LIVE | Voor het eerst in weken weer grote aanval op Kyiv: inwoners schuilen massaal in kelders | Buitenland

De Oekraïense hoofdstad Kyiv is afgelopen nacht bestookt met Russische raketten. Een verslaggever van het Duitse persbureau DPA in Kyiv hoorde explosies van luchtverdedigingsraketten.

Volgens het Oekraïense leger hebben de Russen na een onderbreking van enkele weken opnieuw hun strategische luchtmacht aan de Kaspische Zee ingezet. Burgemeester Vitali Klytsjko maakte melding van onderschepte raketonderdelen die neerkwamen in verschillende delen van de stad. Onder andere een kleuterschool werd geraakt.

Rusland zette ook moeilijk te onderscheppen raketten van het type Kinzhal in.

De laatste keer dat er grootschalige Russische beschietingen op Kyiv plaatsvonden was eind januari.

Inwoners van Kyiv doken afgelopen nacht massaal de schuilkelders in: 

Vladimir Poetin haalde zondag zijn vijfde ambtstermijn binnen tijdens de verkiezingen, die nooit werkelijk verkiezingen waren. Oppositiekandidaten konden niet deelnemen en de stembusgang zelf werd ontsierd door fraude en intimidatie. Wat staat Rusland en de wereld te wachten? 

Een analyse van onze correspondent Joost Bosman.

Koning Willem-Alexander vloog op en neer naar Engeland, om Nederlandse militairen te bezoeken die Oekraïense rekruten pijlsnel klaarstomen voor een verblijf aan het bloederige front. Wij stapten aan boord van het regeringstoestel en keken mee over de schouder van de geëmotioneerde vorst. ,,Ik koester dit met heel mijn hart.’’

Lees hier de reportage van onze collega Jeroen Schmale. 

Volgens president Zelensky zijn er 31.000 Oekraïense soldaten gesneuveld in de oorlog tegen Rusland. Hun vrouwen komen in aanmerking voor een forse schadevergoeding, maar die is niet altijd even makkelijk te krijgen, vertellen vijf Oekraïense weduwen aan deze site. ,,Misschien denken ze dat we die niet nodig hebben.’’

Lees hier hun aangrijpende verhalen. 

Nederlandse F-16’s gaan in het najaar naar Oekraïne. Dat verwacht minister Kajsa Ollongren (Defensie) die daar op bezoek is met een handelsdelegatie.

Het demissionaire kabinet geeft 24 gevechtsvliegtuigen aan de Oekraïense strijdkrachten. ,,We zitten op schema”, zegt de minister vanuit Kyiv telefonisch tegen het ANP. Denemarken geeft ook F-16’s. Die zullen al in de zomer worden gestuurd, de Nederlandse toestellen volgen daarna.

,,Het zijn echt complexe wapensystemen en we willen niets overhaast doen”, aldus Ollongren. Nederland geeft samen met Denemarken en de Verenigde Staten leiding aan een internationale coalitie om Oekraïne te voorzien van gevechtsvliegtuigen. In Roemenië leren Oekraïners vliegen in Nederlandse F-16’s.

Ollongren sprak onder anderen met president Volodymyr Zelensky. Die vroeg ook naar een nieuw kabinet. De PVV was tot voor kort tegen alle hulp aan Oekraïne. ,,Hij vraagt het niet voor niets”, zegt Ollongren op de vraag of Zelensky bezorgd is. ,,Natuurlijk wil hij weten wat hij kan verwachten.”

Ze heeft bij Zelensky benadrukt dat er nog steeds ‘heel brede parlementaire steun‘ is voor hulp aan Oekraïne. Bovendien wijst ze erop dat al veel zaken op de rails staan zoals de levering van gevechtsvliegtuigen en het tien jaar durende veiligheidsakkoord dat premier Rutte onlangs tekende.

De implementatie van dat akkoord is volgens Ollongren waar het nu om draait. Er staat onder meer in dat beide landen op defensiegebied gaan samenwerken. Met de handelsmissie wordt onder meer ingezet op drones en kunstmatige intelligentie.

Het kabinet koopt verder voor 150 miljoen euro aan munitie voor F-16’s die aan Oekraïne worden gegeven. De geleide bommen voor de gevechtsvliegtuigen worden direct bij de industrie gekocht, meldt de minister.

