‘Het lage geboortecijfer van Zuid-Korea ligt vooral aan ongelijkheid’

Paarsgekleurde stoelen vlak naast de deuren zijn gereserveerd voor zwangere vrouwen in de metro van Seoul, en geen enkele andere reiziger zou er zelfs maar aan denken om daar te gaan zitten. Zelfs tijdens de drukke spits, als de stationschef de passagiers aanspoort de deur te sluiten, blijven deze plekken leeg.

Dat komt niet alleen door beleefdheid, gezagsgetrouwheid of sociale druk: er is ook weinig vraag naar. Nooit eerder zijn er in Zuid-Korea zo weinig kinderen geboren. In alle OESO-landen daalt het geboortecijfer al tientallen jaren, maar Zuid-Korea staat onderaan. Volgens de laatste statistieken, gepubliceerd in februari, baart een Zuid-Koreaanse vrouw nu gemiddeld 0,72 kinderen – veel minder dan de 2,1 die nodig zouden zijn om de bevolking op peil te houden. Als de trend niet wordt doorbroken, zullen er over vijftig jaar nog maar 36 miljoen Zuid-Koreanen zijn, 30 procent minder dan nu.

Deze krimp veroorzaakt allerlei problemen. Personeelstekorten, steeds minder werknemers die de gezondheidszorg en pensioenen moeten betalen, en steeds minder dienstplichtigen voor het Zuid-Koreaanse leger. Sinds februari staken duizenden jonge artsen tegen een plan om de inschrijvingsbeperking voor medische studies te verhogen om een ​​toekomstig artsentekort te voorkomen. Ze zeggen te vrezen voor de kwaliteit, maar ongetwijfeld speelt ook de angst dat hun hoge salarissen in gevaar komen een rol.

De hoge kosten van levensonderhoud en onderwijs, en het ernstige gebrek aan betaalbare woningen – vooral in en rond Seoul, waar ongeveer de helft van de ruim 51 miljoen inwoners van Zuid-Korea woont – worden vaak aangehaald als verklaringen voor de dalende geboortecijfers. Het kabinet probeert de bevolkingscrisis al jaren te bestrijden met steunmaatregelen ter waarde van tientallen miljarden euro’s, zoals toeslagen en goedkope leningen en hypotheken.

Loonkloof

Tot nu toe tevergeefs: demografen voorspellen dit jaar een verdere daling van het geboortecijfer een nieuw laag record van 0,68. De eenzijdige focus op economische stimuleringsmaatregelen slaat de plank mis, zeggen critici. Ook op andere internationale lijstjes valt Zuid-Korea op: dat is het ook de grootste loonkloof tussen mannen en vrouwen uit alle OESO-landen. En met 19 procent vrouwen in het parlement staat het land op een VN-ranglijst op de gedeelde 120e plaats, onder Saoedi-Arabië.

“Politici vinden belastingverlaging het allerbelangrijkste. Dat komt omdat politici allemaal mannen zijn”, zegt professor Lee Joo-hoo, verbonden aan de sociologiefaculteit van de vrouwenuniversiteit EWHA in haar kantoor op de enorme campus in Seoul. Maar, zo vervolgt ze, “de belangrijkste reden waarom minder Koreanen kinderen krijgen is ongelijkheid. Ongelijkheid tussen rijk en arm, tussen mensen met een vaste baan en hoge inkomens en mensen die dat niet hebben. En ongelijkheid tussen de seksen.’

Deze economische en genderongelijkheden zijn met elkaar verbonden. “We hebben een alomvattende wet op gendergelijkheid. Maar het zal alleen worden toegepast op werknemers met veilige, vaste banen in de publieke sector”, zegt Lee. Daarbuiten is er zoveel concurrentie dat het bijvoorbeeld niet eenvoudig is om het jaar ouderschapsverlof op te nemen waar mannen ook recht op hebben. “Hun bazen, oude mannen, denken dat het de taak van vrouwen is om voor kinderen te zorgen. Mannen die verlof opnemen beschouwen zij als onvoldoende betrokken. Mannen doen dat dus vaak niet, uit angst voor hun carrière.”

