Ten eerste is Thierry Baudet, de hoofdpersoon van het debat over de Russische invloed, niet aanwezig. Na afloop is Geert Wilders een stuk minder besluitvaardig dan afgelopen donderdag, waardoor het debat over mogelijke omkoping vanuit Rusland niet het momentum krijgt dat vooraf werd verwacht. “Vorige week liet je zien dat je een leeuw was, nu een muis”, zo omschrijft Jan Paternotte de rol van Wilders.
Het D66-Kamerlid doelt op de voortrekkersrol van de PVV-leider. Hij vroeg vorige week meteen om een debat nadat diverse media op basis van Tsjechische inlichtingen berichtten over de Russische invloed. Voor de Europese verkiezingen zouden Europese politici via de Tsjechische website geld hebben ontvangen Stem van Europa. In ruil daarvoor moesten ze anti-Oekraïense standpunten uiten. Ook Nederlandse politici zouden betaald zijn.
Kanaal voor propaganda
De Tweede Kamer debatteert dinsdag met vrijwel alle partijleiders over de kwestie, behalve Thierry Baudet. Terwijl zijn naam en die van FvD-Europarlementariër Marcel de Graaff het vaakst in verband worden gebracht met Russische connecties en mogelijke omkoping. Baudet meldt zich een paar uur voor het debat af via X. Hij ontkent – wederom – alle aantijgingen tegen hem. Hij schrijft: “Wij vinden feitvrij gepraat over roddels en insinuaties ons parlement onwaardig.”
Baudet verwijst naar de kamerbrief die de ministers Hugo de Jonge (binnenlandse zaken) en Kajsa Ollongron (defensie) eerder stuurden. Ze vermelden niet de namen van Nederlandse politici. De Nederlandse regering heeft de Tsjechen gevraagd aanvullende informatie vrij te geven over mogelijke Nederlandse betrokkenheid, maar de Tsjechische autoriteiten doen dat niet. Ze blijven bij de eerdere stelling: de Europese verkiezingen worden beïnvloed door een netwerk onder leiding van Rusland. Stem van Europa is het kanaal van propaganda. De site is, samen met twee mensen, door de Tsjechen op de sanctielijst gezet.
Ook de Nederlandse inlichtingendiensten, die de Russische invloed de afgelopen jaren nauwlettender in de gaten houden, maken Nederlandse namen niet openbaar, schrijven de ministers.
Vrijwel de hele Tweede Kamer begrijpt dit, Wilders voorop. Hij vraagt de minister wel nog een keer navraag te doen bij zijn Tsjechische collega’s en eventuele betrokkenheid van Nederlanders ‘derubriceren’, maar dat is het dan ook. “Ik kan de minister niet dwingen namen vrij te geven. We zijn nu aangewezen op de AIVD.” Deze verklaring haalt de angel uit het debat; zonder namen en rugnummers is het moeilijk om te debatteren.
Strengere sancties
De Kamer concentreert zich vooral op haar eigen rol. Daar valt nog veel winst te behalen. Vooral vergeleken met andere Europese landen waar invloed van buitenlandse mogendheden vaker voorkomt. Het Duitse parlement heeft bijvoorbeeld de mogelijkheid om veel strengere sancties op te leggen aan parlementariërs dan de Tweede Kamer, zegt ChristenUnie-Kamerlid Mirjam Bikker.
Het is een breed gedeeld gevoel. Vorig jaar is de wet rondom partijfinanciering gewijzigd. Politieke partijen mogen geen geld ontvangen van buitenlandse mogendheden. De wet is bedoeld om invloed van autocratische regimes te voorkomen. Maar de minister heeft weinig mogelijkheden als het gaat om de aanpak van individuele Kamerleden en fracties.
Dat is volkomen logisch, zegt NSC-leider Pieter Omtzigt. “Het zal ongemakkelijk zijn als de regering parlementsleden gaat monitoren”, zegt hij. Dat is de taak van de Kamer. Omtzigt is van mening dat deze taak moet worden gedelegeerd aan een onafhankelijke autoriteit. Bijvoorbeeld de Kiesraad. De Kamer is het met hem eens en vindt dat de Kamer meer instrumenten moet krijgen om omkoping en beïnvloeding tegen te gaan. Volt gaat het verst en eist volledige transparantie: alle donoren moeten openbaar worden gemaakt als het aan de partij ligt.
Lees ook: Tweede Kamer vraagt opheldering over Russische invloed op Nederlandse politici
Er zijn sterke aanwijzingen dat Nederlandse politici met Russisch geld werden betaald. De ogen zijn gericht op Forum voor Democratie. De Tweede Kamer eist opheldering. PVV-leider Geert Wilders neemt juist het initiatief.