Verder maakt het kabinet 200 miljoen euro vrij om samen met andere landen onbemande vliegtuigen aan te schaffen voor de regering in Kyiv. Het gaat om drones voor verkenningsmissies. ,,Deze drones zijn reeds in gebruik en hebben zich bewezen op het slagveld”, aldus de minister.

De Raad van Europa vindt het een belediging voor Oekraïense atleten dat Russen en Belarussen mogen deelnemen aan de Olympische Spelen. Voorzitter Theodoros Rousopoulos van de Parlementaire Vergadering van de organisatie reageerde woensdag op het nieuws dat sporters uit die landen slechts worden geweerd van de atletenparade tijdens de openingsceremonie.

De organisatie had vorig jaar verzocht om de atleten uit Rusland en Belarus uit te sluiten van de Spelen in Parijs. ,,Ik betreur het dat het Internationaal Olympisch Comité heeft besloten onze oproep niet te volgen”, zei Rousopoulos.

Het Internationaal Olympisch Comité houdt vast aan het besluit uit december dat Russen en Belarussen in individuele sporten mogen meedoen onder neutrale vlag. Ze mogen ook geen enkele band met het leger hebben en moeten openlijk afstand nemen van de Russische agressie tegen Oekraïne.

,,De fundamentele principes van de Olympische Spelen zijn per definitie tegen oorlog. Daarom stel ik de vraag: moeten atleten uit een land dat een ander land is binnengevallen, deelnemen aan de Olympische Spelen en trots dit land vertegenwoordigen?”, zei Rousopoulos.

,,Met andere woorden, kunnen we Rusland veroordelen voor het bombarderen van Oekraïense burgers, het ontvoeren van kinderen, het martelen van gevangenen, het uitvoeren van bloedbaden en vervolgens applaudisseren voor zijn atleten? Wetende dat veel van deze atleten inderdaad betrokken zijn bij het Russische leger, en dat de overgrote meerderheid van hen staatssalarissen krijgt?”

Volgens de Russische kiescommissie heeft president Vladimir Poetin 72,3% van de uitgebracht stemmen in het buitenland gekregen. 

De Europese Commissie stelt voor dat de EU-landen 90 procent van het rendement op bevroren Russische tegoeden steken in wapens voor Oekraïne. De tegoeden van de Russische centrale bank staan door de Europese sancties vast bij Europese banken en geldkantoren.

De EU-landen hadden eerder al besloten dat met de rentes en winsten op dat bevroren geld Oekraïne moest worden geholpen. Het gaat naar schatting om 2,5 tot 3 miljard euro voor dit jaar, en dat geldt ook voor de komende jaren.

Aanvankelijk was het de bedoeling dat het geld naar de wederopbouw van Oekraïne zou gaan. Maar de Europese Commissie denkt dat wapens op dit moment voor het land belangrijker zijn. Ieder jaar kan de EU opnieuw bezien of een groter deel aan wederopbouw kan worden besteed.

De geldkantoren, feitelijk op het ogenblik alleen het Belgische Euroclear, mogen 3 procent van de opbrengst van de tegoeden zelf houden. Van de overige 97 procent kan weer 10 procent worden gebruikt als buffer voor de geldkantoren, omdat die bijvoorbeeld juridische stappen van Rusland kunnen verwachten. Van het overgebleven bedrag gaat 90 procent naar een fonds waaruit wapens worden betaald en 10 procent naar andere hulp aan Oekraïne.

Of de EU-landen met het voorstel akkoord gaan, wordt voor de eerste maal donderdag en vrijdag besproken op de EU-top, waar Europese staatshoofden en regeringsleiders elkaar ontmoeten.

Oekraïne heeft een Europese uitkering van 4,5 miljard euro ontvangen tijdens een bezoek van de Oekraïense premier Denys Sjmyhal aan Brussel. Dat geld uit het Oekraïnefonds moet het land, dat ernstig in geldnood zit, voorlopig weer helpen om de ergste nood te lenigen. Sjmyhal bedankte na afloop van het bezoek de EU uitbundig.

,,Zo ontstaat er geen gat in de hulp die we krijgen”, zei hij, verwijzend naar de vele hulp die de EU tot nu toe al heeft gegeven. Daarbovenop komt er nog bilaterale hulp van allerlei EU-landen. Maar het geld gaat in Oekraïne ook snel op door de vele verwoestingen en de oorlogsinvesteringen.

