Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vindt dat de regering verregaande maatregelen moet nemen om een einde te maken aan de “uiterst zorgelijke” situatie in de asielopvang. Het COA wil bijvoorbeeld bestaande afspraken met gemeenten over het aantal asielzoekers op een opvanglocatie kunnen schenden. Dat blijkt uit een interne brief van het bestuur van het COA aan het ministerie van Justitie en Veiligheid en uit gesprekken met bronnen.
“De levenskwaliteit en veiligheid” bij asielzoekerscentra staan onder druk, aldus de brief. Qua capaciteit bevinden de asielopvangvoorzieningen zich nog steeds “in de gevarenzone”. Hoewel het COA de afgelopen jaren vaker brieven naar het ministerie van Justitie heeft gestuurd, was de toon nog nooit zo wanhopig.
Lees ook
Nederland stevent af op een ‘maatschappelijk ontwrichtende’ asielcrisis. Alle mogelijke manieren om dit te voorkomen lijken uitgeput
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data96085978-57193f.jpg)
Momenteel komen er dagelijks tweehonderd nieuwe asielzoekers Nederland binnen, voor wie nauwelijks plek is. En de vooruitzichten voor de komende maanden zijn “somber”, schrijft het bestuur aan het ministerie. Het COA heeft voor het einde van het jaar 6.500 tot maximaal 11.000 extra plaatsen nodig, maar de mogelijkheden om die te vinden zijn ‘binnen de huidige beleidskaders’ uitgeput.
Volgens het COA moet worden nagedacht over “vergaande maatregelen of alternatieve beleidskeuzes”. Deze staan niet beschreven in de brief, maar zijn wel bekend binnen het COA en het ministerie.
Zo wil het COA nu met toestemming van het ministerie van Justitie meer asielzoekers in een gemeente plaatsen dan in bestuursafspraken is afgesproken. En ook afspraken over ‘doelgroepen’, bijvoorbeeld om alleenstaande mannen ergens niet te huisvesten, moeten geschonden kunnen worden. Terwijl het COA ook schrijft dat de ‘kortetermijnoplossingen’ de relatie met ‘co-overheden’ ‘onder druk zetten’.
Noodmaatregelen
Bovendien wil het COA af van de 16.000 inwoners die al een verblijfspapieren hebben, maar nog in de opvang zitten. Deze ‘statushouders’ wachten maandenlang in het asielzoekerscentrum omdat er in gemeenten geen sociale huurwoningen beschikbaar zijn. Juridisch gezien is het COA niet verantwoordelijk voor deze groep, zeggen bronnen. Daarom wil het COA de zorg eerder kunnen stopzetten.
Ook heeft het COA gesproken over noodmaatregelen voor als alle bedden bezet zijn. Het COA en het Ministerie van Justitie zeggen dat het weigeren van alleenstaande mannen geen issue is, maar dat zij bekijken “hoe de meest kwetsbare groepen beschermd kunnen worden” als er weer een tekort aan plekken is, zoals in 2022. Op dat moment komen alleen vrouwen, kinderen en zieken nog het registratiecentrum binnen.
Het is al weken ‘elke avond spannend’ of het COA voor iedere asielzoeker een bed kan regelen, schrijft het bestuur. Zelfs het openen van grote locaties – zoals onlangs in Biddinghuizen – is niet voldoende, omdat andere opvangcentra sluiten. Intussen stapelen de problemen zich op. Er zijn ruim vijftienhonderd ongeïdentificeerde asielzoekers in Nederland. Op deze manier kunnen vreemden gemakkelijk verdwalen.
De kwaliteit van de opvang is al enige tijd onvoldoende, maar nooit eerder verbleven zoveel asielzoekers zo lang in zulke slechte omstandigheden. De reguliere asielzoekerscentra zijn overvol, zelfs de wandelgangen. Bijna de helft van de asielzoekers wordt opgevangen in tijdelijke noodopvanglocaties: in oude gebouwen, gymzalen, evenementenhallen die niet geschikt zijn voor opvang. En er is nauwelijks personeel meer. In de opvangcentra werken veel onervaren mensen, die het zware werk nauwelijks aankunnen. “De leefbaarheid en veiligheid” van bewoners en personeel in asielzoekerscentra staat onder druk, schrijft het bestuur van het COA.
Lees ook
COA-medewerkers worden vaak geïntimideerd en gepest
Alleenstaande jongeren
De grootste zorgen gaan over alleenstaande minderjarigen: jongeren die op eigen houtje naar Nederland zijn gekomen. In Ter Apel, waar zij ook hun procedure starten, verblijven 350 jongeren al maanden in een opvangcentrum dat bedoeld is voor slechts 55 kinderen. De afgelopen weken zijn honderd alleenstaande jongeren overgebracht naar het asielzoekerscentrum in Budel, dat bekend staat als een probleemlocatie met veel mannen die overlast veroorzaken. Ook jongeren worden nu gedwongen in hotels te verblijven, waar de kans op incidenten groter is, aldus het COA. Dit kan ertoe leiden dat gemeenten hun COA-contract beëindigen.
Het COA ontvangt in totaal zestigduizend asielzoekers. Volgens interne prognoses zijn er over ruim een jaar mogelijk honderdduizend opvangplekken nodig. “Er zijn echter grenzen aan de groei die onze organisatie aankan”, schrijft het bestuur.
Parallel aan de problemen bij het COA loopt de opvangcrisis voor Oekraïense vluchtelingen. Ze worden door gemeenten zelf opgevangen, maar ook die plekken zitten vol, terwijl Oekraïners naar Nederland blijven komen.
Lees ook: Nederland stevent af op een ‘maatschappelijk ontwrichtende’ asielcrisis. Alle mogelijke manieren om dit te voorkomen lijken uitgeput
