De duizenden reizigers die dagelijks gebruik maken van het Ludgate Hill treinstation in het hart van Londen wandelen door de sportgeschiedenis zonder het te beseffen. Hier stond ooit de Fleet Prison, waar begin negentiende eeuw de voorloper van de squash werd uitgevonden. Want zo oud is het spel dat, zoals begin deze week werd aangekondigd, wordt opgenomen in de Spelen van 2028 met cricket, honkbal, softbal, lacrosse en vlag voetbal wordt een Olympische discipline. Het zat er al een tijdje aan te komen: squash stond al drie keer eerder op de shortlist.
Begin negentiende eeuw konden gevangenen doorgaans rekenen op een hard regime, maar in de Fleet-gevangenis was het iets rustiger. Dit had ook te maken met het soort daders, in veel gevallen veroordeelden voor vermogensdelicten en mensen die hun schulden niet konden betalen. Sommigen mochten onder strikte voorwaarden zelfs in de omgeving van de gevangenis wonen.
Het halfopen karakter van de Fleet-gevangenis omvatte onder meer het bieden van mogelijkheden voor lichaamsbeweging. De originele squash was in feite een bewerking van het toen gangbare echte tennis, waarbij muren ook deel uitmaakten van het speelveld. Binnen de muren van de instelling waren de middelen en de ruimtes kleiner. Toch hadden de gevangenen veel plezier met het spel.
Kostschool
Dat vond zijn weg naar andere gevangenissen en kort daarna naar Britse kostscholen. De onderwijsinstellingen kwamen met hun eigen varianten. Vanaf het midden van de negentiende eeuw zorgden gevulkaniseerde rubberen ballen voor extra speelplezier. Tot dan toe werden veel hardere leervoorbeelden gebruikt.
Kleine kostschooljongens groeiden op en sommigen van hen bleven de sport beoefenen. Ze brachten het spel naar het land en verspreidden het over de rest van de wereld, vooral de overzeese delen van het Britse rijk.
Van twee varianten, raketten En vijfSquash ontstond in de jaren 1860 op de Londense kostschool Harrow. De Harrow-variant werd de standaard.
Het werd geen populaire sport. Exclusieve herenclubs hadden banen. En de echt rijken met grote huizen en enorme landgoederen konden thuis een balletje slaan.
In 1928 kreeg Groot-Brittannië een squashvereniging. Het hielp om de spelregels en competities te verbeteren.
Naar Nederland
Nederland maakte pas halverwege de jaren dertig kennis met de sport. Jan Fentener van Vlissingen, voorzitter van de Steenkolen Handels Vereeniging, had in Engeland kennis gemaakt met het spel en liet in Utrecht een baan aanleggen. Een verslaggever van De Maasbode had moeite met het volgen van de bal: ‘De verrassende capriolen van het kleine ronde ding zijn de reden dat spelers een enorme snelheid en behendigheid zullen moeten ontwikkelen.’ Volgens hem eiste de nieuwe sport het uiterste aan conditie en flexibiliteit en was ‘zo vermoeiend’ dat ‘bijna niemand het langer dan een uur volhield’.
In 1940 waren er voor het eerst Nederlandse kampioenschappen, maar squash kwam in Nederland nog niet van de grond. NRC Handelsblad merkte begin 1975 op dat sport ‘niet erg bekend’ was. ‘Velen zullen het nooit gezien hebben. Maar dat zal snel veranderen.’
De Nederlandse Squash Rackets Vereniging (NSRB) telde destijds 1200 leden die op 21 banen door het hele land konden spelen. De snelle verandering moest komen door de sport uit de sfeer van de exclusieve clubs te halen.
Dit werkte wonderwel in het laatste kwart van de twintigste eeuw. Het aantal squashers en squashbanen nam explosief toe. In deze eeuw kwam padel naar voren als een geduchte concurrent, maar misschien zal de erkenning ervan als Olympische discipline voor een nieuwe opleving zorgen.
Lees ook:
De Zomerspelen worden groter, maar de opwarming van de aarde zet de Winterspelen onder druk
De Zomerspelen blijven in omvang toenemen, met vijf sporten in 2028, maar klimaatverandering bedreigt de toekomst van de Winterspelen, zo bleek ook op het IOC-congres.
