Zes jaar geleden ging ‘de schakelaar om’ voor Antsje Tuinenga (47) en Cornelis van der Hooft (49) uit Leeuwarden. Ze wilden samen met hun drie kinderen een groener leven leiden. Dit zie je nu terug in alle dagelijkse dingen. Hun verhaal.
Het is een woensdagmiddag in november. Antsje komt net van het MCL, waar ze werkt als verloskundig echoscopist. Cornelis is thuis, hij heeft een vrije dag. Daarnaast werkt hij in de gezondheidszorg. Hij is geriater, medisch specialist ouderengeneeskunde, in het Tjongerschans ziekenhuis in Heerenveen. Zoon Gijs (15) komt en even later ook Lieke (13). Het jongste lid van het gezin, Sieds (9), is gevlogen.
Het is een jong gezin – in een jaren twintig-huis in de Friese hoofdstad – dat voor velen model staat. Er is altijd commotie en het is vaak nodig om ‘in de agenda te kijken’ als ze allemaal rond de tafel zitten – zeker met de wisselende diensten in het ziekenhuis.
Levenshouding
Antsje is geboren in Leeuwarden, Cornelis in Overschie bij Rotterdam. Ze ontmoetten elkaar in het St. Franciscus ziekenhuis in Rotterdam, nadat ze elkaar bij de roeivereniging ‘over het hoofd hadden gezien’. Antsje: “Ik ben geboren in een gereformeerd gezin. Mijn ouders zijn van vlak voor de oorlog, 1932 en 1938. Thuis hadden we het goed. Ik heb nog nooit gehoord dat iets niet mogelijk is vanwege de financiën.”
Ze is opgevoed met de instelling dat ‘het niet om status, bezittingen en luxe spullen gaat’. En voor Cornelis geldt eigenlijk hetzelfde: “Mijn vader is geboren in 1938 en mijn moeder in 1943.” Als het om politieke overtuiging gaat, zouden hun ouders kunnen worden ingedeeld ‘bij de PvdA en het CDA’. Kinderen die uit de (na)oorlogse jaren leerden dat je het met niets moest doen, omdat er niets was. Veel Nederlanders waren al blij met een dak boven hun hoofd. Sommigen woonden vanwege het woningtekort bij volslagen vreemden of zelfs in kippenhokken.
Het zijn verhalen uit het verleden, maar ze hebben impact op de opvoeding en het huidige leven van het stel. “Dure dingen interesseren ons ook niet”, zegt Antsje. Het moet praktisch zijn. Ja, ze hebben een gezinsauto, dat is een Kia Carens die er vooral staat vanwege de ruimte en het zuinigheidsvermogen, zegt Cornelis. Antsje: “Wij gebruiken het zo min mogelijk. Ik ga met de fiets naar het werk, Cornelis met de trein en de vouwfiets.” En de kinderen fietsen ook.
“Veel fietsen is in meerdere opzichten goed. Je bespaart jezelf de training in de sportschool, dat is het bewust omdat je in ons geval ‘even weg’ bent van je werk en de kinderen leren omgaan met het verkeer in een stad. Met de fiets ben je in Leeuwarden vaak sneller waar je moet zijn.”
Niet meer vliegen
Ongeveer zes jaar geleden veranderde hun denken over vliegen. Ze hebben al aardig wat van de wereld gezien, maar schatten dat ze in hun leven zo’n tien vliegvakanties zullen maken. “De laatste keer was toen we een week naar de Canarische Eilanden gingen. Dat voelde op dat moment niet zo goed, maar achteraf zeiden we: dit doen we niet nog een keer. Het heeft een te grote impact op het milieu.”
Cornelis: “Het is niet zo dat we nooit meer in het vliegtuig stappen, want ik heb een zus in Canada en ik wil haar bezoeken. Dus we zullen wel moeten.”
Ze willen ook graag op skivakantie. Cornelis: “Maar dat deden we niet vaak. Sinds we kinderen hebben, hebben we twee keer geskied, maar echt milieubewust is het niet.”
De sneeuwkanonnen met kunstsneeuw, maar ook de sneeuwruimers die veel dieselolie gebruiken, zijn erg belastend”, vervolgt Antsje. “Opgeven met skiën vind ik lastiger dan stoppen met vliegen, want de kinderen vinden het ook leuk om te doen.” Ze heeft op internet al gezocht naar alternatieven: “Er zijn ook eco-skivakanties, waarbij je met de trein dichtbij een skigebied kunt komen.”
Ze hebben het reizen met de trein – als alternatief voor autovakanties – al een paar keer in de praktijk gebracht. Ze bezochten bijvoorbeeld Praag en de Weissensee met de trein. Antsje denkt dat als meer reizigers met de trein op vakantie willen, de verbindingen verbeteren. “Het is een kwestie van vraag en dan volgt het aanbod.”
Onder een deken
Zij hebben hun huis de afgelopen jaren flink verduurzaamd. Op het dak liggen zonnepanelen, daarnaast is er HR++ glas geplaatst, vloerisolatie, spouwmuur- en dakisolatie en een elektrische boiler voor warmwatergebruik. In de woonkamer staat de kachel niet hoger dan 17,5 of 18 graden. “In kamers waar wij niet zijn staat de verwarming niet aan. We zitten onder een deken in de woonkamer. Het is echt niet zo dat wij moeten lijden”, zegt Cornelis. Hij realiseert zich dat ze de duurzaamheidsinvesteringen hebben kunnen doen omdat ze daar de inkomsten voor hebben.
