Leiders moeten zelf actie ondernemen om het personeelstekort aan te pakken en dit niet aan externe partijen overlaten. Bovendien moeten ze ophouden alleen gelijkgestemde mensen te kiezen. Die pot raakt op, diversiteit kan de oplossing zijn, betogen leiderschapsexperts Janka Stoker en Harry Garretsen. Maar dat zal niet gemakkelijk zijn.
Elk jaar in de zogenaamde Mondiale leiderschapsvoorspelling vroeg 10.000 leiders wat hun belangrijkste thema’s zijn. Vorig jaar bestond de top 3 van zorgen van bestuurders voor het eerst uitsluitend uit personeels- of talentvraagstukken: hoe trek je als bedrijf talent aan en hoe houd je het vast?
Deze vragen rijzen niet alleen wereldwijd, maar zeker ook in Noord-Nederland. Bedrijven in onze regio worden geconfronteerd met een steeds krapper wordende arbeidsmarkt en het vinden en behouden van getalenteerde medewerkers is voor iedere ondernemer een hoofdpijndossier. En deze problemen zullen er niet minder op worden als, zoals nu blijkt, de politiek gaat eisen dat deze toekomstige werknemers meer of zelfs uitsluitend in Nederland gezocht gaan worden.
Tien anderen voor jou
Helaas is wat politici bedenken een gegeven voor de gemiddelde ondernemer. Gelukkig kunnen bedrijven zelf nog steeds personeel aantrekken en behouden, bijvoorbeeld door interessant werk en goede arbeidsvoorwaarden aan te bieden. Maar ze moeten steeds meer moeite doen om dit te bereiken. Decennia lang kon de uitdrukking ‘tien anderen voor jou’ ook in het Noorden door bedrijven richting werknemers worden gebruikt, maar nu is het in sommige sectoren precies andersom – en dat zal waarschijnlijk ook zo blijven. Wat kunnen ondernemers nog meer doen om personeel te vinden in hun jacht op steeds schaarser wordend talent?
Waar veel bedrijven, ook in het Noorden, nog veel te winnen hebben, is de samenstelling van het personeelsbestand. Met andere woorden: inzetten op een diverser personeelsbestand, met oog voor mensen die traditioneel misschien niet tot de doelgroep behoorden. Dit vraagt om organisaties waar iedereen gelijke kansen heeft.
Helaas is dat vaak niet het geval. Een trieste conclusie uit recent onderzoek is dat er de afgelopen vijftig jaar, ondanks de opkomst van talloze diversiteitstrainingen en een leger van hoofd diversiteitsfunctionarissen de discriminatie op de arbeidsmarkt in Nederland is zelfs toegenomen.
Leiders moeten zelf actie ondernemen
De behoefte aan meer diversiteit is er, mede door de krappe arbeidsmarkt, maar het succesvol realiseren daarvan blijkt in de praktijk vaak lastig. Mensen selecteren graag mensen die op hen lijken, en samenwerken met anderen is gemakkelijker met gelijkgestemde mensen. Echt werken aan diversiteit kost tijd en moeite. Een cultuur van ‘psychologische veiligheid’ kan hierbij helpen. In zo’n psychologisch veilige cultuur durven mensen zich uit te spreken en zijn ze eerder geneigd elkaar kritische feedback te geven. Dit lijkt een voorwaarde om diversiteit echt te laten werken: diverse teams presteren alleen beter als teamleden zich psychologisch veilig voelen.
Een dergelijke psychologisch veilige organisatie ontstaat niet vanzelf. Het begint met het gedrag van de leiders zelf. Leiders die goed luisteren, openstaan voor feedback en transparant zijn over beslissingen, dragen aanzienlijk bij aan de psychologische veiligheid. Dus in plaats van een diversiteitsfunctionaris aan te stellen, of de selectie van een nieuwe medewerker aan een extern bureau over te laten, moeten leiders het zelf doen.
Diversiteit laten werken is niet eenvoudig, maar leidt uiteindelijk wel tot een betere nachtrust voor al die ondernemers die momenteel wakker liggen vanwege het tekort aan arbeidskrachten.
Janka Stoker is hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen en Harry Garretsen is hoogleraar International Economics & Business, samen vormen zij het management van het expertisecentrum van de Rijksuniversiteit Groningen op het gebied van leiderschap . Zij schrijven op onregelmatige basis voor NoordZ over leiderschapsvraagstukken en vertellen hierover ook in een podcast, Leiderschap in onzekere tijden .
