/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data106630447-678638.jpg)
In Sams wereld klopt uiteindelijk alles. Het is een kwestie van logisch nadenken, veel kansberekening en zo weinig mogelijk gedoe over details. Dat is wat er overblijft na het lezen van het onlangs verschenen boek Going Infinite: de opkomst en ondergang van een nieuwe tycoon. De Amerikaanse bestsellerauteur Michael Lewis beschrijft de snelle opkomst en ondergang van Sam Bankman-Fried. Het is een onderwerp dat lijkt gemaakt voor de financieel journalist, bekend van onder meer boeken over financiële crises en Wall Street De grote korte.
Lewis leert de Amerikaanse ondernemer kennen in 2021, rond de tijd dat cryptocurrencies op recordhoogte stonden en Bankman-Fried een beroemdheid werd in Amerika. De twintiger (inmiddels 31) is oprichter en eigenaar van onder meer FTX. Dat is een beurs voor de handel in cryptoderivaten. Binnen een jaar na de oprichting in 2019 is FTX uitgegroeid tot een miljardenbedrijf.
Amerikanen houden van het verhaal over de begaafde Bankman-Fried, altijd in korte broek en met wilde krullen. Als in november 2022 blijkt dat er chaos heerste binnen zijn bedrijven en miljarden klantendollars oneigenlijk waren uitgegeven, zal de teleurstelling net zo groot zijn. Van knuffelige cryptokoning wordt Sam Bankman-Fried (vaak ‘SBF’ genoemd) het symbool voor alles wat rot is in de wereld van snel digitaal geld. In december 2022 wordt hij gearresteerd. Begin oktober begon de rechtszaak tegen SBF. Hij kan een levenslange gevangenisstraf riskeren wegens wat neerkomt op wanbeheer, bedrog en verduistering van miljarden dollars van klanten.
De auteur had ongekende toegang tot Bankman-Fried en een aantal van zijn naaste collega’s. Het boek zit dan ook vol smakelijke details en leest vlot, soms als reconstructie, soms als journalistiek verslag. Lewis beschrijft SBF met een welwillende blik.
Vanaf het moment dat hij SBF ontmoet, is Lewis gefascineerd en duidelijk gecharmeerd. De twintigers zijn anders dan de snelle Wall Street-jongens waar Lewis in zijn werk doorgaans mee te maken heeft. Hij denkt heel snel en is uiterst rationeel. Ook hij heeft een ander gevoelsleven dan de gemiddelde mens, zoals blijkt uit een brief aan zijn maîtresse waaruit Lewis citeert: “In vele opzichten heb ik niet echt een ziel (…) je zou kunnen zeggen dat mijn empathie nep, mijn gevoelens zijn nep en mijn gezichtsuitdrukking (is) nep. Ik voel geen enkel geluk.”
“Hij beweegt zich door de wereld op de enige manier die hij kent”, beschrijft Lewis, na een komische scène waarin SBF een Zoom-gesprek voert met de invloedrijke hoofdredacteur van Mode die hem strikt voor een gala (waar hij niet verschijnt).
Videogames met onvoorspelbare situaties brengen het beste in hem naar boven. Ze vereisen schattingen onder grote tijdsdruk. Om dit te doen, moet je waarschijnlijkheidsberekeningen toepassen op verschillende scenario’s. Dit gebeurt ook bij de flitshandel in effecten, wat blijkt te passen bij zijn snelle geest en sociale handicaps.
Ton voor het analyseren van kapitaalstromen
Het sollicitatieproces voor zijn eerste baan bij een effectenmakelaar is een traktatie voor Bankman-Fried. De aanvragers moeten urenlang puzzelen en poker spelen op hoog niveau. SBF excelleert en wordt geaccepteerd. Hij is begin twintig en krijgt tonnen geld per jaar betaald voor het analyseren van kapitaalstromen en het speculeren op de schommelingen ervan. Hij ontdekt al snel een markt waar de schommelingen en inefficiënties nog groter zijn, waardoor er meer geld kan worden verdiend: cryptocurrency.
Het continu berekenen van waarschijnlijkheden komt niet alleen voor bij flashtrading, maar ook bij ‘effectief altruïsme’. De filosofie achter deze liefdadigheidsbeweging is dat je kunt berekenen hoe je de grootst mogelijke positieve impact op de mensheid kunt hebben en daarnaar kunt leven. Bankman-Fried is het daarmee eens.
Effectieve altruïsten drukken een positieve impact uit op het leven van mensen. Je zou dus dokter kunnen worden. Of politicus. Maar een route is ook om zoveel mogelijk geld te verdienen, zodat je de politieke besluitvorming kunt beïnvloeden. Het is duidelijk welke route SBF voor zichzelf ziet. Hij speelt even met het idee om Donald Trump te betalen om niet meer in aanmerking te komen. Volgens Lewis zou dat voor 5 miljard mogelijk zijn geweest.
SBF denkt dat de snelste manier om geld te verdienen is met cryptoderivaten. Maar handel ermee is verboden in de VS en Europa. Daarom start hij zijn investeringsmaatschappij Alameda Research in Hong Kong, die zojuist nieuwe cryptowetten heeft aangenomen die dit mogelijk maken. Nu Hong Kong steeds meer anti-crypto wordt, verhuist hij het bedrijf in 2021 naar de Bahama’s. Het ligt dichtbij Amerika, heeft snel internet en nieuwe cryptoregelgeving.
Het is in die ‘Bahama-fase’, kort voor de val, dat SBF steeds meer uitgeeft en weggeeft. Dit gebeurt deels rationeel. Er gaat bijvoorbeeld geld naar de preventie van pandemieën, omdat de altruïsten hebben berekend dat dit de meeste levens redt. Maar er gaat ook veel naar hopeloze politieke campagnes en sponsorovereenkomsten. Het gebeurt volgens de wetten in Sams hoofd en wordt niet gecontroleerd door de rest van de bedrijfsleiding, laat staan accountants.
Lewis heeft duidelijk geen hoge pet op van de bekende advocaat en curator John Ray, die de leiding van het bedrijf van Bankman-Fried overneemt om het faillissement af te wikkelen. Ray werd naar voren gebracht door een Amerikaans advocatenkantoor dat voor FTX werkte. Vervolgens huurt hij datzelfde kantoor in. De hele schikking zou ongeveer $ 200 miljoen aan advocaatkosten kosten. Ray begrijpt niets van de cryptowereld en doet weinig moeite om deze te begrijpen. Hij gaat er prat op dat hij binnen tien minuten kan beoordelen of hij met een goed, naïef of een goed mens te maken heeft oplichter, een slechterik. Sam is bij de boeven. Lewis schort zijn oordeel over SBF daarentegen op gefundeerde wijze op, waardoor jij als lezer hetzelfde doet.
Het boek verscheen op de dag dat het proces begon, dat in Amerika als een soapserie wordt gevolgd. Het zal waarschijnlijk mede het imago van Bankman-Fried bepalen.
