De kille cijfers, een verdeeld land en geen vredesplan: samenvatting van een half jaar oorlog in Gaza | Buitenland

Het bloedvergieten in deze oorlog begon op 7 oktober vorig jaar. In een even massale als onverwachte actie vermoordde Hamas die dag meer dan twaalfhonderd mensen. Ze namen ook ongeveer 250 gijzelaars mee naar Gaza, van wie er 134 nog steeds worden vastgehouden. Het is de dodelijkste aanval op Joden sinds de Holocaust.

Vrijwel onmiddellijk begon de Israëlische aanval. Volgens de Palestijnse autoriteiten zijn sindsdien ruim 33.000 mensen vermoord, waarvan twee derde vrouwen en kinderen. Het Israëlische leger meldt dat zich onder de doden ook 9.000 Hamas-strijders bevinden (of zelfs 13.000), maar het is onduidelijk hoe het dat precies weet. Ook zijn ruim 600 Israëlische soldaten, 200 hulpverleners en 100 journalisten gedood.

In de afgelopen zes maanden heeft 80 procent van de Gazanen hun huizen moeten ontvluchten. Er zijn twee miljoen mensen op de vlucht. Volgens hulporganisaties loopt de helft van hen nu het risico van hongersnood. Israël stond hulp slechts mondjesmaat toe, omdat het bang is dat Hamas wapens binnensmokkelt.

Dan de materiële vernietiging. Grote delen van Gaza zijn simpelweg weggevaagd. 80 procent van de huizen, ziekenhuizen en scholen is zwaar beschadigd. Dat zijn ongeveer 160.000 gebouwen, waarvan de meeste in het noorden van Gaza en Gaza-stad. Ruim een ​​half miljoen Palestijnen hebben geen huis meer, en degenen die er nog wel een hebben, zullen het moeilijk vinden om er op korte termijn een te krijgen.

Het heeft lang geduurd, maar het lijkt er nu op dat voor de Amerikanen een grens is bereikt. En Israël kan dat niet zomaar terzijde schuiven. Tot nu toe heeft het weinig aandacht besteed aan de steeds luider wordende internationale kritiek (ook van loyale bondgenoot Nederland), omdat het wist dat de Amerikanen toch niet zouden ingrijpen. Maar hoewel Washington aanvankelijk ‘solide en standvastig’ achter Israël stond, is de toon aanzienlijk veranderd.

De dood van zeven hulpverleners afgelopen maandag leidde tot een ‘gespannen’ telefoongesprek van een half uur tussen president Joe Biden en premier Benjamin Netanyahu. De boodschap: Israël moet snel “een reeks specifieke, concrete en meetbare maatregelen nemen om menselijk lijden te voorkomen en de veiligheid van hulpverleners te garanderen.” Zo niet, dan zal het Amerikaanse beleid worden aangepast.

Ook minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken was duidelijk: “Als we niet de veranderingen zien die we willen zien, dan gaan we ons beleid veranderen.” Het kan daarbij gaan om geld, maar ook om wapens. Israël reageerde onmiddellijk door twee grensovergangen te openen, zodat meer voedsel en hulpgoederen Gaza binnen konden komen.

Ze vielen een tijdje stil in de golf van eenheid die na 7 oktober door het land trok, maar nu zijn er wekelijks demonstraties tegen Netanyahu. Duizenden mensen gaan de straat op in steden als Tel Aviv, Jeruzalem, Haifa en Be’er Sheva. Ze willen dat de premier aftreedt omdat hij dit allemaal heeft laten gebeuren, omdat hij de gijzelaars niet kan bevrijden, omdat hij wordt beschuldigd van corruptie, of omdat hij nog steeds politieke zaken doet met extreemrechtse orthodoxen.

Deze laatsten protesteren nu ook omdat er plannen zijn om de dienstplicht voor hen in te voeren. Tot nu toe hoefden ultraorthodoxe joden niet in het leger te gaan. Deze uitzonderlijke positie wordt echter steeds problematischer voor de rest van het land: waarom mogen wij voor Israël sterven en niet voor hen? Het is een duivels dilemma voor Netanyahu. Als hij niet toegeeft, wordt de bevolking alleen maar bozer. Als hij toch toegeeft, verliest hij de steun van zijn coalitiepartners. En in het laatste geval zullen er verkiezingen zijn, die hij volgens de peilingen zal verliezen. De druk op ‘Koning Bibi’ is enorm.

Niemand weet dat. Het doel van Israël was (en is dat volgens Netanyahu nog steeds) om Hamas uit te schakelen en de gijzelaars terug te krijgen. Geen van beide is nog gebeurd. Hamas bevindt zich nog steeds in Rafah, en het lijkt zelfs opnieuw op te duiken in gebieden die eerder door Israël waren veroverd. De onderhandelingen over een staakt-het-vuren in ruil voor de vrijlating van gijzelaars komen niet van de grond. Hamas wil alleen praten over een langdurig staakt-het-vuren, zodat het tijd heeft om zich te hergroeperen. Israël wil een korte pauze, omdat het bang is dat Hamas zich anders zal herstellen. Dit duurt al maanden.

En stel dat het geweld stopt, wat dan? Netanyahu heeft nog steeds geen plan voor de toekomst van Gaza naar voren gebracht. Naast het feit dat hij niet wil dat ‘een Palestijnse staat ons door de strot wordt geduwd’, blijft het onduidelijk wat hij wel wil. Zal er een nieuwe bezetting van Gaza komen? Zal er een vredesmacht zijn? Zal de Palestijnse Autoriteit de baas worden?

Wat de internationale gemeenschap betreft zal er in ieder geval sprake zijn van een tweestatenoplossing: een Palestijnse staat en een Joodse staat op het grondgebied van het huidige Israël. Maar er bestaat nog steeds geen consensus over wie de leiding moet nemen en wat er moet gebeuren met actuele kwesties als Jeruzalem.

Ondertussen wordt geschat dat de wederopbouw van Gaza tientallen jaren zal duren en vele, vele miljarden zal kosten. En voordat dit kan beginnen moet eerst het puin dat er nu ligt worden opgeruimd. Volgens de VN kan dit makkelijk tien jaar duren.