Het gebeurt nog dagelijks aan de uitloper van de A12. Extinction Rebellion (XR)-aanhangers gaan om 12.00 uur de weg op en blokkeren het verkeer. Een dagelijkse roep aan de overheid om de subsidies voor fossiele brandstoffen af te schaffen.
Dit soort acties ondernemen voor het klimaat is volgens de jury van de Duurzame 100 noodzakelijk, ook al zijn ze soms lastig. Extinction Rebellion is daarmee de nieuwe nummer 1 in de lijst van burgerinitiatieven. Het is niet de enige pressiegroep die op een hoge toon eindigt. Waar voorgaande jaren praktijkprojecten als Land van Ons of Caring Farmers hoog in de top tien eindigden, voeren nu initiatieven die de overheid willen dwingen via actie of wetgeving meer actie te ondernemen om de klimaatverandering en de vernietiging van de natuur een halt toe te roepen. Zoals Fossielvrij Voetbal, Stop Ecocide NL en officier van justitie van het stikstofbeleid MOB.
Aan beloftes geen gebrek
Deze groeiende druk op de overheid, die ook in andere landen zichtbaar is, kan op het eerste gezicht verrassend zijn. Sinds de belangrijke klimaattop in Parijs in 2015 hebben veel landen hun emissiedoelstellingen aangescherpt. Er zijn stapels plannen om de uitstoot in 2050 naar netto nul te brengen, om zo de opwarming tot 1,5 graad te beperken. Aan beloftes geen gebrek.
De realiteit haalt deze bedoelingen echter snel in. De afgelopen maanden is er nauwelijks een dag voorbijgegaan zonder deprimerende cijfers op het gebied van de klimaatverandering. Juli, de heetste zomermaand ooit op het noordelijk halfrond, de meest intense bosbranden in Canada en Hawaï, de minste groei van zee-ijs op Antarctica. In Libië sterven duizenden mensen als gevolg van een dambreuk, waarbij volgens wetenschappers de opwarming een rol speelt. Zware overstromingen in Slovenië, Spanje, India. De lijst is verre van uitputtend.
Tegen deze achtergrond van de ‘kokende aarde’ zijn de papieren doelstellingen voor 2030, 2040 of 2050 niet voldoende. Klimaatwetenschappers roepen wanhopig op om het gebruik van fossiele brandstoffen, de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde, onmiddellijk radicaal te verminderen. Ze komen in toga in actie of roepen op andere platforms steeds luider dat overheden nu in actie moeten komen. De tijd voordat het klimaat onomkeerbaar uit balans raakt, met enorme gevolgen voor de leefomgeving, wordt steeds korter.
Groene plannen van fossiele bedrijven
Natuurlijk is er ook goed nieuws. Dit komt vooral door de opkomst van duurzame energie. Elektriciteit uit wind en zon is sneller veel goedkoper geworden dan verwacht. Maar tegelijkertijd blijft de bron van de verwarming ongestoord. De fossiele industrie boekte vorig jaar recordwinsten. Grote bedrijven als Shell, Exxon en Chevron zijn van plan meer olie of gas op te pompen. Simpelweg omdat het kan en omdat de aandeelhouders er profijt van hebben. Hun plannen voor groene energie stellen nog steeds weinig voor. Vrijwel geen enkel fossiel bedrijf opereert aantoonbaar in lijn met de klimaatdoelstellingen van Parijs.
Deze tegenstelling drijft steeds meer mensen, van jong tot oud, van ambtenaren tot wetenschappers, de straat op of de rechtszaal in, naast alle praktische initiatieven waar de Duurzame 100 ook vol van staat. De overheid is er eenvoudigweg nog niet in geslaagd het fossiele economische systeem echt te veranderen.
Actie zorgt er in ieder geval voor dat deze paradox hoger op de agenda komt te staan, zoals ook in Nederland te zien is. Schaf om te beginnen de voordelen voor olie, kolen en gas af, betoogt XR. Daar is nu veel meer discussie over. Minister van Klimaat Rob Jetten heeft deze al dan niet verkapte subsidies zorgvuldig berekend. Het bedrag was zelfs hoger dan milieugroeperingen hadden berekend. Stel nu manieren voor om er vanaf te komen. Extinction Rebellion maakte donderdagavond bekend dat het de blokkades op de A12 in Den Haag tijdelijk opheft. De actiegroep wacht dinsdag de stemming af over een motie in de Tweede Kamer waarin Suzanne Kröger (GroenLinks) en Raoul Boucke (D66) vragen om een afbouwplan voor fossiele subsidies. Als deze motie niet wordt aangenomen, zullen de blokkades hervat worden, zeggen de activisten.
Duurzame 100 top tien
1. Extinctie-opstand
2. Wetenschappersopstand NL
3. Rechten voor de natuur
4. MOBilisatie voor het milieu
5. Fossielvrij voetbal
6. De reclamejagers
7. Stop Ecocide NL
8. Fossielvrij adverteren
9. Bos dat zijn eigen bos is
10. Zorgzame artsen
Lees ook:
De Duurzame 100 2023. Lees hier over alle initiatieven.
Hoe ver kun je gaan op de A12?
Denker des Vaderlands Marjan Slob: ‘Verontwaardiging is een gevaarlijk gevoel’
