Wie Lauwersoog deze maanden bezoekt voor een visje of een wandeling over de kade kan het niet ontgaan zijn: het Werelderfgoedcentrum (WEC) krijgt steeds meer vorm. Wat gaat er gebeuren in dit enorme gebouw aan de Waddenzee?
Het is een rauwe, industriële plek. Veel steen, veel boten, maar met uitzicht over het vredige werelderfgoed van de Waddenzee. En aan de andere kant het Nationaal Park Lauwersmeer. Midden in de haven van Lauwersoog verrees de afgelopen maanden een grote bouwwerf. De fundering van een imposant gebouw is al duidelijk zichtbaar. Daar komt het WEC. Afkorting van Werelderfgoedcentrum, maar ook Waddenbelevingscentrum, Waddeneducatiecentrum en meer.
Het wordt de vervanging van het Zeehondencentrum in Pieterburen, het complex dat al jaren aan vervanging of renovatie toe is. Vanaf voorjaar 2025 worden in het nieuwe WEC-gebouw zeehonden verzorgd en verzorgd, komt er een horecazaak, vergaderzalen, kantoren, onderzoeksruimtes en een tentoonstelling over de Wadden. Ook kunnen mensen vanuit het WEC excursies maken, bijvoorbeeld met een boot de zee op. Op 25 november vindt de eerste plaats: een vier uur durende boottocht met een buffet aan gerechten met producten uit de Waddenzee.
WEC laat de invloed van de mens op de natuur zien
“De uitdagingen waar we voor staan zijn allemaal terug te voeren op het idee dat we de mens altijd los zien van de natuur”, zegt directeur Niek Kuizenga van het WEC/zeehondencentrum Pieterburen. Hij leidt ons rond in het gebouw in aanbouw, dat nu nog slechts een skelet is. Op de bovenste verdieping schijnt de zon fel in ons gezicht, waait er een frisse wind door onze haren en is de lucht helderblauw op deze heldere herfstdag. Nooit eerder hebben we de haven van Lauwersoog, haar visrestaurants en natuurlijk de Waddenzee vanaf deze hoogte gezien. De bouw van het Werelderfgoedcentrum is nog lang niet klaar, maar het is duidelijk dat dit grote gebouw een belangrijke stempel zal drukken op Lauwersoog.
“De Waddenzee lijkt niets anders dan natuur, maar de invloed van de mens is hier enorm”, zegt Kuizenga. “Dagelijks wordt er baggeren en vissen. Jaren geleden verdwenen zeehonden vrijwel geheel, maar de mens heeft dat voorkomen. De wereld is veranderd dankzij de mens, en niet alleen op goede manieren. Dat verhaal zullen we in het WEC vertellen.” De WEC behandelt thema’s als zeespiegelstijging, verzilting van de landbouw, duurzaam toerisme, de energietransitie, de toekomst van de visserij en de gezondheid van zeehonden.
“In veel bezoekerscentra over de Wadden in Nederland en Duitsland is de informatie heel feitelijk: deze dieren leven daar, het heeft het grootste getijdensysteem ter wereld, je kunt deze vogels daar zien. Wij willen dat mensen op een andere manier naar de Wadden kijken.”
Hij wijst naar de haven. “We kunnen heel boos worden op containerschepen die afval in zee achterlaten, maar kijk eens om je heen naar de natuur. Iedereen laat altijd afval achter en heeft geen idee welk effect het heeft. Ik hoop dat mensen na een bezoek aan het WEC een vuilniszak meenemen als ze de natuur in gaan om afval op te halen”, zegt Kuizenga. Het idealisme straalt van hem af.
Gebouw dat past in de industriële omgeving
Kuizenga liet zich inspireren door het Waddenzeecentrum in Ribe in Denemarken. Dat moderne gebouw met rieten dak, vloeiende vormen en natuurlijke kleuren staat midden in de natuur, tussen de duinen. Volgens Kuizenga is het een zeer ‘esthetisch gebouw en van wereldklasse qua ontwerp en inhoud’. Het is ontworpen door architect Dortre Mandrup. Ze ontwierp ook het WEC-gebouw. “Maar je kunt het gebouw dat in Ribe staat hier niet bouwen. Dat past niet, want deze plek is veel industriëler. We wilden dat het gebouw net zo goed in de omgeving zou passen. Zo wordt het interieur industrieel. De vloeren worden van beton, de leidingen komen bloot te liggen en de plafonds worden gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken.”
De buitenmuren zijn bekleed met meerpalen van tropisch hardhout uit de haven van Kiel in Duitsland. Die palen hebben daar dertig jaar in het water gestaan. Nu de haven opnieuw is ingericht, kan het nog ongerepte hout een nieuw leven krijgen. “We proberen zoveel mogelijk materialen te gebruiken die al een leven hebben gehad. We houden een inzamelingsactie onder consumenten voor die jeans voor aan het plafond.”
Alles gericht op duurzaamheid, het behoud van de natuur en de toekomst. Waarom ondersteunt Kuizenga dit zo hartstochtelijk? “Ik heb twee zoons van 24 en 26 jaar. De één is ecoloog en natuurgids in Noord-Noorwegen en de ander heeft in 2021 meegedaan aan de World Solar Challenge in Marokko (een wedstrijd voor auto’s die rijden op zonne-energie, red.). Ik merk bij beiden een enorme betrokkenheid en zorg over de toekomst van de planeet en hoe wij daarmee omgaan.”
Maar dat ziet hij ook bij de studenten van over de hele wereld die altijd naar Pieterburen komen voor onderzoek. “Elke dag word ik geconfronteerd met jonge mensen die zich zorgen maken over de aarde. Zij zijn mijn inspiratie.”
Populaire plek voor studenten
Deze studenten doen onderzoek naar onder meer de uitwerpselen van zeehonden. Dit onderzoek zal hen helpen bepalen of antibiotica nodig zijn bij behandelingen. “We zijn tegenwoordig veel voorzichtiger met antibiotica. We hebben het teruggebracht tot bijna niets. Dat is beter, want je wilt niet dat de dieren resistent worden. We zien pups die al resistentie tegen antibiotica hebben opgebouwd.”
Dit soort proeven zullen doorgaan in het WEC. Het aantal plaatsen voor (internationale) studenten verdubbelt ten opzichte van Pieterburen: naar dertig tot veertig. Volgens Kuizenga is er een wachtlijst bij het Zeehondencentrum. De studenten studeren biologie, geneeskunde of ecologie en houden zich bezig met de thema’s die ook een plek krijgen in de tentoonstelling. Naast onderzoek zullen zij volgens Kuizenga publieksbegeleiding verzorgen. En voor de medewerkers die nu bij het Zeehondencentrum werken wordt het begeleiden van de leerlingen steeds meer een hoofdtaak.
Het komende jaar moet de overstap van het Zeehondencentrum naar het WEC worden gemaakt door medewerkers van het Zeehondencentrum. Een grote verandering, want het wordt een grotere organisatie en medewerkers moeten hun kennis uitbreiden. Hoe gaat dat tot nu toe? “De meeste mensen vinden het een fantastische uitdaging, andere mensen hebben er moeite mee. Als je lange tijd alleen met zeehonden hebt gewerkt, is het hele Waddengebied wellicht een verre herinnering. Maar goed, elk huis heeft zijn kruis, toch?”
