Edson Olf (37) keek als kind in de huiskamer in Rotterdam Zuid naar het wekelijkse politieke vragenuur van de Tweede Kamer. ‘Die blanke mannen daar doen iets belangrijks, vond ik.’
Hij komt nu wekelijks naar de Tweede Kamer en kan binnenkort zelf vragen stellen. Tenminste, als hij genoeg stemmen krijgt als lijsttrekker van BIJ1.
De partijleden kozen de relatief onbekende Olf als opvolger van Sylvana Simons. Hij was directeur van BIJ1 en lid van een Rotterdamse buurtraad. Olf werkte eerder bij Apple als reparateur en was voorzitter van de Business Council van het bedrijf, vertelt hij. Daarna werd hij adviseur, voornamelijk voor semi-publieke organisaties, en specialiseerde hij zich in conflicten. Zo hielp hij de gemeente Den Haag bij een conflict met woonbooteigenaren.
Bij de verkiezingen in november staat het voortbestaan van BIJ1 in de Kamer op het spel. De steun voor de partij was mede gebaseerd op de bekendheid van aftredend Kamerlid en lijsttrekker Simons. Ze laat een jonge, soms twistzieke club achter, die tussen nul en één zetel zit.
De kiezers leerden Olf in zijn eerste weken vooral kennen via een tweet. Op de dag dat Hamas Israël aanviel en Israëli’s werden vermoord en ontvoerd, plaatste Olf een bericht waarin hij schreef over decennia van “kolonisatie, verdrijving, ontheemding, moord en apartheid” die de “oorzaak van dit conflict” zijn. Nederland en de Europese Unie maken zich hier deels schuldig aan, zo vervolgde hij, “door het internationaal recht niet te garanderen en het onrecht te laten voortduren.” Hij wenste “vrede, mededogen en compassie, en een vrij Palestina.”
Waarom deze tweet?
“Want BIJ1 vindt het belangrijk dat we ons tijdens zulke evenementen niet focussen op wat er die dag gebeurt. Wij vestigen al jaren de aandacht op de apartheid en het onrecht dat het Palestijnse volk overkomt. Het komt niet uit de lucht vallen dat zoiets gebeurt. ”
Mensen denken bij die tweet na: maken BIJ1 en Olf zich druk om de Israëliërs die op dat moment doodgaan of worden ontvoerd?
“Dat begrijp ik. Wij geven om alle mensenlevens. Maar het is belangrijk om te kijken naar wat er al tientallen jaren in Palestina aan de hand is. Waar hebben deze mensen al jaren mee te maken?”
Zelfs op de dag dat zoveel Israëliërs sterven?
“Ik kies er vervolgens voor om historische context te bieden over waarom dit gebeurt. Ik kies er niet voor om te zeggen: wat verschrikkelijk, al die mensenlevens. Maar ik kan begrijpen waarom mensen dat, en de timing, vervelend vinden. Dat betekent niet dat ik niets voel van het lijden van anderen. Ik ben eigenlijk heel gevoelig. Wij als partij zijn gevoelig en bestaan uit zoveel groepen die onrecht hebben ervaren.”
Denkt u dat de aanval van Hamas in deze context gerechtvaardigd kan worden?
“We vinden alle levens die verloren gaan door geweld verschrikkelijk. Het maakt niet uit van welke kant het komt.”
BIJ1 hoopt op een vrij Palestina, waar Israëliërs en Palestijnen vreedzaam samenleven, zegt Olf. Zo interpreteert hij de omstreden uitspraak’Van de rivier tot de zee zal Palestina vrij zijn’.
Olf kwam begin jaren negentig, toen hij zes was, vanuit Suriname naar Nederland. Met zijn moeder, zus en vader. “Het beloofde land. Zo zagen wij het ook. Mijn ouders wensten ons een goede toekomst met meer perspectief en kozen daarom voor Nederland. Familie woonde hier al en wij spraken de taal.” Zijn moeder kon bij het Erasmus MC aan de slag, ook zijn vader had al een baan toen ze overvlogen.
