Bert Vos reist al 15 jaar door Nederland met het verhaal van zijn moeder, kinderboekenauteur Ida Vos. Nu bezoekt hij eindelijk Groningen, de stad waar Ida is opgegroeid.
Ida Vos is geboren en opgegroeid in de Folkingestraat in Groningen. En het is daar, in de synagoge, dat haar zoon Bert volgende week het levensverhaal van zijn moeder zal vertellen.
“Ja, eindelijk”, zegt hij. “Ik ben al vaker in de Folkingestraat geweest, ook met mijn moeder. Ze liet me haar ouderlijk huis zien, en andere plaatsen die ze zich herinnerde. Maar daar heb ik nooit mijn verhaal verteld.”
Beetje bij beetje ving hij fragmenten op
Bert Vos is 55 jaar, verdient zijn geld als violist en woont in Bussum. Als kind hoorde hij thuis geleidelijk flarden uit het ontroerende verhaal van zijn moeder.
Ida Gudema werd in 1931 geboren in een joods gezin in Stad. De Folkingestraat was destijds het bruisende centrum van het Joodse leven. Haar vader verdiende de kost in de textielhandel en was een soort vertegenwoordiger.
Als kind verhuisde zij naar Rotterdam waar zij het bombardement in 1940 meemaakte. Daarna verhuisde het gezin naar Rijswijk. “Maar toen moesten ze alle vier onderduiken”, vertelt zoon Bert. “Mijn moeder, haar zus Esther, hun ouders. Mijn moeder had in totaal dertien schuilplaatsen en overleefde het. De andere familieleden ook.”
‘Ze zag geen reden om verder te leven’
Als volwassene werd Ida kleuterleidster, trouwde en kreeg kinderen. Het trauma van de oorlog heeft haar echter nooit losgelaten, de vraag ‘waarom heb ik het overleefd en anderen niet’ bleef haar bezighouden. “En toen ik 7 jaar oud was, ging het helemaal mis. Ze zag geen reden om verder te leven. Ze ging in therapie. Mijn vader moest het huishouden runnen, het was een zware tijd.”
Ida kroop het dal uit en begon daarna haar carrière als schrijfster. Ze beschreef in haar boeken wat ze tijdens de oorlog had meegemaakt. Wie niet weg is, wordt gezien werd een klassiek kinderboek.
Een Davidster bijvoorbeeld
“Maar ze schreef niet alleen”, zegt Bert. “Ze bezocht ook scholen om over haar ervaringen tijdens de oorlog te praten, ook als een soort waarschuwing. Ze had een koffer bij zich met daarin documenten en materialen. Een Davidster bijvoorbeeld. Ze reisde jarenlang door het land en bezocht veel scholen in Drenthe. Ik weet niet of ze haar verhaal ooit in haar woonplaats Groningen heeft verteld.”
Ida Vos overleed in 2006 en liet haar koffer achter. ‘Ik heb er een tijdje mee gestopt, ik had bedenkingen bij het voortzetten van het werk van mijn moeder. Maar uiteindelijk heb ik het toch gedaan. Een middelbare school in Middelharnis was de eerste die ik bezocht.’ Sindsdien heeft hij Ida’s levensverhaal verteld aan zo’n 15.000 schoolkinderen en lees voor uit haar werk.”Maar ik vertel het ook aan volwassenen. En ik speel er ook muziek mee. Maar ik ben nooit in Groningen geweest.”
Tentoonstelling over bijzondere vrouwen
Maar daar komt volgende week verandering in. Het Museum aan de A heeft momenteel de tentoonstelling Vraauwlu over bijzondere en bijzondere vrouwen. “Het museum heeft ons benaderd of wij ook in dat kader een bijdrage konden leveren”, zegt directeur Geert Volders van de synagoge aan de Folkingestraat. “Wij hebben Bert benaderd en hij wilde hier zijn verhaal vertellen.”
Op 19 oktober is Bert Vos in de synagoge. “Volwassenen en kinderen zijn welkom. Ik speel muziek, praat over mijn moeder, over mijn eigen herinneringen aan haar. De bezoekers kunnen mij vragen stellen. Vragen die ongetwijfeld ook de huidige toestand van de wereld zullen betreffen.”
