Is Iran uit op escalatie? ‘Niemand kan deze strijders nog stoppen’

‘Als Amerika rechtstreeks ingrijpt’ schreef De Iraakse militiebaas Abu Ala al-Walai schreef op zijn Telegram-account een dag na het offensief van Hamas tegen Israël: “Dan worden alle vormen van Amerikaanse aanwezigheid in de regio legitieme doelwitten voor de As van het Verzet.”

Walai is de leider van Kataib Sayyid al-Shuhada, een van de tientallen milities binnen de Iraqi Popular Mobilization Units, een alliantie van naar schatting ruim tweehonderdduizend strijders die vaak worden gesteund door Iran. Hoe gemakkelijk ze zich door de regio verplaatsen blijkt uit het volgende bericht dat Walai op Telegram plaatste: een foto van zichzelf aan de Israëlisch-Libanese grens.

Het laat zien hoezeer de oorlog in Gaza strijdende groepen in de hele regio mobiliseert. Het gaat niet alleen om Hezbollah in Libanon, maar ook om andere spelers binnen de zogenaamde ‘As van het Verzet’, een antiwesterse, anti-Israëlische en anti-Saoedische alliantie tussen Iran, Hezbollah en talloze Palestijnse, Iraakse, Syrische en Jemenitische milities. . Hoe zij zullen handelen hangt niet alleen af ​​van de acties van Israël, maar ook van twee andere vragen: is Iran uit op een regionale escalatie? En in hoeverre heeft Teheran controle over al zijn bondgenoten binnen de As van het Verzet?

Ongeduldig

De Iraanse Opperste Leider Ali Khamenei heeft afgelopen dinsdag een waarschuwing afgegeven. “Als de misdaden van het zionistische regime voortduren, zullen moslims en verzetsstrijders ongeduldig worden.” gezegd hij op de Iraanse staatstelevisie. “Dan kan niemand ze tegenhouden. Niemand mag verwachten dat partijen als Iran hen ervan kunnen weerhouden actie te ondernemen.”

Dergelijke uitspraken komen overeen met de gevestigde tactieken van de Islamitische Republiek, zegt Saeid Golkar, specialist in de Iraanse Revolutionaire Garde aan de Universiteit van Tennessee in Chattanooga. “Het Iraanse regime zal dat wel zijn volmachten in de regio om Israël van alle kanten aan te vallen en vervolgens te ontkennen dat het er zelf bij betrokken was”, zegt hij telefonisch. “Het regime bluft momenteel nog steeds om Israël af te leiden, maar het kan snel escaleren. Dit regime is verblind door een ideologie, die allemaal redelijk is. stemmen zijn de afgelopen jaren buitenspel gezet.”

Vier andere academici en analisten zien het anders. Ze betwijfelen allemaal of Teheran zelf uit is op oorlog en benadrukken ook dat het zijn bondgenoten niet altijd onder controle kan houden. Vooral na de dood van de Iraanse generaal Qassem Soleimani, die de onbetwiste militaire leider van de As van het Verzet was en in 2020 omkwam bij een Amerikaanse raketaanval, is de hiërarchie binnen het bondgenootschap gefragmenteerd geraakt en zijn individuele milities meer autonomie gegeven.

Lees ook
Verontwaardiging over het ‘bloedbad aangericht door Israël’ en de ‘dubbele standaarden’ in het Westen

“Het beeld dat Iran als een poppenspeler aan alle touwtjes trekt, is veel te simplistisch”, zegt Ali Vaez, Iran-analist bij de International Crisis Group. “Op dit moment bestaat het risico dat sommige poppen het gevoel krijgen dat de touwen losser zijn dan voorheen en de poppenspeler in een oorlog meeslepen. Zo hebben de Houthi-rebellen (de bondgenoot van Iran in Jemen, red.) vaak laten zien dat ze niet naar Teheran luisteren. Als ze een raket afvuren op een Israëlisch of Amerikaans schip in de Rode Zee, kom je in een dynamiek terecht die heel snel kan escaleren.”

Tevreden met de status quo

Iran profiteert nu niet van een dergelijke escalatie, zegt Hamidreza Azizi, onderzoeker bij de Foundation for Science and Politics (SWP) in Berlijn. “Iraanse leiders zijn al tevreden met de status quo”, zei hij telefonisch. “Israël heeft een zware klap gekregen, is bezig de gaten in zijn veiligheidsapparaat te dichten en ligt onder vuur van Arabische landen. Teheran heeft weinig meer te winnen bij een escalatie.”

De mogelijke verliezen zijn daarentegen groot. “De VS hebben dat al gedaan twee vliegdekschepen naar het oostelijke Middellandse Zeegebied gestuurd”, zei Azizi. “Iran beseft dat Hezbollah hard getroffen kan worden en wil dat voorkomen, omdat Hezbollah de belangrijkste bondgenoot van Teheran in de regio is. Het wil Hezbollah niet opofferen om Hamas te redden.”

Iran-analist bij International Crisis GroupAli Vaez Het beeld dat Iran als een poppenspeler aan alle touwtjes trekt, is veel te simplistisch

Tegelijkertijd moet Iran, net als de VS, voldoende afschrikking uitstralen, zegt Mohammad Ali Shabani, analist en redacteur van Amwaj.media, een nieuwssite die vanuit Londen bericht over Iran, Irak en het Arabische schiereiland. “Dit is een van die momenten waarop er van alles kan gebeuren”, zegt hij aan de telefoon. “Het offensief van Hamas heeft de spelregels volledig geschonden. De nieuwe regels zijn nog steeds volkomen onduidelijk, waardoor iedereen nu elkaar aankijkt om te ontdekken waar de rode lijnen van de ander liggen. In zo’n situatie draait alles om afschrikking.”