De EU en Oekraïne ontmoeten elkaar sinds 2017 periodiek om de samenwerking te verbeteren. Deze ontmoeting met Sjmyhal in Brussel was de eerste ontmoeting van de zogenoemde EU-Oekraïne Associatieraad sinds de EU-landen afgelopen december besloten om de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne te starten.

Sjmyhal overhandigde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een uitgebreid financieel plan. De financiële hervorming moet niet alleen de toekomstige EU-toetreding dienen, maar is nu al belangrijk om EU-landen en investeerders gerust te stellen dat Oekraïne het geld correct besteedt.

Sjmyhal benadrukte dat een voorspelbare geldstroom voor Oekraïne belangrijk is. “Oekraïne en de EU groeien almaar dichter naar elkaar en zullen daarna voor altijd samen blijven”, voorspelde hij.

Bij een Russische aanval op de Oekraïense stad Charkiv zijn drie mensen omgekomen. Minstens vijf mensen zijn gewond geraakt. Dat meldt het hoofd van de regionale politie.

De aanval trof een gebouw van acht verdiepingen hoog en een verf- en meubelfabriek. Door de aanval ontstond een grote brand. 

De Oekraïense militaire inlichtingendienst heeft drones gebruikt om een belangrijke Russische luchtmachtbasis aan te vallen. Dat zegt een Oekraïense bron tegen persbureau Reuters. Het zou gaan om het militair vliegveld Engels, in de buurt van de gelijknamige stad.

De basis bevindt zich diep in Russisch grondgebied, op zo’n 730 kilometer ten zuidoosten van Moskou. Rusland heeft er strategische bommenwerpers gestationeerd.

De Oekraïense bron zegt dat nog wordt bekeken wat de impact was van de aanval. De Russische gouverneur van de regio Saratov stelt dat drones zijn neergehaald bij de stad Engels. Hij maakte geen melding van schade.

De Russische presidentsverkiezingen van afgelopen weekend zijn eerlijk verlopen, zegt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Woordvoerder Maria Zacharova reageerde op beschuldigingen van westerse leiders, die stellen dat de ruime overwinning van Vladimir Poetin doorgestoken kaart was.

Poetin won zondag volgens de officiële uitslagen met ruim 87 procent van de stemmen. Westerse politici benadrukken dat er geen echte alternatieven voor hem op het stembiljet stonden. De oppositie is uitgesloten van deelname, gevlucht, gevangengenomen of dood. Ook waren er geen internationale waarnemers van de OVSE uitgenodigd om toezicht te houden op de verkiezingen.

De onafhankelijke Russische verkiezingswaakhond Golos noemde de stembusgang volgens krant The Moscow Times slechts een “nabootsing” van echte verkiezingen. Naast het gebrek aan tegenstand zou er in Rusland sprake zijn van onderdrukking van tegengeluiden, zijn er geen vrije media meer en zijn de uitslagen gemanipuleerd.

Na de grote boerenprotesten van de afgelopen weken zijn onderhandelaars van de EU-lidstaten en het Europees Parlement het in de nacht van dinsdag op woensdag eens geworden over de herinvoering van invoerrechten op tal van Oekraïense landbouwproducten. Na de Russische inval begin 2022 vielen die heffingen nog weg, om de Oekraïense economie te versterken.

Volgens de voorlopige overeenkomst zou een bepaalde hoeveelheid eieren, gevogelte, suiker, maïs, haver, gries en honing tolvrij in de Europese Unie verkocht mogen worden. Maar zodra die hoeveelheid bereikt is, gelden weer douanerechten. Tarwe blijft uitgesloten van de heffingen, maar onder bepaalde omstandigheden kunnen ook daarvoor maatregelen genomen worden. Die regels zouden tot juni volgend jaar gelden.

Het Europees Parlement en de EU-lidstaten moeten het akkoord nog wel formeel goedkeuren.

Oost-Europese boeren hameren al langer op veranderingen in het Oekraïens-Europees handelsbeleid, en daar is nu dus naar geluisterd. Al maanden bekritiseren boeren uit Polen de invoer van goedkope landbouwproducten uit Oekraïne. Ze willen zo vermijden dat goedkopere Oekraïense waren op de Poolse markt belanden.

