Op deze windstille middag lopen de meeste voorbijgangers in Antwerpen er nietsvermoedend langs, maar toch is het een onmiskenbaar statement. Bij Het Steen, een bekend historisch pand aan de Schelde, hangt een Israëlische vlag. De vlag werd dinsdag gehesen na een toespraak van burgemeester Bart De Wever (N-VA), die een duidelijk standpunt innam. “Je kunt denken wat je wilt over de complexe problemen van het Midden-Oosten, maar vandaag de dag kun je maar één kant kiezen. Dat is de kant van Israël. Dat is de kant van de democratie. Dat is de kant van het licht.”
Het geweld dat zich duizenden kilometers verderop afspeelt, vindt weerklank in Antwerpen. De Joodse gemeenschap adviseert ramen en deuren van Joodse instellingen gesloten te houden en is extra waakzaam. Twee tieners hesen een Palestijnse vlag op de De Keyserlei, een bekende straat vlakbij het centraal station, waar vroeger een Israëlische vlag hing vanwege de Wereldkampioenschappen Gymnastiek.
In Het Steen luisterden enkele honderden aanwezigen, waaronder de Israëlische ambassadeur, naar de Antwerpse burgemeester die zich verzette tegen “de krachten van tirannie”, waarbij hij specifiek Teheran, Hezbollah en Hamas noemde. “We weten dat ze een lange arm hebben die reikt tot in de straten van Europa.” De toespraak werd gevolgd door een minuut stilte vanwege het “verschrikkelijke bloedbad” in Israël.
‘Erg pijnlijk’
De woorden van De Wever zijn ‘zeer pijnlijk’ voor de duizenden Palestijnen in Antwerpen, reageert Carmen Claessen, woordvoerder van Antwerpen voor Palestina, telefonisch. “Een burgemeester moet zijn volk samenbrengen en er zijn voor alle burgers in de stad. Nu lijkt het alsof de doden aan de ene kant meer waard zijn dan aan de andere kant.”
De organisatie houdt woensdagavond een demonstratie in de Belgische stad uit solidariteit met het Palestijnse volk. “Je zult daar geen Hamas-vlag zien, die groep heeft niets met de Palestijnen in Antwerpen te maken”, zegt Claessen. Ze noemt het een slechte zaak dat soortgelijke demonstraties in Parijs en Berlijn worden verboden. “Een protest is een basisrecht, een vreedzame manier om je stem te laten horen. Hoe meer je verbiedt, hoe meer reacties je zult tegenkomen. Dat werkt als een rode lap op een stier. Palestijnen moeten een plek hebben waar ze hun verdriet kunnen uiten.”
Geen internet
Volgens de woordvoerder brengen veel Palestijnen de hele dag door voor de televisie en aan de telefoon met vrienden en familie in Gaza. “Israël heeft water en elektriciteit afgesloten. Er is geen internet meer, dus contact met de buitenwereld is onmogelijk. Veel Palestijnen vertellen mij dat ze niet weten of hun broer, zus of ouders nog leven. Het enige wat ze kunnen doen is afbeeldingen op sociale media doorzoeken om te zien of ze iemand herkennen.”
Claessen zegt dat ze niet het gevoel heeft dat er meer spanningen zijn tussen joden en Palestijnen in de stad. “De Joodse gemeenschap is erg religieus, de meesten van hen zijn helemaal niet betrokken bij de politiek. Er zijn maar weinig stemmen die veel contact hebben met de media en die in het parlement zitten, daarom hoor je ze.” De Palestijnse gemeenschap demonstreert deze week ook op andere plaatsen in België, onder meer in Brussel en Gent.
De toespraak van De Wever krijgt ook kritiek van de Groene politieke partij. “Decennia lang zijn vooral onschuldige burgers het slachtoffer geweest, ook nu nog”, schrijft medepartijvoorzitter Jeremy Vaneeckhout over X. “Dat is de kant die we moeten kiezen. De kant van de slachtoffers in Israël en Gaza.” Tegelijkertijd sprak premier van de federale regering Alexander De Croo (OpenVLD) eerder expliciet zijn steun uit voor Israël, maar riep op tot “terughoudendheid en een onmiddellijk einde aan dit geweld.”
In Zweden staat de eenzame erkenning van Palestina nu ter discussie
Zondag vond in Stockholm een pro-Palestina-bijeenkomst plaats en dinsdag demonstreerde de Hizb ut-Tahrir-groep ook op het Medborgarplatsen-plein. Op haar website omschrijft de club zichzelf als een politieke partij die een islamitisch kalifaat wil vestigen. De Joodse gemeenschap in de Zweedse hoofdstad dringt er bij haar leden op aan voorzichtig te zijn en het gebied te vermijden.
Maandag werd ook een pro-Palestijnse demonstratie georganiseerd in een buitenwijk van Göteborg. De linkse partij van de gemeente riep de bevolking op om zich bij de demonstratie aan te sluiten, maar trok haar steun in toen de groep de aanval van Hamas als ‘wettig’ bestempelde.
In 2014 was Zweden het eerste EU-lid in West-Europa dat de staat Palestina erkende. De sociaal-democratische premier Stefan Löfven noemde het destijds “een belangrijke stap die het Palestijnse recht op zelfbeschikking bevestigt” en hoopte dat Zweden met dit besluit “de weg zou vrijmaken voor anderen”. Maar afgezien van IJsland, dat geen lid is van de EU, heeft geen enkel ander land in West- of Noord-Europa het voorbeeld van Zweden gevolgd.
