21 kunstenaars uit Fryslân exposeren deze vastentijd in de Grote Kerk in Drachten. Hun werken zijn geïnspireerd op het boek De Sneinen van Aggie van der Meer (1927-2023).
Wie de Grote Kerk aan de Zuidkade binnenstapt, komt in een andere wereld terecht. Niet alleen vanwege het ontwerp van het monumentale kerkgebouw, maar ook vanwege wat er te zien is in deze tijd van bezinning in de aanloop naar Pasen. Rechts staat een eyecatcher die je meteen pakt: Anker, een aan kettingen hangend standbeeld van kunstenaar Erik de Boer (Drachten, 1991). Met een opvallende afbeelding van Boeddha.
Het is een torso in kruispositie maar ondersteboven. ‘Juist door dit trieste beeld om te draaien ontstaat er een beeld van hoop. Zo kan uit iedere verdrietige gebeurtenis kracht worden gehaald’, luidt de uitleg van het werk. ‘De witte zwanen en de witte vogel vertegenwoordigen rouw, maar gaan ook naar het licht gesymboliseerd door het gouden masker.’ De Boer maakte het beeld van afgedankte materialen die hij op straat en in kringloopwinkels vond of als donatie kreeg.
Adem inhouden
Het is één van de 21 werken die in de PKN-kerk te zien zijn. Het houdt de siken yn – het houdt de adem in – is de titel van de tentoonstelling. Het verwijst naar de eerste regel van een gedicht voor de eerste zondag van de Vasten, waar Aggie van der Meer voor schreef De Sneinen – Iedere fan van de nul staat erachter (2012).
Ad Vermeulen van de Taakgroep Cultuur legt uit hoe Aukje de Bildt – zelf ook dichter – op het idee kwam om dit boek als uitgangspunt voor de tentoonstelling te gebruiken. ,,In De Sneinen Voor elke zondag tijdens de vastentijd is er een gedicht van Aggie van der Meer. Aukje is vorig jaar bij haar op bezoek geweest. ‘Wat moet ik zeggen in mijn gedichten?’ was Aggies eerste reactie. Maar toen ze de uitleg hoorde, was ze meteen heel enthousiast: ‘Prachtig!’”
De Grote Kerk heeft contact met een collectief van 21 kunstenaars, waaronder Aleid Dertien, Alie Hoogterp, Ans Hamer, Elias van der Sloot, Gerhild van Rooij, Lammie Palma, Lolkje Tuinstra, Margôt Ritman en Marianne Romijn. “Er was een gezamenlijk voorbereidend gesprek en daarna kregen ze de volledige vrijheid wat betreft de uitvoering. Het was bijzonder om te zien waar ze mee terugkwamen.”
Zo maakte Hilda Klaassen er één gemengde mediacollage van vijf panelen met de titel Wachten. Aleid Dertien koos dezelfde titel voor haar beeldengroep uit gebakken klei. ‘Er staat een groep mensen langs de weg. Hun leven is vaak moeilijk en lastig: ze verlangen naar hulp en steun. Ze wachten op de aangekondigde Messias: ze verwachten dat Hij hen zal helpen en verlossen uit hun problemen en ellende.’ Hier ligt ook een link met Palmzondag, de intocht van Jezus.
Oorlogen
Iedereen zal zijn eigen gevoelens hebben over de gemaakte kunstwerken. Vermeulen vindt zelf een werk van Guido van den Berg over de strofe Nee, alles is foarby speciaal. “Fascinerend.” Hij vervolgt: “De vastentijd is traditioneel een periode van nadenken en contemplatie. Met de gruwelijke oorlogen in Oekraïne en Gaza en de zorgwekkende oorlogsdreigingen in Taiwan hebben we alle reden om onze adem in te houden en even na te denken.” En misschien moeten mensen echt even pauzeren. “Een Chinees spreekwoord luidt: als je haast hebt, moet je gaan zitten.”
De kunstwerken zijn ingebed in erediensten – zondag om 10.30 uur – tijdens de Vastentijd en waarbij steeds wordt verwezen naar een specifiek gedicht van Aggie van der Meer. Zo dacht dominee Jan Henk Hamoen op de eerste zondag van de Vasten na over het schilderij van Johanna Bakker waar De storm, bolderjend wordt afgebeeld. ‘Sjoch hoe het is op de dijk oerdûnset’, schreef Van der Meer. De Jouster-prediker bracht dit in verband met Marcus 1:12, over de woestijn.
Zondag 3 maart (zondag Oculi ), de derde van de vastentijd, koos ds. Annelies van Setten uit Ruinerwold het gedicht Word heel van René Romijn. ‘De gedichten van Aggie van der Meer over de Vasten staan in eerste instantie vol dreigende beelden van mensen die op talloze manieren het kwaad zoeken. Maar er is ook hoop, zij het in verhulde termen”, zegt Romijn. Heel worden is voor hem een pad, een uitweg vinden uit de wanhoop. ‘De weg is moeilijk (te vinden) maar stilstaan is sterven. We moeten gaan”, zei de dichter uit Drachten.
Gedichten aanvragen
Wie de tentoonstelling bezoekt, doet er goed aan ook kennis te nemen van de gedichten uit De Sneinen . Deze kunnen worden aangevraagd via een e-mailadres van de commissie. Er is ook een Nederlandse vertaling gedrukt.
De tentoonstelling loopt al enkele weken op zaterdagmiddag. “We zien dat er tot nu toe zo’n vijftig mensen per middag komen.” Om vier uur is er, behalve op Stille Zaterdag, een concert van dertig minuten. Op 9 maart door het koor Amor Cantandi, op 16 maart door Marieke van der Meer (orgel) en op 23 maart door Ilse Terpstra (fluit) en Sebastiaan Schippers (piano en orgel).
Ook het middaggebed van het inloopcentrum in de Grote Kerk – elke laatste zaterdag van de maand om vijf uur – sluit aan bij de gedichten van Van der Meer en de tentoonstelling. “Wij zijn een kerk die zorgt voor mensen die het moeilijk hebben of behoefte hebben aan een gesprek. Zo leefde Aggie van der Meer haar leven, met oprechte aandacht voor anderen.” Vermeulen steekt een kaars aan naast een portret van haar.
Aggie van der Meer overleed op 12 augustus 2023, op 95-jarige leeftijd. “Het is jammer dat ze niet heeft kunnen zien hoe ze anderen inspireerde. Ik denk dat ze aangenaam verrast zou zijn geweest.”
Nog te bezoeken: 9, 16, 23 en 30 maart. De Grote Kerk (Zuidkade 19) is altijd geopend van 13.30 tot 17.00 uur. De gedichten zijn op te vragen via: taakgroep-cultuur-grotekerk@pgdrachten.nl