Ook uit vier andere Oost-Europese landen was er kritiek vanwege oneerlijke concurrentie uit Oekraïne, en amper een week geleden schaarde Parijs zich achter de eis.

Nederland heeft dinsdag opnieuw drie F-16-gevechtsvliegtuigen naar Roemenië gestuurd voor de opleiding van Oekraïense piloten op dat type gevechtsvliegtuig. Dat hebben getuigen gemeld, volgens persbureau Belga.

De drie toestellen zijn tweezitters. Ze vertrokken dinsdagochtend op de luchthaven van Charleroi naar de luchtmachtbasis Borcea, op zowat 150 kilometer van de Roemeense hoofdstad Boekarest. Op de basis bevindt zich een trainingscentrum voor F-16-piloten.

De drie toestellen zijn – net als de vijf F-16’s die de Nederlandse luchtmacht eerder al naar Roemenië stuurde – de afgelopen maanden opgeknapt door het luchtvaartbedrijf Sabena Engineering. Het Nederlandse ministerie van Defensie gaf dat bedrijf de opdracht om een hele reeks F-16’s vliegwaardig te houden.

Nederland ging de overeenkomst aan om in totaal 24 F-16’s aan Oekraïne te leveren. Nederland levert die zodra de Oekraïense overheid aan enkele voorwaarden – op vlak van de opleiding van personeel en op vlak van infrastructuur – heeft voldaan.

Volgens de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin is ‘het overleven van Oekraïne momenteel in gevaar’. Hij zei dat dinsdag in een persconferentie op de Duitse luchtmachtbasis Ramstein, waar vijftig bondgenoten van Oekraïne bijeen waren. 

Austin benadrukte de noodzaak voor verdere militaire steun zodat het door Rusland aangevallen land kan overleven. ,,Onze bondgenoten en partners blijven zich inzetten, de Verenigde Staten moeten dat ook doen.”

Een gebrek aan financiële en militaire middelen maakt dat Oekraïne grote moeite heeft haar troepen te bevoorraden en van het juiste wapentuig te voorzien. Dat vindt momenteel zijn weerslag op het slagveld, waar de Oekraïners spaarzaam moeten omspringen met hun middelen. ,,Die tekorten zijn er omdat wij, hun bondgenoten, niet in staat zijn Oekraïne te bevoorraden”, zei een aanwezige Amerikaanse functionaris, op voorwaarde van anonimiteit, tegen persbureau Reuters. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vroeg zijn bondgenoten dinsdag opnieuw om militaire hulp, vooral op het gebied van luchtverdediging. 

De regering van de Amerikaanse president Joe Biden maakte vorige week militaire hulp voor 300 miljoen dollar vrij, maar Biden noemde dat toen al onvoldoende. Een hulppakket van 60 miljard dollar wordt momenteel in het Amerikaanse congres tegengehouden door Republikeinen. 

De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius heeft dinsdag een hulppakket aangekondigd voor Oekraïne ter waarde van bijna 500 miljoen euro, dat onder meer 10.000 granaten omvat. Hij zei ook niet te twijfelen aan de betrouwbaarheid van de Verenigde Staten als partner.

,,We hebben opnieuw een hulppakket samengesteld ter waarde van bijna een half miljard euro”, zei Pistorius tegen verslaggevers aan de zijlijn van de gesprekken met de Verenigde Staten en andere bondgenoten op de luchtmachtbasis Ramstein. De munitie komt uit de voorraden van de Bundeswehr. Daarnaast krijgt Kyiv 100 gepantserde infanterievoertuigen en 100 transportvoertuigen.

Hij zei ook dat hij niets toe te voegen had aan het standpunt van Duitsland dat er in Oekraïne geen ‘boots on the ground’ (grondtroepen) zullen zijn. Daarmee verwees hij naar de reactie van bondskanselier Olaf Scholz op een uitspraak van de Franse president Emmanuel Macron. Die zei vorige week op televisie dat hij niet uitsluit dat zijn land grondtroepen naar Oekraïne zal sturen.

