Het Fries stond deze week volop in de belangstelling, ook al was het deels om de verkeerde redenen.
De beledigende domheid van Johan Derksen zal binnenkort gevolgd worden door beledigingen aan het adres van andere bevolkingsgroepen, maar we moeten ons daar niet meer door laten afleiden dan strikt noodzakelijk is. Want de nasmaak moet zijn dat dit een hele goede week was voor de Friese taal.
Met de ondertekening van de zesde Bestjoersôfspraak Friese taal en cultuur Minister Hugo de Jonge heeft maandag in Sneek 18 miljoen euro vrijgemaakt om de Friese taal te beschermen voor de periode tot 2028. Want, zoals in het akkoord staat: ‘Het behoud van het Fries vergt niet alleen actief gebruik door de Friezen zelf, maar ook steun van de regering.’
Het is de moeite waard eraan te herinneren dat de basis voor de afspraken ligt in de door Nederland ondertekende internationale verdragen over regionale talen en minderheidstalen. Begrijpelijk dat hier elders in het land met enige afgunst naar wordt gekeken, want zijn Groningen, Zeeland of zelfs Twente niet de moeite waard om te beschermen?
Fries voor jongeren
Natuurlijk, maar het Fries is erin geslaagd de status van tweede landstaal te verwerven en de overheid zet zich daarom in voor de bescherming en ondersteuning van deze taal en cultuur. De nieuwe overeenkomst zet een aantal belangrijke stappen voorwaarts. Aandacht voor nieuwe vormen van cultuur, literatuur en podiumkunsten moet ervoor zorgen dat meer jongeren zich op een positieve manier door het Fries aangesproken voelen. Cruciaal als de taal levensvatbaar wil blijven.
Logischerwijs is er in het akkoord veel aandacht voor educatie. Natuurlijk, de Leeuwarder Courant vast staat dat NHL Stenden Hogeschool gaat starten met een minor Friestalige journalistiek. Maar belangrijker is dat het Fries op alle scholen een impuls krijgt.
Fries als verplicht nummer
Hier raakt het akkoord een akkoord. Eigenlijk geldt al de afspraak dat alle leerlingen in het voortgezet onderwijs Friese les krijgen. Maar op veel scholen is dit een verplichte les van een uur per week in het eerste leerjaar van de middelbare school. Daar zit weinig stimulans in. Fries als examenvak is dan ook verre van populair: vorig jaar deden in totaal 176 studenten eindexamen.
Hier moet verder over worden nagedacht. Nu is het vak Fries vaak een negatieve keuze voor een leerling: zij verkiezen het toch al enigszins bekende Fries dan het moeilijke Duits of Frans. En veel ouders voelen zich daar niet prettig bij. Stuurt u uw kind de wijde wereld in terwijl hij alleen Nederlands, Engels en Fries spreekt? Of voelt dat teveel als een beperking in een steeds internationaler wordende samenleving?
Als we het Fries echt duurzaam in stand willen houden, verwacht je dan niet van iedere leerling in Fryslân dat hij zowel het Nederlands als het Fries goed beheerst? Aan die 18 miljoen kunnen we wel iets doen, toch?
Het commentaar is een dagelijkse column waarin de Leeuwarder Courant reageert op actuele ontwikkelingen. Opmerking? Stuur een e-mail naar communicatie@lc.nl.
