Kunstenares Erna Anema exposeert op Kunstmaand Ameland. Ze trof in Nepal een waar eldorado van ambachtswerk

De app-verbinding met Kathmandu is prima. Erna Anema klinkt luid en duidelijk in Leeuwarden op deze donderdagochtend. “Ik zit hier in een kamer waar andere mensen eten, dus ik praat niet te hard.” Het is lunchtijd aan haar kant van de wereld.

Het is zeker niet de eerste keer dat ze in Nepal verblijft. Als kind hield ze een toespraak over het beklimmen van de Mount Everest en besloot toen dat ze daarheen wilde gaan als ze groot was. Haar eerste reis maakte ze na het verlaten van de Rietveld Academie. “We wilden over land gaan, maar de oorlog tussen Iran en Irak was net uitgebroken, dus we vlogen.” Haar fascinatie lag puur bij de bergen, vertelt ze. “Ik gebruik de abstracte uitstraling ervan in mijn schilderijen.”

Een aantal van haar schilderijen hangen in de kerk in Ballum, tijdens Kunstmaand Ameland. Ze worden gekenmerkt door het grote gebaar. De vormen die ze schildert komen voort uit de fysieke beweging die ze met het penseel maakt, zegt ze. “De beelden die ontstaan ​​vertegenwoordigen mijn fascinaties die ik heb opgedaan tijdens mijn reizen naar verre streken.”

Verbinding met Nepal

Op reis naar Nepal, waar de vakmensen er ook voor zorgden dat ze nog vaak terug zou komen. “Aan de ene kant van de straat zaten de goudsmeden, aan de andere kant de pottenbakkers… Het was een waar eldorado van vakmanschap.”

In de jaren negentig reisde ze soms twee keer per jaar naar het dak van de wereld. “Totdat de vakman met wie ik daar werkte naar Saoedi-Arabië verhuisde. Vervolgens heb ik kortstondig geprobeerd de band die ik met Rajesh had op te bouwen met andere vakmensen, maar dat was erg lastig. Hoe vertrouwd hij ook was geworden, met al die (voor hem) vreemde voorwerpen die veel vakmanschap vergden…’

Ze was inmiddels docent aan de Rietveld Academie in Amsterdam en had ook een plek verworven in de kunstscene van Kathmandu. Ze vroeg zich af wat Nederlandse studenten in de toegepaste kunst zouden doen als ze in contact zouden komen met Aziatische ambachtslieden die hier op een vierkante meter werkten, en ze bedacht de uitwisseling NedNep 1.

Om te kunnen communiceren (“De ambachtslieden spreken geen Engels”) had ze studenten van de kunstacademie nodig die dat wel konden. Bovendien viel er veel te winnen: “Op de Rietveld Academie werk je met concepten, in Nepal kopieerden ze – heel mooi – onze Van Gogh. Daar lag braakland.”

Twintig Nederlandse studenten schreven ieder een uitnodigingsbrief aan een Nepalese student: met een afbeelding van een voorstel. “Nepalese ambachtslieden behoren tot de laagste kaste. Destijds (2008) kenden Nepalese studenten het ambacht om de hoek nog niet. Nederlandse studenten zijn gewend om in een werkplaats en met een werkplaatsassistent te werken.”

De groep verbleef vijf weken in Nepal. “Daarna zijn vijf geselecteerde Nepalese studenten naar Nederland gekomen, waar ze hulp kregen van een student bij het uitvoeren van hun plannen.” Het project was zeer succesvol, vertelt ze. “Drie of vier van hen opereren momenteel op het internationale toneel. Daar ben ik heel trots op.”

Aardbeving

Een paar dagen geleden werd het getroffen in het noordwesten, maar in 2015 werd Nepal ook getroffen door een aardbeving. Het inspireerde Anema tot werken en tot een tweede NedNep: 53 seconden vijf jaar later . “De eerste keer was ik meer initiatiefnemer en producent dan docent, met zo’n vijftig mensen gaf ik leiding. Deze keer was de groep kleiner, ze moesten in één bus passen. En ik had een assistent die praktische zaken regelde. Want soms Voor stroom heb je generatoren nodig, als je video’s maakt of beelden cast.” Het project kwam nu van de kant van de Nepalezen en hun harten waren er vol van. Die 53 seconden die hun wereld op zijn grondvesten deden schudden.

“Ik ben nu bezig met NedNep 3, dit keer voor kunstenaars. De werktitel is: Het verbranden van rijstvelden voor stedelijke groei .” De Kathmanduvallei heeft alle omliggende steden en dorpen opgeslokt. De heldergroene rijstvelden zijn verdwenen. “De klei uit de rijstvelden is door de steenfabrieken letterlijk opgebrand tot een stad. Dat baart Nepalese kunstenaars zorgen.” Door de verstedelijking verliezen boeren hun land en werk.

Anema gaat werken met klei uit de vallei. ‘Ik heb ook al vaker ruimtelijk werk gemaakt, maar dit is een excursie. Ik ben in de eerste plaats schilder.’ En wat ze maakt komt in de buurt van schilderen, zegt ze, want ook hier probeert ze het grote gebaar te maken. ‘Maar dat maakt het kwetsbaar.” Op 1 december komt ze terug. “De klei moet drogen!” Haar verblijf is een opmaat naar de triënnale in Kathmandu, waar NedNep 3 deel van uitmaakt, met tentoonstellingen in de Vishal in Haarlem en in Nepal.

Kunstmaand Ameland

Daarom is zij niet op Ameland voor de Kunstmaand, maar haar werk wel. Met brede penselen schildert ze grote abstracte vormen in sterk verdunde olieverf. Tijdens Art Noord toonde galeriehouder Feike Hoekstra in zijn bewegende galerij Alta Bosca een aantal werken uit de serie Gletsjers , onder meer geïnspireerd door ijsmassa’s in Nepal. “Ik ben al jaren geïnteresseerd in gletsjers, je ziet dat ze steeds meer verdwijnen. In de morenen ontstaan ​​grote gaten, die ik heel goed in verf kan weergeven.’’ Een paar kleine werken uit deze serie zijn te zien in de kerk van Ballum.

De nadruk in Ballum ligt echter vooral op haar grote Hemelschaduwen . “Ik werk graag in series en ben vaak met meerdere doeken tegelijk bezig.” Hemelschaduwen is geïnspireerd op de wolken en hun schaduwen onder je, als je hoog in de bergen bent. Als ze daarheen loopt en de mist passeert, ziet ze daarboven ‘dat wolken opstuiteren of naar beneden worden gezogen door de luchtdruk. Hoe vlekjes zonlicht in de vallei uitspatten… Daar kan ik al mijn schilderervaring op gebruiken. ”

De Waddenzee en de eilanden hebben voor haar dezelfde waarde, met hun luchtspiegelingen en de diepte die ze bieden. “Als kind zocht ik altijd welke wolk bij welke schaduw hoorde. Die bewegende schaduwen… Altijd hetzelfde en altijd anders.”