Wat is de invloed van AI op muziek maken en beluisteren? Soundsofmusic, het leukste festival van Groningen, onderzoekt het

1. Je hoort de nieuwste (AI) muziek

Soundsofmusic profileert zich als een ‘festival voor nieuwsgierige oren’. Muziek hoor je de rest van het jaar zelden of zelden op de concertpodia. De concerten, workshops, installaties en lezingen spelen in op de meest actuele ontwikkelingen in de muziek. Dit jaar zal er veel aandacht zijn voor kunstmatige intelligentie en de invloed van algoritmen, niet alleen op luisteraars maar ook op muziekmakers.

Dit is hoe de componisten het onderzoeken Zeno van den Broek en Jameszoo in hun nieuwste projecten de relatie tussen mens en machine. In Ma(n)chine van Van den Broek gaan drumrobots, die door algoritmen gecomponeerde muziek maken, in dialoog met de muzikanten van Slagwerk Den Haag. Jameszoo laat binnen Blind een ‘niet-bestaande solist’ (een voorgeprogrammeerde, min of meer improviserende piano) die samenspeelt met muzikanten van vlees en bloed.

Diverse ‘luisterlabs’ bespreken de rol die kunstmatige intelligentie speelt in onze muziekervaring (bijvoorbeeld door de invloed van de algoritmen die streamingdiensten gebruiken) en de vraag wordt gesteld of AI dat ook is zelf creatief zou kunnen.

2. Je kunt het Jack Quartet zien spelen

Ze komen er weer, die fantastische muzikanten van het Jack Quartet! Het strijkkwartet uit New York was meerdere malen te gast bij Soundsofmusic en het leverde telkens een memorabele avond op. Dit jaar nemen ze twee gasten mee en voeren hun werk uit hun stadsgenoot John Zorn (1953), over wie dan ook op Soundsofmusic een documentaire wordt getoond.

“Componisten reflecteren in hun muziek op de wereld om hen heen”, zegt Frits Selie, programmeur van het festival. “Vandaag zie je grofweg drie verschillende perspectieven: een eclectische weergave van wat ze om zich heen zien; een scherpe, kritische en sociaal geëngageerde reactie; en geïnternaliseerde, meer spirituele tegensonanties. Bij Zorn zie je zowel de eerste als de laatste.”

3. Je ondergaat nieuwe luisterervaringen

Ik herinner me een recital met de pianosuite Binnensteden door Alvin Curran in de Akerk in Groningen, 15 jaar geleden. ‘Een unieke, bedwelmende muzikale ervaring die een gevoel van tijdloosheid opriep’, schreef ik. Soortgelijke uitspraken komen terug in al mijn reportages over het festival. Op Soundsofmusic hoor je niet alleen bijzondere muziek, je hele muziekbeleving en luisterhouding wordt onder de loep genomen.

‘Een onuitsprekelijke en ondefinieerbare ervaring’ (over de extreem langzame en lyrische muziek van Jürg Frey), ‘muziek die via de geest doordringt tot in al je botten en spiervezels’ (over een strijkkwartet van Georg Friedrich Haas) – nee, dat doet het niet ‘t valt niet uit te drukken wat de concerten op Soundsofmusic kunnen bereiken.

4. Je kunt naar Coby Sey en Hatis Noit gaan

Soundsofmusic omvat allerlei genres en stijlen. Kamermuziek, alternatieve pop, experimentele jazz, geluidskunst, computermuziek, deep listening, klassiekers van moderne gecomponeerde muziek. En alles wat niet te labelen valt, zoals de Japans-Engelse zangeres Hatis Noit. Toch een poging: meditatieve soundscapes, waarin je invloeden hoort uit Bulgaarse volksmuziek en gregoriaans en opera, gecombineerd met vocaal trapezewerk – horen in de Martinikerk.

Coby Sey, eveneens uit Londen, is ook lastig te plaatsen, maar totaal anders. Producer, zanger, multi-instrumentalist en DJ, die hiphop, drone, jazz en grime samenbrengt in zijn muziek. Sey is op 25 november ook aanwezig bij Explore the North in Leeuwarden.

5. Je hoort muziek van Morton Feldman en John Cage

Zoals elk jaar staan ​​er bij Soundsofmusic verschillende meesterwerken van hedendaags gecomponeerde muziek op het programma. Zo speelt het Hanna Shybayeva Het verenigde volk zal nooit verslagen worden! van Frederic Rzewski, een pianoklassieker uit 1975. Minder toegankelijk is wellicht de muziek van Morton Feldman en John Cage. Maar hun invloed op de ontwikkeling van muziek, en de manier waarop we naar muziek luisteren en over muziek denken, kan nauwelijks worden overschat.

Wie zich ervoor kan openstellen, wordt beloond met een luisterervaring om nooit te vergeten. Nieuw Amsterdams niveau speelt Feldmans laatste (en misschien wel meest indrukwekkende) compositie uit 1987: het bijna anderhalf uur durende Piano, viool, altviool, cello. Het Haydn Jeugdstrijkorkest onderzoekt samen met studenten van het Harens Lyceum ‘anarchistische harmonieën’ van John Cage.