Groningen in ander nachtlicht: kunstenaars verbeelden het ‘duuster’ in Museum Westerwolde

Volgens de Bijbel was er eerst duisternis en toen kwam er licht. Het MOW Museum Westerwolde doet het andersom en volgt de seizoenen: Afgelopen voorjaar was er de thematentoonstelling Gronings licht ; nu, in het najaar, is er de tegenhanger Duuster . Ruim 80 kunstenaars stuurden werk en ideeën in voor dit thema. Uiteindelijk zijn er ruim twintig geselecteerd voor wederom een ​​gevarieerde tentoonstelling waarin allerlei facetten van de duisternis belicht worden.

Het aanbod varieert van grafiek en schilderijen tot film en installatie. Speciaal voor deze tentoonstelling creëerde een aantal deelnemers nieuw werk. Zo schildert Marian Mijnhardt (oorspronkelijk uit Hoogeveen) veelal landschappen en vergezichten met wegen. Nu ging ze ‘s nachts op pad en legde de lichten vast die ze onderweg tegenkwam: auto’s, gebouwen en windmolens bijvoorbeeld. Dit resulteerde in zwarte gebieden met rode en witte strepen erin; abstract, maar toch afgeleid van de werkelijkheid.

Vervreemdend lege straten en gezellige kruispunten

Ook de Groningse kunstenaar Bernd Eilts ging ‘s avonds uit. Dat begon tijdens corona, toen hij de stad fotografeerde die tot stilstand was gekomen. Kunstlicht geeft de nachtelijke omgeving een ander uiterlijk. Bovendien waren de doorgaans levendige straten door de lockdowns nu leeg en verlaten. Je herkent de plekken in de stad, maar ze zien er surrealistisch uit. Eilts zette zijn ‘ Nachtjacht ‘ ging later verder in andere steden in Duitsland en India. Dat levert wellicht meer, andere en kleurrijke beelden op. Maar het had niet mogen gebeuren. De Groningse coronareeks, waarin Eilts ook een aantal bouwputten rond de nieuwe ringweg opnam, vormde alvast een uitstekend document waarin hij de tijdgeest vastlegde.

Gerd Weitkamp – universitair docent in Groningen – richtte zijn lens op de straatlantaarn. Overdag is het niet zo opvallend. Maar ‘s nachts zijn die kruispunten en kruispunten verlicht. Vooral op het platteland ontstaan ​​hierdoor kleine verlichte hoekjes, waar het anders donker is. Omgeven door bomen lijken het knusse woonkamers met verkeersborden en hekken als meubelstuk onder de leeslamp.

Chemisch afval en ‘de geest van begraafplaatsen’

Het begrip ‘duuster’ kan ook heel anders worden geïnterpreteerd, bijvoorbeeld als ‘donkere praktijken’ die het daglicht niet kunnen verdragen. Sjoerd Kooistra uit Groningen vulde een van de tentoonstellingsruimtes met een berg vuilniszakken. Met deze installatie vestigt hij de aandacht op het illegaal dumpen van drugsafval, dat ook in het noorden steeds vaker voorkomt. Kooistra wil aan de slag met het kunstwerk, getiteld Hoop het tonen van de schoonheid van een alledaags product als de grijze vuilniszak, tegen de dreiging van chemisch afval in de natuur.

Ra van der Hoek kwam op bezoek Duuster verschillende begraafplaatsen om ‘de geest van begraafplaatsen’ vast te leggen. Ze maakte meer dan 40 tekeningen van fantasiefiguren; vaak een combinatie van mens en dier. Ze doen denken aan de poëtische tekeningen van Henk Visch. Soms verwijzen de wezens naar de dood, maar meestal zien ze er vrolijk uit en hebben ze opmerkelijke en prachtige namen zoals Nachtelijke kracht , Klep of Wedergeboorte .

Opvallend is een groot zwartgrijs schilderij van Jan Pieter van den Bos. Daarin zit slib uit de Wadden, waardoor een dikke, gecraqueleerde laag ontstaat. Het paneel verwijst terug naar kunstenaars als Dubuffet en Tàpies, die dergelijke materie al in hun schilderijen gebruikten. Het doet ook denken aan het kunstenaarsduo Kaneli & Smit, dat eveneens met zeeklei werkt. Het schilderij van Van den Bos oogt spontaan, maar uit het aangrenzende schetsboek blijkt dat er veel wandelingen, tekeningen en denkwerk aan vooraf zijn gegaan.

Doemuseum

Tijdens een tentoonstelling is er altijd wel iets te doen in het MOW. Buiten heeft de Amsterdamse kunstenaar Chris Adriaan een ‘folly’ geplaatst; een gebouw zonder gebruik. Maar het heeft wel een functie: je kunt in alle rust naar de (nacht)hemel kijken.

Binnen staat een grote tafel met kleine tekstblokjes, waarmee zinnen en dichtregels geschreven kunnen worden. Uiteraard staan ​​woorden als ‘donker’, ‘avond’, ‘droom’ en ‘geest’ centraal. En deze dagen zijn we bezig geweest met een nieuwe installatie. Over de details was de organisatie nog steeds in nevelen gehuld. Maar het was een beetje ‘tasten in het donker’. Op deze manier probeert Museum Westerwolde alle zintuigen van de bezoeker te prikkelen.