In het gesprek komen veel voorbeelden aan bod van een ‘groener leven’: van maximaal vijf minuten douchen (“niet altijd makkelijk voor tieners”), het kopen van tweedehands kleding, minder vaak wassen tot het gebruik van een gewoon stuk zeep in plaats van een douchegel met verpakking. Antsje: “Dat laatste is zulke onzin: zeep met een plastic omhulsel waar ze al water aan hebben toegevoegd.”
Ze ziet vooral dat dingen, heel veel dingen, het zichtbare bewijs zijn van een gek geworden consumptiemaatschappij. “Ik denk dat het een eye-opener is als je onze huidige consumptie als gezin – wassen, douchen en zo – vergelijkt met de consumptie van het gezin waarin ik ben opgegroeid en zeker met dat waarin onze (groot)ouders zijn opgegroeid. Dit geldt ook voor kleding. Mijn moeder had vroeger drie setjes kleding: één in de was, één op de rug en één in de kast. Als ik naar mezelf kijk: mijn kast is vol en die van de kinderen nog meer “Dat is een exponentiële groei per generatie. En dat geldt zeker niet alleen voor ons.”
Geen missionarissen
Ze proberen zelf anders te leven, maar proberen dat niet aan anderen op te leggen. “Wij zijn noch missionarissen, noch heiligen”, benadrukken ze. Ze hopen wel anderen mee te krijgen door middel van bewustwording.
Antsje: “Je hoort vaak het tegenargument: als je dit alleen doet, maakt het niets uit. Maar dat vind ik onzin. Daarom heb ik een website gemaakt. Mensen kunnen aangeven wat ze aan besparing doen, waarna hun persoonlijke reductie in CO2-uitstoot wordt berekend. Dat tellen we dan bij elkaar op: dan zie je wat je bij elkaar hebt Doen. Ik denk dat dat motiverend kan werken.”
In hun kerkgemeenschap De Jacobijner in Leeuwarden hebben inmiddels zo’n twintig mensen de lijst ingevuld. Ze heeft nog niet breed aangekondigd dat ze deze tool heeft ontwikkeld. “Ik ben bang dat ik het erg druk krijg…”
Minder vlees
De deelgemeente Leeuwarden is één van de tien deelnemers aan het Convenant Groene Kerken Leeuwarden-Ljouwert, dat in oktober werd ondertekend. Als het om massa en aantallen mensen gaat, kunnen dergelijke groepen een voorbeeld zijn. “Als je samen besluit minder vlees te eten, zie je natuurlijk wel verschil.”
Eén van de ideeën die voor 2024 op tafel ligt, is dat kerken tijdens de vastentijd richting Pasen ‘plastic-vasten’. “Je gebruikt dus geen of zo weinig mogelijk plastic.”
Het echtpaar hoopt dat de manier waarop ze Gijs, Lieke en Sieds nu opvoeden, met deze normen en waarden, ze uiteindelijk zullen doorgeven aan hun kinderen en de generaties die volgen. Cornelis: “Kinderen doen niet wat je zegt, ze doen wat je doet.”
Ook al zie je op korte termijn het resultaat niet en kun je als gezin niet voorkomen dat de ijskappen smelten. Antsje: “Het is heel abstract, dat maakt het lastig. Net als bij een gezonde levensstijl: dit doe je om in de toekomst een groter risico op kanker of hart- en vaatziekten te voorkomen. Dat merk je niet als je er moeite voor doet. Als het om het klimaat gaat, willen we achteraf niet zeggen: ‘Ik wou dat ik dat had gedaan’, dan is het te laat. Niemand applaudisseert omdat je minder tijd onder de douche doorbrengt. We doen het niet om applaus te krijgen: we moeten wel. Niets doen is voor ons geen optie.”
Wat besparen jullie samen aan CO2-uitstoot?
Jaarlijks stoot een huishouden gemiddeld 19.000 kilo CO2 uit. De keuzes die u maakt voor uw woning, vervoer, kleding, bezittingen en voeding hebben invloed op uw CO2-uitstoot. Maar hoeveel precies? Antsje heeft haar eigen website gemaakt waarop leden van gemeenschap De Jacobijner in Leeuwarden kunnen aangeven wat zij doen om geld te besparen. Uw persoonlijke reductie in CO2-uitstoot wordt dan omgerekend. “Dan tellen we het op: dan zie je wat je bij elkaar hebt Doen. Ik denk dat dat motiverend kan werken.” De twintig mensen die de lijst tot nu toe hebben ingevuld, hebben samen Ze fietsten 8.060 kilometer; ritten die anders met de auto zouden worden afgelegd 63 zonnepanelen op hun daken en daar w Er werden 312 ladingen minder gedaan. Opgeteld is de bespaarde CO2-uitstoot hetzelfde, berekende Antsje tot de CO2-opslag van een bos van 1251 bomen in één jaar.
