Smaken van toen & kunst van nu: hippe hotspots, bijzondere muurschilderingen en meer in historische Hanzesteden Harderwijk en Deventer

Harderwijk. Het meest bekend vanwege het Dolfinarium, maar de oude Hanzestad is zoveel meer. Universiteitsstad bijvoorbeeld. Ooit. ‘Professor dokter Fetze Alsvanouds van de Universiteit van Harderwijk’ mag dan een uitvinding zijn van de makers van het televisieprogramma Het Klokhuis, maar de universiteit – waar je geneeskunde en botanie kon studeren – bestond wel degelijk. Tot begin negentiende eeuw.

Zelfs de beroemde botanicus Linnaeus promoveerde er. Van de universiteit zijn nog enkele gebouwen, een toren en een deel van de hortus botanicus overgebleven. Het Hortuspark is een aangename groene oase in de stad die ooit een monopolie had op vis dankzij de strategische ligging aan de Zuiderzee. Harderwijk ligt niet meer aan open zee, maar vis zien we hier nog steeds prominent op veel menukaarten staan. De Vischpoort en de Vischmarkt zijn nog steeds belangrijke locaties in de stad.

Harderwijk biedt meer smaken dan alleen vis

Tegenwoordig zijn hier culinaire hotspots te vinden, met zelfs twee restaurants met een Michelinster op de Vischmarkt. Als we de binnenstad verder verkennen, ontdekken we al snel dat deze bruist van trendy winkels, gezellige terrasjes, hippe ijssalons en eetgelegenheden. Harderwijk biedt meer smaken dan alleen vis. Het is tevens de stad waar Van Delft al sinds 1880 peperkoeknoten bakt. In de winkel laten we ons verwennen met de meest exotische smaken, ook al is Sinterklaas nog ver weg.

Ook buiten de stadsmuren is er veel commotie. Waar ooit de zee was, ligt nu een meer en een nieuwe boulevard met talloze restaurants. En: een strand! Op het aangrenzende water zwemmen zoveel zwanen dat ‘Zwanenmeer’ een betere naam zou zijn dan het huidige Wolderwijd. Op een zonnige dag als vandaag is het aangenaam wandelen langs het water. Als we even later, rond zonsondergang, met onze voeten in het zand op het terras van een strandbar zitten, voelt het eigenlijk als vakantie.

Harderwijk heeft dan wel een strand en ligt aan het water, maar aan de andere kant van de stad ziet het er totaal anders uit. De achtertuin van Harderwijk is groen – en paars in de herfst: het Leuvenumse Bos. Waar naast bomen ook duinen, beken, zandverstuivingen en heidevelden zijn. Niet zo gek: we zitten in het groene hart van Nederland, de Veluwe. Ideale plek voor wie de levendigheid van de stad achter zich wil laten.

Het grote plein is de ‘huiskamer van Deventer’

Met onze interne batterij opgeladen en onze longen vol schone boslucht rijden we dwars over de Veluwe naar een andere Hanzestad: Deventer, aan de IJssel. Van Delft bakt dan wel al 143 jaar peperkoek, ontbijtkoek en koekjes in Harderwijk, de enige echte koekjesstad is Deventer.

Uiteraard brengen wij een bezoek aan de Deventer Koekwinkel aan de Brink. Het grote plein wordt ook wel de ‘huiskamer van Deventer’ genoemd. Dat begrijpen wij, want de sfeer straalt af van dit plein met historische panden en talloze terrasjes, al zijn de straten en steegjes erachter net zo goed vertoeven. Ook hier zijn veel unieke winkels en hippe eetgelegenheden te vinden. En zoals in elke Hanzestad wandel je hier meteen terug de Middeleeuwen in.

We wagen het erop en beklimmen de hoogste toren en icoon van de stad, de Lebuinus. Ruim 200 treden later bekijken we Deventer van bovenaf en zien we de IJssel door het landschap schitteren. Tegenwoordig varen er binnenvaartschepen, maar met een beetje fantasie zien we de koggeschepen vol taart wegvaren naar handelspartners in Scandinavië om vanuit Bergen terug te keren met scheepsladingen vol stokvis.

Als we weer met beide benen op de grond staan, staat Egbert Scheffer van Street Art Streets klaar om ons een ander Deventer te laten zien. Er hangen ongeveer 25 grote schilderijen aan de muren door de hele stad. Deze muurschilderingen zijn niet alleen een leuke decoratie, ze vertellen een verhaal.

‘De kunstwerken vertellen de verhalen van de stad’

Natuurlijk komt het verhaal van de Hanzestad Deventer aan bod, maar de kunstroute biedt meer dan dat, zegt Egbert. “Street Art Streets past bij wat Deventer wil zijn: authentiek, innovatief en eigenwijs. We zijn niet alleen een stad met een prachtig historisch stadscentrum, maar ook een stad met moderne kunstvormen. Oud en nieuw komen samen en de kunstwerken vertellen de verhalen van de stad.”

Over de Sluiswijk bijvoorbeeld. Deze wijk ligt onder de ‘rook’ van de Adelaarshorst, het voetbalstadion van de Go Ahead Eagles. Sinds enkele jaren sieren tien kleurrijke muurschilderingen de voorheen kale muren van de huurwoningen. Koekje speelt hier ook een rol, want Sluis verwijst naar de gelijknamige koekjesfabriek. Vroeger stond de fabriek midden in de wijk en de arbeiders woonden in de huizen eromheen. De fabriek verdween, de naam bleef. En nu is dat stukje geschiedenis vereeuwigd op een muur.

Elk van de muurschilderingen heeft een verhaal, soms heel persoonlijk, zoals we lezen in het routeboekje. Iets verderop, in het Ludgeruskwartier, staan ​​meerdere flats op de sloop. Aan de zijkanten van een aantal flats zijn grote kunstwerken verschenen, die ook dit verhaal van Deventer vertellen. Dat de kunstwerken bij sloop gedoemd zijn te verdwijnen is inherent aan straatkunst, zegt Egbert, terwijl we door Deventer fietsen op zoek naar andere straatkunst. Gelukkig hebben we de foto’s nog.