blijken er op de verkiezingsdag toch nog aardig wat inwoners bereid een handje te helpen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken houdt geen overzicht, maar volgens een woordvoerder gaat de werving ‘vooruitstrevend’.
‘Maak je geen zorgen’
Een korte en zeer willekeurige rondgang langs gemeenten geeft hetzelfde beeld. Onder meer Arnhem, Gouda, Rheden, Horst aan de Maas en Tytsjerksteradiel hebben al voldoende aanmeldingen ontvangen en hoewel het in Den Helder een zware klus was, heeft die gemeente inmiddels ook bijna genoeg mensen. Ook in Lingewaard gaan de zaken goed, zegt een woordvoerder. Omdat de gemeente een hoge opkomst verwacht, opent Lingewaard maar liefst twaalf extra stembureaus. Op al deze locaties is de bezetting inmiddels afgerond. De gemeente zoekt nog naar loketten, ‘maar daar maken wij ons geen zorgen over.’
Het is niet verplicht om stembureaulid of loket in uw eigen woonplaats te worden. U kunt zich ook elders in het land inschrijven. Goed nieuws voor de afgewezen voorzitters uit Ermelo. Daarom namens Heimen van Diest en zijn collega’s een oproep: wie, o wie, zoekt nog een ervaren stembureauvoorzitter?
Verslaggevers van Trouw schrijven over opvallend nieuws uit de verkiezingscampagne.
