Tijgerwijn is wijn waar soms jarenlang tijgerbotten in zitten, of zelfs een compleet tijgerskelet in een tank wijn. Een fles tijgerwijn kan in prijs variëren van een paar honderd tot duizenden euro’s. “Van een tijgerdealer kreeg ik een fles ter waarde van zo’n 400 euro, een goedkoop exemplaar.” Een tijgerhuid kost al snel tienduizend euro.
Aan het woord is Daan van Uhm, criminoloog gespecialiseerd in groene criminaliteit en verbonden aan de Universiteit Utrecht. De afgelopen jaren heeft hij onderzoek gedaan naar criminele organisaties die hun illegale handel diversifiëren. Naast drugs- of wapenhandel houden ze zich ook bezig met illegale goudwinning, het kappen van loofbomen of het stropen en verhandelen van wilde diersoorten, zoals de tijger of neushoorn.
Zijn boek verscheen eind september Georganiseerde milieucriminaliteit, In het Nederlands: Georganiseerde milieucriminaliteit. Hij deed ter plekke onderzoek naar zwarte markten en handelsplaatsen voor goud, bedreigde diersoorten en hardhout in Darién Gap in de jungle tussen Panama en Colombia in Zuid-Amerika, het Congobekken in Centraal-Afrika en de Gouden Driehoek in Zuidoost-Azië: het grensgebied van Myanmar. , Laos en Thailand.
Casino midden in de wildernis
Het drielandenpunt tussen Thailand, Laos en Myanmar staat sinds het begin van de vorige eeuw bekend als het walhalla voor de opiumteelt en later ook voor de productie van methamfetamine en crystal meth. De Chinese misdaadsyndicaten, die deze handel exploiteren en de infrastructuur voor smokkel controleren, zagen de afgelopen vijftien jaar hun kans door zich ook te verdiepen in de illegale handel in gestroopte dieren, die zeer winstgevend bleek te zijn.
Zo stak Van Uhm de Mekong rivier over van Thailand naar Laos op een boot vanuit het Kings Roman Casino in Laos. “Het enorme casino met hotel ligt midden in de wildernis, omgeven door een klein Chinatown met veel winkels. Het trekt vooral zeer rijke Chinezen aan. In China is gokken verboden, maar hier is dat geen probleem. En prostituees van over de hele wereld komen hier om de gasten tevreden te stellen.” Hier zag hij ook hoe de tijgerwijn werd geserveerd in het restaurant van het casino.
Alleen al in Laos zijn er ongeveer dertien speciale economische zones, die grotendeels door Chinezen worden beheerd, en die een toevluchtsoord vormen voor de handel in alles wat verboden is. Bovenop het gebouw van het Kings Romans Casino, in zo’n zone in Laos, staat een neonbord met de kaart van China met de betreffende zone in rood toegevoegd, alsof het onderdeel van China is. Er wordt alleen Chinees gesproken. De klok is ingesteld op Beijing-tijd. Alle betalingen voor diners, bier, tijgerwijn, gokwinsten of andere illegale voorwerpen worden gedaan in de Chinese yuan. Het is niet mogelijk om met dollars, Thaise bath, de Laotiaanse kip of de euro te betalen.
Dierlijke producten zijn afkomstig van wilde en niet van landbouwhuisdieren
Van Uhm viel op als enige blanke man tussen al die Chinese bezoekers en ondernemers, maar is er inmiddels meerdere keren geweest. “In de hal van het casino worden illegaal producten van beschermde dieren verkocht, zoals tijgerwijn, neushoornhoorn, berengal, schubdierenschubben en nog veel meer. In het casino worden uitsluitend producten van hoge kwaliteit verkocht, dus met de claim dat de dierlijke producten afkomstig zijn van wilde en niet van landbouwhuisdieren. Goedkopere varianten kun je kopen in de winkels rondom het casino.”
Als medicijn worden producten van wilde dieren gebruikt, zoals tijgerwijn die goed zou zijn tegen reuma en botgerelateerde aandoeningen, maar ook de algehele lichamelijke conditie verbetert. De aankoop van dit soort extravagante producten symboliseert bovendien de rijkdom van de koper, legt Van Uhm uit. Bewijs dat neushoornhoorn, tijgerbotten of -penissen, schubben en talloze andere dierlijke producten zouden werken als medicijn tegen kwalen, is nooit geleverd. “Het heeft vooral een belangrijke symbolische waarde”, zegt Van Uhm.
Er is ook een dierentuin in het Kings Romans Casino. “De eerste keer dat ik daar ging, waren er ongeveer 25 tijgers en 35 beren en geen andere dieren. De laatste keer zag hij alleen maar tijgers. Je kunt daar de dieren selecteren om te kopen, om tijgerwijn of traditionele Chinese medicijnen, TCM, te maken.”
De achterdeur voor de handel in gameproducten staat wijd open
Ook zijn de casino’s uitermate geschikt voor het witwassen van crimineel geld. Dat is ook de reden dat de bazen van de Chinese georganiseerde misdaad daar komen, legt Van Uhm uit. Als ze er zijn, is zo’n gokpaleis een ideale plek om te netwerken en handel te drijven, buiten het zicht van de Chinese autoriteiten. De regeringen in Laos en Myanmar bemoeien zich er zeker niet mee.
