Er worden uitgebreide metingen gedaan om te bepalen of huizen zullen verzakken en of de grondwaterstand te veel zal dalen. Er bestaan echter nog steeds veel zorgen over het plan om water uit Luxwoude te winnen, zo bleek donderdagavond in een vol dorpshuis.
Griet Bergsma heeft een boomgaard vol zeldzame fruitsoorten. Er zijn appelbomen zoals de Doeke Martens die beschreven worden in de Pomologia uit 1758 door Johann Hermann Knoop, de tuinman van Marijke Meu.
Afgelopen zomer heeft ze door droogte afscheid moeten nemen van twee bomen en ze is bang dat dat er nog meer zullen worden als er drinkwater uit Luxwoude wordt gewonnen. Het ligt op ongeveer 700 meter van de beoogde winlocatie.
6,5 miljoen kubieke meter
Door verdroging heeft Vitens de winning bij Terwisscha, vlakbij Appelscha, moeten terugschroeven en is het drinkwaterbedrijf op zoek naar nieuwe winlocaties. Volgens het bedrijf zou Luxwoude een ideaal alternatief zijn omdat er de minste kans is op schade aan het milieu.
Het bedrijf wil hier 6,5 miljoen kuub water per jaar oppompen. Als dit zo doorgaat, staat Friesland er het beste voor wat betreft het drinkwatertekort, aldus hydroloog Ate Oosterhof van Vitens.
Een week geleden gaven Gedeputeerde Staten groen licht voor de extractie. Er zijn 29 zienswijzen ingediend tegen de winning, onder meer van boeren als Frank Booijink.
Gewasbeschermingsmiddelen
De melkveehouder maakt zich onder meer zorgen dat hij straks minder gewasbeschermingsmiddelen mag gebruiken en dat er daardoor minder mogelijkheden zijn om de grond te gebruiken voor akkerbouw. “Dat zou een waardevermindering van de grond betekenen.”
Boeren in het drinkwaterbeschermingsgebied rond de winlocatie mogen op hun land slechts 170 kilogram stikstof per hectare gebruiken zodra er water wordt opgepompt. Dit geldt echter vanaf 2026 voor iedere boer in Nederland vanwege het afbouwen van de derogatie. Toch zijn boeren rond Luxwoude bang dat ze op termijn nog minder mest mogen verspreiden.
“Als de kwaliteit van het wetland als risicogebied zou worden aangemerkt, zou noch de wol, noch de wol minder zijn”, zegt melkveehouder Jan Oerlemans. Volgens Oosterhof is die kans in dit gebied heel klein.
Verzakking
Dit geldt ook voor het risico op verzakkingen van huizen. Volgens berekeningen zouden woningen in de omgeving hier geen last van hebben, maar voor de zekerheid zullen er de komende jaren uitgebreide metingen worden uitgevoerd. Indien er schade ontstaat door droogte, kunnen omwonenden hiervoor een claim indienen. Dit geldt ook voor boeren.
Bergsma is nog niet overtuigd. “In Beam is er wat as in huis. Als een waaier deze balken omver werpt, stort hij in steken van overerving.”
