Vlak na de verkiezingen praat een scout met alle partijleiders over hun eerste ideeën voor politieke samenwerking en een mogelijke coalitie. Deze fase duurt minimaal veertien en maximaal 21 dagen. In die periode, twee weken na de verkiezingen, worden de nieuw gekozen Kamerleden geïnstalleerd. Dit keer zal het op 6 december gebeuren.
De Kamer wil nieuwe afspraken maken om te voorkomen dat de verkenning weer net als in 2021 misgaat. De twee scouts destijds, Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66), gingen door hun manier van werken ver over hun grenzen heen. de oppositie wreef het er opnieuw in, vooral de VVD. Dit kwam toevallig aan het licht toen de briefjes die Ollongren in haar handen had toen ze naar buiten kwam, werden gefotografeerd. Er stond onder meer “functioneren elders” naast de naam van Pieter Omtzigt, destijds Kamerlid voor het CDA. De gang van zaken leidde tot een diepe vertrouwenscrisis op het Binnenhof, waarna het bijna een jaar duurde voordat er een nieuw kabinet aantrad.
Enige afstand
Het CDA, de SGP, de ChristenUnie en BBB pleiten in ieder geval voor een terugkeer van de koning als verkenner “omdat het staatshoofd de enige is die neutraal en boven de partijen staat”. In 2012 had de net aangetreden Tweede Kamer de rol van het staatshoofd afgeschaft, maar dat was een “verkeerde afslag”, aldus CDA-lid Bart van den Brink. Volgens hem is er “nood aan afkoeling na een zeer hectische verkiezingsperiode”.
Een meerderheid van onder meer VVD, D66, SP, GroenLinks-PvdA en Kamerlid Pieter Omtzigt wil de koning niet terug. Ze denken dat het beter zou zijn als er één scout was die enige afstand tot de politiek had. De Raad van State denkt aan de vice-president van de Raad van State. Ook hierover verschillen partijen van mening.
Volgende week
Na de verkenning begint de formatie, waarbij de partijen worden voorgesteld door de verkenner. Deze gesprekken worden gevoerd onder begeleiding van een informant.
De Kamer zal enige tijd nodig hebben om onderling tot overeenstemming te komen en zal de kwestie volgende week verder bespreken.