Wat de Chinese rijken aan dierlijke producten in de casino’s kopen, weten de lokale smokkelbendes de grens over te steken naar China. Peking zegt hard op te treden tegen de smokkel van hoorn, schubben, tijgerpenissen en -huiden, berengal en ivoor. Als er partijen smokkelwaar worden aangetroffen op luchthavens of havens, zorgt China voor voldoende publiciteit om aan te tonen dat het land actie onderneemt tegen de handel in producten van wilde dieren. De voordeur is gesloten, maar de achterdeur staat, via de speciale economische zones in onder meer Laos en Myanmar, wijd open voor dierlijke producten voor de TCM-industrie in China. De deals hiervoor worden gemaakt in het Kings Romans Casino, zegt Van Uhm.
Volgens hem is het gevaarlijk dat deze criminele syndicaten met drugs zijn begonnen en zich nu met steeds meer andere illegale producten bezighouden. De opiumproductie vormt nog steeds de basis in de Gouden Driehoek. Arme boeren van het Akha-volk in Myanmar verbouwen bijvoorbeeld de papaver op hun velden. Zodra het is geoogst, nemen lokale milities het product over en leveren het aan Chinese tussenpersonen. “Elk dorp heeft zijn eigen Chinese koper”, zegt Van Uhm. Die persoon zorgt ervoor dat het bij de Chinese misdaadsyndicaten terechtkomt, die er opium van maken en het op de consumentenmarkt brengen.
“Op een van mijn reizen ontmoette ik zo’n Chinese tijgerhandelaar. Ik wilde alles over hem weten, vooral hoe het werkt. Ik ben de hele dag bij hem geweest. De eerste twee uur dronken we alleen thee. Toen vroeg hij of ik met hem mee wilde gaan jagen. Dat wilde ik niet, dus gingen we vissen in een groot meer dat tot zijn landgoed behoorde en raakten we eindelijk aan de praat. Aan het eind van de dag kreeg hij bericht waar hij een nieuwe partij tijgerbotten kon ophalen.”
Al ongeveer tien jaar worden de Akha en andere volkeren aangemoedigd om na de oogsttijd hun wapens op te pakken en op beren en grote katten te jagen. Door de jaren heen is er een nauwe relatie ontstaan tussen de lokale bergvolken in de Gouden Driehoek en de grote misdaadorganisaties, met de casino’s als handelsplaats.
Van Uhm zag hetzelfde in Congo en Darién Gap. In Afrika bestaat er een nauwe relatie tussen lokale gemeenschappen en milities, die samen verdienen aan de illegale houtkap van mahoniehout en de winning van zeldzame metalen en mineralen. In Zuid-Amerika bestaat er een symbiotische relatie tussen een van de gevaarlijkste drugsbendes, de Clan del Golfo, en de lokale bevolking, waardoor illegale goudwinning en houtkap naast drugs ook interessant zijn. In alle gevallen heeft ontbossing grote ecologische gevolgen. Dit is ook serieus het geval in de Gouden Driehoek.
Iets dat illegaal begon, wordt langzaam legaal
Na jaren van onderzoek concludeert Van Uhm dat dit soort misdaadsyndicaten nu mondiale netwerken zijn geworden die handelen in een breed scala aan illegale goederen, omdat ze over de infrastructuur beschikken om drugs, hout, goud, mineralen en dieren in het wild te vervoeren. Ze bezitten vrachtwagens, boten en vliegtuigen voor transport. Ze hebben corrupte douanebeambten en ambtenaren op zak. “Bovendien is wat illegaal is vaak duister. Iets dat illegaal begon, zoals gekapt hardhout, wordt langzaamaan legaal. Zo weet vrijwel niemand in Europa of de prachtige hardhouten vloer in hun huis afkomstig is van legale of illegale houtkap. Illegaal of legaal is een grijs gebied dat nog niet voldoende in kaart is gebracht. Intussen wordt de natuur massaal vernietigd om er grote winsten mee te maken. Hetzelfde verhaal geldt ook voor die prachtige gouden trouwring. Is dat eerlijk goud of door frauduleuze praktijken gewonnen door de maffia in natuurgebieden ergens op de wereld.”
Groene criminaliteit is een nieuw terrein waar nog veel niet strafbaar is, of waar natuurcriminaliteit met lichte straffen wordt bestraft en waar nauwelijks onderzoek naar wordt gedaan. Van Uhm pleit ervoor dat de grootschalige vernietiging van de natuur, ook wel ecocide genoemd, internationaal strafbaar wordt gesteld en dus beter kan worden aangepakt.
Zijn volgende onderzoeksproject gaat over de relatie tussen illegaal en legaal en over de rol van corruptie, handhaving en financiering van deze praktijken in groene criminaliteit. Ook wil hij verder inzoomen op het greenwashen van hout, gestroopte wilde dieren, illegaal gewonnen mineralen en metalen. En dan volgt er nog een boek, maar dat komt pas na intensief onderzoek uit.
Lees ook:
Waarom het coronavirus een zegen is voor de biodiversiteit in China
In de strijd tegen het coronavirus heeft China de handel in exotische diersoorten tijdelijk verboden. Dat is een zegen voor de biodiversiteit, vooral op andere continenten. Waarom dan geen permanent verbod?
Hoe verdachten van misdaden tegen de aarde vervolgd moeten worden
Het Internationaal Strafhof moet in de toekomst ecocide kunnen vervolgen, net zoals het nu genocide doet. Advocaten formuleren nu het wettelijke kader voor ecocide.
Katy Olivia van Tergouw: Vreemd dat ecocide, de vernietiging van het ecosysteem, nog geen misdaad is
De bazen van vervuilende bedrijven zijn straks persoonlijk aansprakelijk voor de ramp die zij veroorzaken, weet Katy Olivia van Tergouw, directeur van Stop Ecocide NL, zeker. “De sneeuwbal rolt nu heel snel.”