,,We zijn er niet zeker van dat we het  zullen doen. Momenteel bevinden we ons niet in deze situatie maar we sluiten ook niets uit”, sprak hij in een interview met de Franse televisiezenders TF1 en France 2. Eind februari zei Macron tijdens een persconferentie voor het eerst dat het sturen van grondtroepen ‘niet uitgesloten’ was.

Een functionaris van het Russische ministerie van Energie vertelde dinsdag tijdens een parlementsvergadering dat er plannen zijn om olie- en gasfaciliteiten te verdedigen met raketsystemen.

,,We werken samen, onder meer met collega’s van de Russische Nationale Garde, om objecten af te dekken en dienovereenkomstig beveiligingssystemen zoals Pantsir te installeren”, zegt Artyom Verkhov, directeur van de afdeling voor de ontwikkeling van de gasindustrie van het ministerie van Energie.

Oekraïne heeft sinds het begin van het jaar de aanvallen op de Russische olie-infrastructuur opgevoerd, waarbij talloze grote olieraffinaderijen zijn getroffen in een poging het Russische leger te verlammen en de opmars van het leger te beteugelen.

De Russische olieraffinagecapaciteit, die is gesloten als gevolg van Oekraïense drone-aanvallen in het eerste kwartaal, bedraagt ongeveer 4,6 miljoen ton (370.500 vaten per dag) of ongeveer 7 procent van het totaal, blijkt uit berekeningen van persbureau Reuters.

De Russische president Vladimir Poetin heeft de federale veiligheidsdienst (FSB) dinsdag opgedragen om de Russen te straffen die als pro-Kyiv-strijders aanvallen uitvoeren in de grensregio’s met Oekraïne en noemde hen ‘vuilnis’ en ‘verraders’.

,,We moeten niet vergeten wie ze zijn, ze bij naam identificeren. We zullen ze op een onvoorspelbare manier straffen, waar ze ook zijn”, verzekerde hij in een toespraak tot functionarissen van de FSB. Poetin stond van juli 1998 tot augustus 1999 aan het hoofd van de geheime dienst en werkte ook voor diens voorganger de KGB.

Rusland heeft deze maand al 130 raketten van verschillende types, meer dan 320 drones van Iraanse makelij en bijna 900 geleide luchtbommen gebruikt bij aanvallen op Oekraïne. Dat meldde de Oekraïense president Volodymyr Zekensky dinsdag. 

‘Oekraïne heeft laten zien dat het in staat is met succes Russische terroristische raketten en drones neer te schieten, en ook Russische militaire vliegtuigen te vernietigen. Deze acties redden duizenden levens en zorgen ervoor dat de Oekraïense economie kan functioneren’, schreef hij bij een video op X. 

‘We hebben echter meer bescherming nodig, met name een volledig realistisch aantal luchtverdedigingssystemen waarover onze partners beschikken. Patriotten en andere systemen moeten doen waarvoor ze zijn ontworpen: levens beschermen, geen stof verzamelen in opslagplaatsen. En ik wil iedereen in de wereld bedanken die dit begrijpt en ons helpt levens te redden. De Russische terreur moet verliezen’, aldus Zelensky.

Moldavië heeft een Russische diplomaat het land uitgezet vanwege het openen van stembureaus voor de Russische presidentsverkiezingen in de afgescheiden regio Transnistrië. Dat meldde het ministerie van Buitenlandse Zaken dinsdag nadat ze de Russische ambassadeur op het matje had geroepen.

Het ministerie riep Oleg Vasnetsov vorige week tweemaal op om te protesteren tegen de opening van zes stembureaus in de pro-Russische enclave in plaats van één stembureau in de Moldavische hoofdstad Chisinau, zoals eerder overeengekomen.

De Russische ambassadeur wees de oproepen af en zei dat de stembureaus bedoeld waren om Russische burgers aan de verkiezingen te kunnen laten deelnemen.

Volgens de Moldavische president Maia Sandu waren de stembureau’s in Transdnjestrië een inbreuk op de soevereiniteit van Moldavië. Ze beloofde maandag op een persconferentie een reactie van haar regering.

De betrekkingen van Moldavië met Rusland zijn gespannen sinds Moskou’s invasie van Oekraïne in februari 2022, die de Moldavische regering krachtig heeft veroordeeld. ,,We willen geen relatie met een regime dat elke dag onschuldige mensen vermoordt”, zei Sandu maandag over de relaties met Moskou.