Ook Yoon Young-suk, een 22-jarige studente uit Lee, die zich aansloot bij enkele medestudenten, weet dat de last van de zorg voor kinderen onevenredig zwaar op de schouders van vrouwen rust. Ze komt oorspronkelijk uit Masan, in het conservatieve zuiden van het land, waar haar moeder thuisbleef om voor de kinderen te zorgen. “Ze werkte 24 uur per dag, maar kreeg weinig erkenning”, zegt Yoon. “Ze zei altijd: ‘Ik ben blij omdat ik jou heb’, maar ook ‘als ik terug kon gaan naar de tijd dat ik zo oud was als jij, zou ik niet trouwen en geen kind krijgen.’ Soms stel ik me mijn moeder voor met een ander leven.”

Sociale druk

Zelf zou ze onder de huidige omstandigheden geen kinderen willen. “Er zijn allerlei regels voor ouderschapsverlof, maar die worden zelden gebruikt vanwege sociale druk. Wie verlof wil opnemen, heeft er weinig vertrouwen in dat zijn baan er daarna nog zal zijn. En inderdaad: wie wil er nu een medewerker die plotseling verdwijnt? De maatschappelijke opvattingen hierover zouden eerst moeten veranderen.”

studentYoon Young-suk Wie verlof wil opnemen, heeft er weinig vertrouwen in dat zijn baan er daarna nog zal zijn

Yoon zag tijdens een jaar in Australië dat mensen heel anders naar de balans tussen werk en privé kijken. “Hier in Korea is werk heel belangrijk, en we zien stress en overwerk als een deugd.” Ook Yoons medestudent Jin Lee (22), die sociologie en Engelse literatuur studeert, noemt de Koreaanse arbeidsethiek als obstakel voor het stichten van een gezin. “Koreanen werken hele lange uren. De meeste mensen hebben geen tijd voor zichzelf, laat staan ​​voor een gezin. We komen ‘s avonds om zeven of acht uur thuis, doen de afwas, gaan slapen en gaan de volgende dag weer aan het werk. Wat heeft het voor zin om kinderen te krijgen als je geen tijd of energie hebt om voor ze te zorgen?”

Jin Lee ziet zichzelf ook niet snel kinderen krijgen, maar daar is nog een reden voor. “Ik heb een vriendin, en je kunt in Korea geen gezin stichten”, zegt ze. “Je kunt niet trouwen, en ik geloof niet dat twee vrouwen in Korea een kind kunnen adopteren.” Een wet tegen discriminatie op grond van geslacht of seksuele voorkeur ligt al jaren ter discussie in het parlement, maar boekt geen enkele vooruitgang. “Veel politici in Korea zijn zeer conservatief en christelijk.”

Spycam-porno

Zuid-Koreaanse vrouwen bevinden zich niet alleen thuis en op de arbeidsmarkt in een precaire positie. Ze ervaren ook veel geweld en regelrechte vrouwenhaat. Er ontstond in 2016 veel verontwaardiging toen een 34-jarige man een willekeurige vrouw doodstak in de wijk Gangnam in Seoel. Hij zei dat hij handelde uit haat jegens vrouwen, die hem zijn hele leven zouden hebben ‘genegeerd en vernederd’. Maar ondanks die verklaring beschouwde de politie de zaak niet als mysogynie: de dader zou psychische problemen hebben gehad.

Ook tienduizenden vrouwen demonstreerden tegen ‘spycamporno’: beelden van vrouwen die met verborgen camera’s in bijvoorbeeld openbare toiletten en hotelkamers zijn gefilmd en op internet worden gedeeld. Tussen 2013 en 2018 werden ruim dertigduizend gevallen gemeld bij de politie, maar de politie deed daar vaak niets aan.

studentJin Lee Wat heeft het voor zin om kinderen te krijgen als je geen tijd of energie hebt om voor ze te zorgen?

