‘Elke dag komen we dichterbij’, beloofde de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman twee weken geleden op de Amerikaanse televisie. Dichter bij het moment waarop Saoedi-Arabië de betrekkingen met Israël volledig normaliseert, bedoelde hij. Andere Arabische landen, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Marokko, hebben de afgelopen jaren ook het bestaan van de staat Israël erkend en wederzijdse ambassades geopend.
Maar die toenadering is nu in ieder geval opgeschort, vanwege de ongekende aanval die Hamas zaterdagochtend op Israël uitvoerde. Het was ook expliciet gericht op de diplomatieke allianties die in het Midden-Oosten werden gesmeed tussen Israël en zijn voormalige aartsvijanden.
In een toespraak op televisie Al Jazeera sprak Hamas-leider Ismail Haniyeh, die in Qatar woont, de Arabische landen toe. “Alle normalisatieovereenkomsten die u met deze entiteit (Israël, red.) hebt ondertekend, kunnen dit conflict niet oplossen.” Als de belangen van de Palestijnen overschaduwd worden, zal er helemaal niets genormaliseerd worden, leek hij te waarschuwen.
Concessies voor de Palestijnen
Achter de schermen bemiddelen de Verenigde Staten al een tijdje bij een overeenkomst tussen Israël en Saoedi-Arabië. Een dergelijke overeenkomst zou waarschijnlijk vereisen dat Amerikaanse veiligheidsgaranties voor Saoedi-Arabië hand in hand gaan met bepaalde concessies voor de Palestijnen. Maar dit laatste aspect is inmiddels zeer onzeker geworden.
De VS vinden het ‘voorbarig om te speculeren’ over de gevolgen voor de diplomatieke toenadering, en hopen dat deze gewoon door kan gaan, zo meldt een Amerikaanse diplomaat. “Terroristische groeperingen als Hamas zullen dit proces niet laten ontsporen.”
Maar Hamas hoopt waarschijnlijk dat de oorlog die het in Gaza is begonnen zich zal verspreiden naar de Westelijke Jordaanoever en de buurlanden, zegt Peter Malcontent, docent internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Het weekend na de aanslag was er inderdaad enige internationale onrust. Hezbollah maakte van de gelegenheid gebruik om vanuit Libanon tientallen raketten af te vuren, en in Egypte opende een politieagent het vuur op Israëlische toeristen. Als het geweld werkelijk permanent escaleert, zullen de Arabische regeringen de druk van hun bevolking voelen in de onderhandelingen met Israël.
Dubbelzinnige reactie van Arabische leiders
Hoe dit zal uitpakken is nog lastig te voorspellen. Voorlopig “houden de Arabische leiders hun kaarten dicht bij de borst”, voorspelt Malcontent.
Het Saoedische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zelfs een dubbelzinnige verklaring uitgegeven waarin wordt opgeroepen tot een ‘stopzetting van het geweld’. “We volgen de ongekende ontwikkelingen tussen een aantal Palestijnse facties en de Israëlische bezettingsmacht.”
Het feit dat Saoedi-Arabië zo spaarzaam spreekt over ‘Palestijnse facties’ komt doordat Hamas wordt gesteund door Iran, de aartsvijand van Saoedi-Arabië. Ook tussen die twee landen leek de afgelopen tijd sprake van een voorzichtige versoepeling, maar die versoepeling staat nu mogelijk ook onder druk.
Andere Arabische landen veroordeelden in sterkere bewoordingen de Israëlische tegenreactie, die tot veel burgerslachtoffers leidde, terwijl Europese landen en de VS het recht van Israël om zichzelf te verdedigen benadrukten.
Lees ook:
‘Israël is erg met zichzelf bezig, en Hamas maakt daar misbruik van’
Israël werd zaterdagochtend verrast door Hamas-strijders, die ongekend ver in Israëlisch grondgebied wisten door te dringen. “Hamas hoopt nu dat de vlam zich zal verspreiden naar de Westelijke Jordaanoever”, zegt deskundige Peter Malcontent.