Toch verwacht Shabani, net als Azizi, niet dat Iran Hezbollah hiervoor in dit stadium wil inzetten. “Teheran beschouwt dit als een opeenvolgend conflict dat maanden kan duren”, zei Shabani. “Het zal daarom een ​​stapsgewijze aanpak zijn. Het is net als poker: je legt je belangrijkste kaarten niet meteen op tafel.”

Lees ook
‘Israël’s 9/11 zou de regio in een cyclus van zinloos geweld kunnen storten’

Eerder verwachtte hij aanvallen op Amerikaanse doelen in Irak en Syrië. ‘Khamenei heeft er zin in overtuigd dat de acties van Israël grotendeels worden bepaald door de Amerikanen”, zegt Shabani. Om Israël af te schrikken, wil hij de Amerikanen afschrikken. Dit is het gemakkelijkst in Irak en Syrië, waar Amerikanen het meest kwetsbaar zijn.”

Sinds vorig jaar heeft Irak een regering die wordt gedomineerd door sjiitische en pro-Iraanse partijen, die het budget van de Popular Mobilization Units heeft uitgebreid tot bijna 3 miljard dollar per jaar. Deze milities hekelen de aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Irak en zien nu hun kans. Woensdag hebben ze al gegeten drone-aanvallen op twee verschillende Amerikaanse bases. Ook werden Amerikaanse troepen ingezet aangevallen door een drone in de Syrische stad al-Tanf, vlakbij de grens met Irak en Jordanië. Voor zover bekend zijn er bij de aanslagen slechts lichte verwondingen ontstaan.

Baseren

Net als Hezbollah en Iran vechten de Iraakse milities al jaren in Syrië aan de zijde van het Assad-regime. Het land zou daardoor een basis kunnen worden voor directe aanvallen op Israël, zegt onderzoeker Azizi. Bovendien lijkt het hem waarschijnlijk dat de aanvallen zich in eerste instantie zullen richten op de door Israël bezette Golanhoogten. “Omdat dit door de VN wordt erkend als Syrisch grondgebied, is een aanval daarop een lagere vorm van escalatie”, zegt Azizi. “Bovendien zou een aanval vanuit Syrië het minder waarschijnlijk maken dat Libanon in een oorlog betrokken zou raken.”

Maar Hezbollah is zeker ook bereid om vanuit Libanon aan te vallen, zegt Amal Saad, een Libanese Hezbollah-expert aan de Universiteit van Cardiff. “Iran zal ook luisteren naar de belangen van Hezbollah, die het gebied veel beter kent. Het is niet zo dat Teheran dicteert wat Hezbollah doet.”

onderzoeker bij de Stichting Wetenschap en PolitiekHamidreza Azizi Iran wil Hezbollah niet opofferen om Hamas te redden

Saad is ook niet overtuigd van het idee dat Hezbollah zal proberen een offensief vanuit Libanon te voorkomen, omdat Libanon er economisch zo slecht aan toe is. “De analisten die dat zeggen kennen Hezbollah niet”, zegt Saad, die voor haar onderzoek jarenlang met leiders van de groep sprak. “Hezbollahs bestaansreden is de strijd tegen Israël. Ze zullen niet toekijken als Israël een grondoffensief in Gaza lanceert of op een andere manier Hamas probeert te verpulveren. Niet alleen uit solidariteit, maar ook omdat ze weten dat zij de volgende kunnen zijn.”

Hezbollah heeft al een aantal raketten uit Libanon ontslagen, maar volgens Saad beschikt het land over veel meer middelen voor zowel escalatie als militaire interventie. Naast het opschalen van een luchtoffensief – Hezbollah beschikt waarschijnlijk over zware raketten die alle Israëlische steden kunnen bereiken – acht zij het ook mogelijk dat Hezbollah een deel van haar naar schatting honderdduizend strijders en reservisten zal inzetten voor een grondoffensief. “Hezbollah wil de oorlog naar Israëlisch grondgebied brengen, net zoals Hamas heeft gedaan.”

Directe confrontatie

Het is niet mogelijk om duidelijk te voorspellen hoe het Westen in een dergelijk geval zal reageren. President Biden stuurde wel vliegdekschepen naar Israël en tijdens zijn bezoek aan Tel Aviv afgelopen woensdag gewaarschuwd dat niemand Israël zou durven aanvallen, maar tegelijkertijd geen zin zal hebben in nog een Amerikaanse oorlog in het Midden-Oosten. Bovendien geweigerd Biden vertelde een Bloomberg-verslaggever dat zijn adviseurs zeiden dat Amerika onmiddellijk met Israël zou vechten als Hezbollah zou aanvallen.

Als de VS ingrijpt, zou dit volgens Saad voor Iran een reden kunnen zijn om een ​​directe confrontatie met het Westen aan te gaan. “In zo’n geval is de directe vraag of Rusland erbij betrokken zal worden”, zegt ze. “Dan zou dit kunnen uitgroeien tot een regionale of zelfs een wereldoorlog.”

Om dergelijke nachtmerriescenario’s te voorkomen, zegt Ali Vaez van de Crisisgroep, moet er onmiddellijk een staakt-het-vuren komen om diplomatie mogelijk te maken. Die ruimte is beperkt, vreest hij. “Door het jarenlange beleid van sancties en maximale druk heeft het Westen nog steeds weinig invloed op Iran”, zegt hij. “Rusland en China hebben daar veel meer van, maar hebben weinig interesse in de-escalatie om het Westen te helpen.”