Pro-Europese partijen gezamenlijk op winst in Polen, rechtse PiS heeft niet genoeg voor meerderheid | Buitenland

Hoewel PiS weer de grootste aan het worden is, heeft de partij onlangs een aanzienlijk deel van haar steun verloren. In 2019 stemde 43,6 procent van de Polen op de conservatieven. De Citizens’ Coalition (destijds 27,4 procent) is iets populairder geworden. Het was vooraf al duidelijk dat de strijd tussen deze twee partijen zou gaan. PiS leidde in de peilingen met 34 procent, vergeleken met 30 procent voor de liberalen. De rest volgt op grote afstand, maar samen hebben de pro-Europese partijen de meerderheid.

Veel Polen beschouwen de verkiezingen van zondag als de belangrijkste sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Dat blijkt ook uit de opkomst: aan het begin van de avond had deze zondag al zo’n 70 procent van de Polen gestemd. Vier jaar geleden stemde in totaal 61 procent, wat toen al een record was.

Voor velen is het een keuze voor of tegen de huidige regering met de Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS), die al acht jaar aan de macht is. Onder leiding van premier Morawiecki werd het land een zorg voor de EU. Kritische rechters zijn vervangen door vrienden van de regering, het land belemmert migratieplannen en ligt op gespannen voet met buurland Oekraïne over de import van graan.

Tijdens de campagne werd niets vermeden om de tegenstanders te belasteren. Voormalig voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk werd vanwege zijn nauwe banden met Duitsland met een nazi vergeleken en door de PiS-partijleider wordt hij openlijk ‘puur kwaad’ genoemd. Omgekeerd mobiliseerde Tusk twee weken geleden een miljoen mensen om te protesteren tegen de huidige regering in de hoofdstad Warschau. Premier Morawiecki werd daar afgeschilderd als dementerend of homoseksueel. Terwijl zijn partij zich uitgesproken verzet tegen LHBTI-rechten.

Ook Nederland merkte dat er hard aan de campagne wordt gewerkt. Nadat supporters en spelers van voetbalclub Legia Warschau in Alkmaar ruzie kregen met de politie, koos de Poolse regering direct de kant van haar landgenoten. De ambassadeur in het land moest worden opgeroepen en er is een onderzoek aangekondigd naar het optreden van de Nederlandse politie. Pure verkiezingsretoriek, klonk het uit ons land.

Polen mochten zondag ook stemmen in vier referenda. Er werden vragen gesteld als ‘Moet de pensioenleeftijd omhoog?’ en ‘Bent u voorstander van het toelaten van duizenden illegale immigranten uit het Midden-Oosten en Afrika?’ Daar is helemaal geen sprake van, maar PiS heeft de vragen waarschijnlijk opgeworpen, mogelijk in de verwachting dat het conservatief Polen naar de stembus zou lokken.