Abdelrahim Alfarra, ambassadeur van de Palestijnse Autoriteit in Brussel, stuurt elke dag rond vier uur een overzicht. Het begint met het aantal doden: 704 in de 24 uur tussen dinsdag en woensdag, wat het totaal aantal dodelijke slachtoffers in Gaza op 5.791 brengt. Dan komen de percentages. Van de sterfgevallen tot nu toe was 68 procent vrouw of kind.
Het hoge aantal burgerdoden baart regeringsleiders zorgen. Maar wat kunnen ze doen? Premier Mark Rutte was dinsdagavond zo eerlijk mogelijk tegenover de Tweede Kamer. “De Nederlandse invloed is beperkt. Maar we doen wat we kunnen, allemaal.”
Neem gevechtspauzes
Rutte was net terug uit Israël, waar hij er bij premier Benjamin Netanyahu op aandrong de gevechten te onderbreken, zodat hulpgoederen de bevolking kunnen bereiken. Medicijnen, voedsel, brandstof. Hij had ook gesproken met de Palestijnse president Mahmoud Abbas.
Zodra Rutte hem had verlaten, landde het vliegtuig met de Franse president Emmanuel Macron in Israël. Hij begon ook te praten over pauzes, over hulpgoederen. Woensdag was het de beurt aan de Oostenrijkse bondskanselier Karl Nehammer en de Tsjechische premier Petr Fiala, misschien wel de nauwste Europese bondgenoten van Israël. Maar zelfs die twee zeggen: stop de bommen, open de grenzen, laat de vrachtwagens door.
Rutte vertelde dinsdagavond aan de Tweede Kamer hoe Nederland één boodschap probeert te verkondigen met de Europese Unie, de Verenigde Staten, maar ook met Egypte, Qatar, Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten. “Hoe meer verenigd de internationale gemeenschap is, hoe groter de kans dat escalatie kan worden voorkomen. Het is zelfs nog groter dat de humanitaire situatie in Gaza enigszins kan verbeteren.”
Geen pikante uitspraken
Donderdag zullen de regeringsleiders van de Europese Unie voor het eerst persoonlijk de situatie in het Midden-Oosten bespreken. Het wordt een emotioneel gesprek, verwachten diplomaten, waarin verschillende leiders zullen vertellen over hun bezoek aan het gebied. Macron zal spreken over zijn rondreis door het Midden-Oosten en zijn plan om de internationale coalitie tegen Islamitische Staat te betrekken bij de oorlog van Israël met Hamas. Rutte zal de aandacht vestigen op de Nederlanders die in het gebied zijn of door Hamas zijn gegijzeld.
Maar er zijn geen sterke uitspraken. De EU staat op één lijn met Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, die dinsdag tijdens de bijeenkomst van de VN-Veiligheidsraad ook voorstander waren van het instellen van zogenaamde ‘humanitaire pauzes’. Het woord ‘wapenstilstand’ wordt nadrukkelijk vermeden; een ‘pauze’ is korter dan dat.
Geen visa meer voor VN-personeel
De gevoeligheid van elk woord in deze kwestie werd duidelijk tijdens diezelfde bijeenkomst van de Veiligheidsraad. Daar zei secretaris-generaal António Guterres in zijn inleiding dat hij er belang aan hecht om er ook aan te herinneren dat de brutale aanval van 7 oktober door Hamas op het zuidelijke deel van Israël “niet in een vacuüm plaatsvond”. “Het Palestijnse volk is onderworpen aan 56 jaar verstikkende bezetting.”
Guterres had in dezelfde toespraak ook gezegd dat de grieven van het Palestijnse volk de gruwelijke aanvallen van Hamas niet kunnen rechtvaardigen, maar Israël was woedend. De Israëlische ambassadeur bij de VN besloot ter plekke geen VN-personeelsvisa meer te verlenen aan Israël.
Herstart het vredesproces
“Alles is heel gevoelig en emotioneel”, zei een EU-diplomaat woensdag. De Palestijnse ambassadeur Abdelrahim Alfarra kan nu in zijn dagelijkse e-mails oproepen tot onmiddellijke interventie van de internationale gemeenschap, maar luisteren is voorlopig onmogelijk. De EU, de VS en de VN blijven het recht van Israël benadrukken om zichzelf te verdedigen.
Verwacht wordt dat de Europese leiders het donderdag over drie dingen eens zullen worden: ten eerste de noodzaak van pauzes om de humanitaire situatie te verbeteren. Dan moet voorkomen worden dat het erger wordt in de regio, maar ook tussen bevolkingsgroepen in Europa. “En dan rijst de vraag: hoe kunnen we helpen het vredesproces weer op gang te brengen”, zeiden diplomaten.
Uitspraken over de vraag of Israël al dan niet het internationaal recht schendt, zullen waarschijnlijk niet in de notulen terechtkomen. In de woorden van Rutte dinsdag: “Het humanitaire oorlogsrecht is heel duidelijk over wie dit wel of niet mag bepalen. Wij zijn niet. Dat is echt aan de rechters.”
Lees ook:
De EU blijft onduidelijk over Hamas en Israël
Het debat over welke woorden wel en niet mogen worden gezegd blijft de reactie van de EU op de oorlog tussen Israël en Hamas vertroebelen. Commissievoorzitter Von der Leyen steunt Israël krachtig, maar niet iedereen in Brussel denkt daar zo over.
