Een school in Rotterdam met veel nieuwkomers besloot daartoe Jeugdnieuws een pauze te nemen vanwege het geëscaleerde Palestijns-Israëlische conflict. Op andere plaatsen werden sociale studies, geschiedenis of burgerschapslessen veranderd om te praten over het geweld in Israël en de Gazastrook. Kun je met kinderen over wereldnieuws praten en zo ja, hoe?
Trauma-educator Hélène van Oudheusden, auteur van het boek Nieuwkomers lesgeven, adviseert docenten om eerst hun eigen gevoelens rond een conflict als de Palestijns-Israëlische kwestie te onderzoeken. “Tachtig procent van onze communicatie is non-verbaal. Kinderen voelen lang voordat we beginnen te praten wat we ergens van denken, dat merken ze aan onze lichaamstaal. Als je je niet bewust bent van de gevoelens die je uitstraalt, kun je kinderen onbedoeld pijn doen.”
‘Wees de neutrale waarnemer’
Schrijf daarom eerst op wat je voelt of denkt over de kwestie en deel dat daarna met collega’s die je vertrouwt, zegt Van Oudheusden. “Dan kun je het beter loslaten zodra je de klas binnenkomt. Dan kun je de neutrale waarnemer zijn, procesbegeleider in bijvoorbeeld discussies over het Midden-Oosten.”
En ook als je geen vak geeft waarin de oorlog automatisch ter sprake komt vanwege de actualiteit, is het volgens Van Oudheusden goed om te weten hoe je daarmee om moet gaan. “Een wiskundeleraar kan tijdens zulke evenementen om half acht ’s ochtends die groep boze Arabische kinderen de klas in krijgen. Desnoods zeg je: ‘Ik begrijp je gevoelens en vragen, maar ik weet er het beste niet van en ik probeer deze les vanuit mijn hart te leren. Neem even de tijd om met elkaar te kletsen en dan kunnen we proberen aan de slag te gaan?’”
Het verhaal gaat verder onder de foto
‘Doe niet meteen pedant’
Kamel Essabane, die aan de Radboud Universiteit in Nijmegen promotieonderzoek doet naar islamitisch religieus onderwijs, heeft scholen begeleid bij het bespreken van gevoelige thema’s met studenten. “Het helpt niet om meteen pedant te zijn, ook al heeft een student een heel radicaal standpunt”, zegt Essabane. “Probeer verschillende perspectieven de ruimte te geven en vraag bijvoorbeeld wat hun bronnen zijn. Dat is meteen een stukje mediawijsheid, we hebben nu te maken met veel complottheorieën.”
Volgens Essabane zijn er op basis van hun culturele achtergrond grote verschillen in de manier waarop ouders met hun kinderen praten over gevoelige onderwerpen. Hij heeft ooit een opa meegemaakt die op sterven lag en de ouders wilden het kind niet met dat verdriet belasten en zeiden daarom niets. “Ik kan me voorstellen dat zoiets ook in een oorlogssituatie gebeurt. Je kunt dingen buiten het bereik van kinderen houden, maar vaak weten ze al wat er aan de hand is. Lastig wordt het als ouders willen dat je er op school niets over zegt.”
Het verhaal gaat verder onder de foto
Studenten dragen veel bagage met zich mee
Vooral in de lessen met nieuwkomers dragen leerlingen volgens trauma-educator Van Oudheusden soms al veel bagage met zich mee. “Behalve Hamas en Israël zijn er voortdurend mondiale problemen die een rol spelen in multiculturele klassen. Denk aan de aardbeving in Turkije, de Russische invasie van Oekraïne, de aardbeving in Afghanistan. Soms raken deze gebeurtenissen kinderen persoonlijk.”
In die lessen, zegt ze, is het beter om dat te doen Jeugdnieuws buiten mogen komen, vooral op basisscholen. “Je vraagt veel aan kinderen als je ze beelden laat zien van wat er is gebeurd. Er zijn ook getraumatiseerde minderjarige vluchtelingen die na een dag school alleen terugkeren naar de opvang. Dat kan emotioneel veel te moeilijk zijn.”
Lees ook:
De vmbo-leerlingen hebben niet echt een mening over Israël. Over homo’s, ja.
Vanwege het Palestijns-Israëlische conflict probeert leraar Serginho Daans maatschappijleer en levensfilosofie in zijn lessen op te nemenom te laten zien hoe polarisatie werkt.
