Net zoals Johan Derksen ophef nodig heeft voor zijn kijkcijfers, heeft Geert Wilders ophef nodig om aandacht te krijgen. Maar het is allemaal ‘spektakelleegte’, want de politiek van Wilders zorgt niet voor betere wetten.
Er is altijd iets vermoeiends aan gedoe, vooral in de politiek: daar gaan we weer. Johan Derksen zegt deze week weer iets racistisch over PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop – dat De Hoop niet Fries kan zijn, want “ik ben ook geen Surinaams”, aldus Derksen. Een opmerking die te schokkend is om te laten liggen. Maar Derksen kent er geen kwaad van, zegt ‘dat je tegenwoordig niets meer kunt zeggen’ (volgens iemand die elke avond anderhalf uur lang voor veel geld kan zeggen wat hij wil) – en uiteindelijk er verandert niets. Sterker nog: we praten al weer een week over Derksen en dat kan alleen maar goed zijn voor de kijkcijfers – en dus de advertentie-inkomsten – van Vandaag Binnen .
Trouwens: wat zegt het over hoe ver Nederland intellectueel is gezakt dat onze meest bekeken talkshow een programma is waarin twee oud-voetballers, die in hun carrière nooit de grens hebben bereikt, ongekwalificeerd en ongeïnformeerd praten over politiek en maatschappij?
Tekening
Welnu, dat het indicatief is voor de stand van zaken in de Nederlandse politiek. Omdat de leider van de grootste partij precies dezelfde onderdrukkingstactieken hanteert. Geert Wilders is op zijn best als hij iets zegt dat niet kan worden genegeerd. Mark Rutte omschreef het als “een stuk rood vlees de arena in gooien”.
In zijn essay voor de Maand van de Filosofie, Helderheid beschrijft NRC -journalist Tom-Jan Meeus hoe Wilders gebruik maakt van wat Meeus ‘aandachtspolitiek’ en ‘spektakelleegte’ noemt. En hoe Wilders, en andere politici en media die daarin meegaan, de democratie op deze manier ondermijnen. Een politicus die iets wil veranderen, moet wetten maken en controleren. Maar het wetgevingsproces is wat de Duitse socioloog Max Weber ‘in hard hout boren’ noemde: nauwkeurig, moeilijk en langdurig. Voor een buitenstaander is het onbegrijpelijk en saai.
De buitenstaander wordt beter bediend op sociale media en op talkshows, waar degene met de grootste mond het beste gehoord wordt en waar moeilijke content plaats moet maken voor snel spektakel. In deze politieke cultuur krijgt de politicus die het beste spektakel kan creëren de meeste aandacht. Dit is ‘spektakelleegte’, waarschuwt Meeus, want als er geen aandacht wordt besteed aan het wetgevingsproces, kunnen er wetten worden ingevoerd die gebrekkig of onwenselijk zijn. En het is juist de politicus met zijn spektakel, die het zware parlementaire werk heeft laten liggen, zal dan, na onthullingen in kwaliteitskranten, zeggen dat het een schande is en ‘onmiddellijke actie’ eisen.
Geen meter
Daarom gaat het nu niet goed met de formatie. PVV en BBB gaan meer over het spektakel dan over het hardhoutboren. Terwijl het bij een formatie gaat om het sluiten van compromissen, het accommoderen en het schrijven van tekst na tekst: en dat allemaal achter gesloten deuren. Luidop zeggen wat je niet wilt is één ding, maar met andere partijen een compromis sluiten over hoe het moet is iets heel anders. Geen wonder dat het niet werkt – Wilders is al lang gefocust op nieuwe verkiezingen: spektakel! Maar op de lange termijn verandert er niets en zijn wij burgers niet beter of wijzer.