De protesten kregen veel vijandige reacties. “Ik ging ook naar de anti-vrouwenmoorddemonstraties”, zegt student Yoon Young-suk. “Mannen schreeuwden tegen mij: ‘jij bent een feministe’.” De huidige conservatieve president Yoon Suk-yeol heeft de afkeer van jonge conservatieve mannen tegen vrouwenrechtenactivisten zelfs tot een centraal punt gemaakt in zijn verkiezingscampagne voor 2020. Hij gaf het ‘feminisme’ de schuld van de bevolkingscrisis en beloofde het Ministerie voor Gendergelijkheid af te schaffen. Yoon behaalde een nipte overwinning op zijn liberale tegenstander Lee Jae-myung, waarbij zijn antifeministische achterban volgens veel analisten doorslaggevend was.

Volgens Ryu – ze werkt voor vrouwenorganisatie WomenLink en gebruikt een pseudoniem, dat ze zonder hoofdletter spelt – gebruikt Yoon de kwestie om de aandacht af te leiden van andere problemen in het land. “Hij wakkert een conflict aan tussen mannen en vrouwen om jonge, mannelijke kiezers aan te trekken die steeds rechtser worden. Jongeren hebben het moeilijk, zij werden hard getroffen toen tijdens de coronapandemie hun deeltijdbanen in de dienstensector verdwenen. Elke keer dat zijn populariteit daalt, begint hij weer te praten over het ontbinden van het ministerie.’

Verkiezingscampagne

Het roept de vraag op waarom de kwestie nu geen grotere rol speelt in de verkiezingscampagne. Woensdag kiest het land een nieuw parlement. De conservatieve People Power Party (PPP) van Yoon heeft momenteel geen meerderheid, en als dat zo blijft, zal hij voor de rest van zijn ambtstermijn weinig invloed hebben.

Maar onder de 696 kandidaten voor het parlement zijn slechts 98 vrouwen, minder dan vier jaar geleden. “Het parlement bestaat uit hoogopgeleide mannen van middelbare leeftijd met hoge inkomens en gevestigde belangen”, zegt Ryu. “En dat heeft impact op de agenda van de grote partijen: als je naar hun standpunten kijkt, zijn ze niet zo geïnteresseerd in gendergelijkheid.”

Jang Hye-young (37) kan zich er wel in vinden. Ze werd in 2020 verkozen tot een van de jongste parlementariërs ooit, namens de kleine Progressive Justice Party, en zet zich onder meer in voor antidiscriminatiewetgeving en LHBTI-rechten. Niet ver van het kantoor van WomenLink ligt het campagnehoofdkwartier, waar regenboogvlaggen de muren sieren. Ze heeft het druk – ze heeft zojuist een delegatie uit Taiwan ontvangen, die als eerste in Azië het homohuwelijk erkende – maar wil tijdens haar lunch iets zeggen. Ze wijst bijvoorbeeld op het kiesstelsel, dat in het voordeel is van de twee grote partijen. De PPP van Yoon en de zogenaamde ‘liberale’ Democratische Partij hebben weinig vrouwelijke kandidaten en zullen naar verwachting het leeuwendeel van de driehonderd parlementszetels binnenhalen: deze worden verdeeld via een districtssysteem, waarbij de kandidaat met de meeste stemmen wint. . “Gezien het felle verzet tegen het feminisme beschouwen de meeste mensen het als politieke zelfmoord om gendergelijkheid ter sprake te brengen.”

Dat kan ze zelf bevestigen. Ze ontvangt veel haatberichten, vooral online. “Alleen al het noemen van het woord feminisme maakt je het doelwit van een heksenjacht.” Maar Jang zegt dat ze veel stille steun krijgt van jonge vrouwen in haar district.

Slechts 46 zetels worden ingevuld via evenredige vertegenwoordiging. Zo werd Jang zelf vier jaar geleden verkozen, maar strijdt ze nu om een ​​districtszetel. “En ik heb het ook over gendergelijkheid. Dus pleeg ik politieke zelfmoord”, grapt ze. “Maar als ik me nu niet uitspreek, verdwijnt het onderwerp van de agenda. Net als LHBTI-rechten: zelfs praten over queer mensen is hier erg moeilijk. Het gaat niet om winnen of niet winnen, maar om bestaan ​​of niet bestaan.”

Lees ook
In Seoul spreekt het metropersoneel nu dertien talen

Delen





E-mail de redacteur