Zijn relatie met Nederland is ambivalent gebleven. In Nederland is het goed geregeld, zegt hij. Maar hij merkte dat hij als anders werd gezien als andere kinderen zijn accent imiteerden. In zijn tienerjaren merkte hij dat de politie vaker zijn Rotterdamse buurt binnenreed en vaker stopte bij gekleurde mensen. “Beverwaard, mijn buurt, werd als onveilig gezien. Terwijl ik enorm genoten heb van deze plek.”
Zijn moeder zei: Wij gekleurde mensen moeten in dit land twee tot drie keer harder werken. De regels die voor anderen gelden, gelden niet noodzakelijkerwijs voor jou, Edson. Je wordt zwaarder beoordeeld op fouten. Olf koos ervoor om zo min mogelijk op te vallen. “Ik was altijd voorzichtig in hoe ik mezelf uitdrukte, hoe ik me gedroeg. Ik probeerde uit de problemen te blijven.”
Lees ook
Sylvana Simons heeft een blijvende invloed op het politieke debat, zeggen collega’s
Je bent kalm, zeg je. Je houdt van de schuilplaats. Waarom gun je jezelf deze positie als lijsttrekker, midden in de schijnwerpers, op een partij die voor grote uitdagingen staat?
Lacht. “Ik heb mij aangemeld met de boodschap: als de partij het goed vindt en mij nodig heeft, dan wil ik dienen. De partij had behoefte aan een loyale leider die er zin in heeft en zijn of haar strepen in de partij heeft verdiend. Dan moet ik over mijn spanning en mijn karakter heen komen.”
Wat als je geen zetel wint?
“Dan gaan wij verder met onze missie buiten het parlement. Het zal financiële gevolgen hebben, daar moeten we naar kijken. En dan zien we het over vier jaar wel.”
In 2016 richtte Sylvana Simons BIJ1 op. Bij de parlementsverkiezingen van 2021 won ze ternauwernood een zetel. Haar bekendste nalatenschap is de discussie over het slavernijverleden en de excuses van premier Mark Rutte die daarop volgden.
De partij wordt ook gekenmerkt door onenigheid. BIJ1 verdween dit jaar uit de Amsterdamse raad, waar het in 2022 drie zetels behaalde. De laatste twee gespleten raadsleden spraken van een “giftige, structureel onveilige omgeving”, vol wantrouwen, machtsmisbruik en “gebrek aan transparantie en interne democratie”.
Uw kennis over conflicten zal u nu goed van pas komen.
“Het is de reden dat ik mij zo’n twee jaar geleden heb aangemeld voor het landelijk bestuur. Ik had de indruk dat ik kon leren discussiëren met BIJ1. Zodat ruzies niet escaleren, maar iets goeds opleveren.”
Er kwam minder van terecht dan hij had gehoopt, zegt Olf terugkijkend. Hij kon de meningsverschillen analyseren en ziet de conflicten in BIJ1 vooral als een onwil om van elkaar te leren en te investeren. En wat hij ook zag: “Mensen plaatsen het lijden dat hen wordt aangedaan boven het collectief.” Wat de vertrekkende raadsleden uit Amsterdam beschrijven, herkent hij niet. “Ik ervaar BIJ1 echt als een warm bad.”
Antiracisme is het belangrijkste onderwerp van het verkiezingsprogramma. Olf wil ervoor zorgen dat er genezing en herstel komt na de verontschuldiging voor het slavernijverleden. Het programma kent geen financieel luik en BIJ1 laat dit niet berekenen door het Centraal Planbureau.
BIJ1 wil veel gratis: kinderopvang, openbaar vervoer, huisvesting voor daklozen. Hoe realistisch is dat?
“Het klinkt misschien niet realistisch, maar dat is het wel als je buiten de kaders van het huidige systeem durft te denken.”
Maar hoe is dat mogelijk? BIJ1 houdt zich niet echt bezig met die vraag, meer met de waarom-vraag, is de conclusie. Het belangrijkste voor Olf is dat hij “het systeem in twijfel zal trekken” in het parlement. Net zoals Simons deed in het debat over het slavernijverleden. Met zijn vragen wil Olf Nederland een spiegel voorhouden over het kapitalistische systeem, dat alleen voor de EU werkt gelukkig weinigen. “Mensen zullen ons vervelend vinden, maar wij zullen ze aan het denken zetten.”