En nu trekken drie van de vier huidige regeringspartijen zich terug voor die erkenning. De christendemocraten, de liberalen en de radicaalrechtse Zweedse democraten willen het erkenningsbesluit herzien. De leider van de christen-democraten, Ebba Bush, noemde de erkenning zondag in een televisiedebat ‘een grote fout’. Minister van Buitenlandse Zaken Tobias Billström, van de Moderate Union Party, noemt de erkenning “voorbarig en ongelukkig”, maar gelooft dat dit niet het moment is om deze ongedaan te maken.
Zweden heeft de ontwikkelingshulp aan Palestina stopgezet. Er wordt niet geknoeid met humanitaire hulp.
Anne Grietje Franssen
In Duitsland ligt de veiligheid van Israël historisch gevoelig
De afgelopen dagen klonk er in Duitse steden steun voor zowel Israël als Gaza. In München gingen dinsdag duizend mensen de straat op voor Israël en werd de vlag op het stadhuis geprojecteerd. Maar tegelijkertijd liepen op het plein ervoor zo’n honderd mensen rond met Palestijnse vlaggen. Die demonstratie was toegestaan op voorwaarde dat Hamas niet gevierd zou worden en geen rellen zou uitlokken.
Omdat de veiligheid van Israël en de Joden in Duitsland extreem gevoelig ligt vanwege de Holocaust. Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van Israël in 2008 zei voormalig bondskanselier Angela Merkel in de Knesset: “Deze historische verantwoordelijkheid maakt deel uit van de bestaansreden van mijn land. Voor mij als kanselier zal de veiligheid van Israël nooit in het geding zijn.” Dit principe was ook opgenomen in het regeerakkoord van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, die zondag de Israëlische premier Netanyahu belde.
Maar wat dit in praktische termen betekent, wordt nu fel bediscussieerd in de Duitse politiek. Moet Duitsland militair alert zijn? Moet het de ontwikkelingshulp aan Palestijnse organisaties, die dit jaar al 72 miljoen bedragen, stopzetten? Moet het land actie ondernemen tegen organisaties in Duitsland die zich niet voldoende distantiëren van Hamas?
Omdat het land verschillende controversiële pro-Palestijnse organisaties kent. Een paar uur na de Hamas-aanvallen deelden Samidoun-activisten bijvoorbeeld baklava uit aan voorbijgangers in het Berlijnse Neukölln, waarbij ze zeiden dat ze de overwinning van het verzet vierden. Minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser dreigde vervolgens dat deelname aan dergelijke vieringen zal worden gebruikt om verblijfsvergunningen te weigeren, waar juridisch mogelijk.
Pro-Palestijnse demonstraties in Neukölln en Kreuzberg in Berlijn, die gepland waren voor woensdag, zijn verboden. Dat leidde tot woede onder activisten die menen dat hen de vrijheid van meningsuiting is ontzegd. Aanstaande donderdag zal bondskanselier Scholz in de Bondsdag spreken om het Duitse standpunt verder te verduidelijken.
Kim Deen
In Groot-Brittannië is Labour voorzichtig
In Londen gingen maandagavond duizenden mensen de straat op om te protesteren, voor of tegen Israël en Hamas. In de wijk Kensington verzamelden pro-Palestijnse demonstranten zich rond de Israëlische ambassade. Ze staken vuurwerk af en riepen leuzen als ‘Israël is een terroristische staat’ en ‘Bevrijd Palestina’. Rond dezelfde tijd woonden ongeveer 2.000 mensen een wake voor Israël bij, gehouden door Joodse organisaties in het nabijgelegen Westminster-district.
De Joodse organisatie Community Security Trust zei dinsdag dat het aantal antisemitische incidenten in Groot-Brittannië de afgelopen dagen is verdrievoudigd vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. De Britse premier Rishi Sunak woonde maandagavond een gebedsdienst bij in de Finchley United-synagoge in Noord-Londen om zijn steun voor Israël te betuigen.
Oppositiepartij Labour probeerde ondertussen controversiële opmerkingen over de strijd tussen Israël en de Palestijnen op haar partijconferentie te vermijden. Partijleider Keir Starmer veroordeelde de aanvallen van Hamas op Israël krachtig. Hij heeft de afgelopen jaren veel gedaan om het antisemitisme uit te roeien in de partij die onder zijn voorganger Jeremy Corbyn aanwezig was.
Toch probeerden sommige conservatieve politici het vuur aan te wakkeren. Ze wezen erop dat Starmer ooit nauw samenwerkte met Corbyn. Deze pogingen hebben echter weinig effect. Corbyn is nu uit de Labour-fractie gezet en zit als onafhankelijk politicus in het Britse parlement. Hij riep op tot ‘de-escalatie’ in het Israëlisch-Palestijnse conflict, maar voegde eraan toe dat het beëindigen van de Israëlische ‘bezetting’ de enige manier is ‘om een rechtvaardige en duurzame vrede te bereiken’. Deze toevoeging leverde hem behoorlijk wat kritiek op.
Niels Posthumus
Lees ook:
De Israëlische vlag wappert in Amsterdam, maar niet in Rotterdam
Wel of niet de Israëlische vlag hijsen? Nederlandse gemeenten nemen verschillende standpunten in.
