LIVE | Poetin in Kirgizië voor eerste reis sinds arrestatiebevel ICC | Buitenland

De Russische president Vladimir Poetin is donderdagochtend aangekomen in Kirgizië, waar hij enkele van zijn bondgenoten zal ontmoeten. Het is de eerste buitenlandse reis van Poetin sinds het Internationaal Strafhof (ICC) in maart een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigde.

Poetin ontmoet donderdag de presidenten van Kirgizië en Azerbeidzjan. Vrijdag neemt hij deel aan een top van voormalige Sovjetlanden. Ook zijn belangrijkste bondgenoot, de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko, is daarbij aanwezig. Andere deelnemers aan de top zijn de presidenten van Kazachstan en Oezbekistan, twee landen die kritischer staan ten opzichte van de invasie in Oekraïne.

De Russische president heeft wegens het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof al afgezien van deelname aan verschillende internationale topontmoetingen. In Kirgizië loopt hij niet het risico gearresteerd te worden, aangezien het land net als onder andere de VS, China, India en Rusland niet bij het hof is aangesloten.

Russische troepen zijn woensdag een grootschalige aanval begonnen op de Oost-Oekraïense stad Avdiivka, melden Oekraïense militaire functionarissen. Russische media melden dat de gevechten er hevig zijn en dat Russische troepen hun positie hebben verbeterd in de buitenwijken die direct grenzen aan Avdiivka. De stad werd al maanden achtereen belegerd door de Russen.

Volgens Oekraïense functionarissen heeft Rusland recentelijk extra troepen en materieel naar Avdiivka gestuurd ter voorbereiding op de grootste aanval op de stad sinds de invasie van Oekraïne in februari 2022. De generale staf van de Oekraïense strijdkrachten zei dat woensdag tien aanvallen op Avdiivka zijn afgeslagen.

De stad heeft al grote schade opgelopen door Russische beschietingen. Voor de invasie woonden er in Avdiivka zo’n 30.000 mensen. Nu zouden dat er nog minder dan 2000 zijn. Avdiivka ligt in de regio Donetsk en op ongeveer 90 kilometer ten zuidwesten van de fel bevochten stad Bachmoet. Die stad werd in mei door Rusland veroverd, mede dankzij de inzet van huurlingenleger Wagner Groep.

Oekraïne lanceerde in juni een groot tegenoffensief met twee hoofddoelen: het veiligstellen van gebieden rond Bachmoet om die stad te kunnen heroveren en het heroveren van het zuiden richting de Zee van Azov. President Volodymyr Zelensky en andere functionarissen erkennen dat in het tegenoffensief niet de gehoopte vooruitgang wordt geboekt.

De Russische regering grijpt in op de valutamarkt om de daling van de roebel te stoppen. Het Kremlin eist van de 43 grootste exporteurs van het land dat ze in Rusland roebels inkopen met de buitenlandse valuta’s die ze over de grens verdienen.

De maatregel, die onder andere geldt voor de grootste olieconcerns van Rusland, moet ervoor zorgen dat er genoeg buitenlands geld het land binnenkomt. Vlak na de Russische inval in Oekraïne vorig jaar voerde het land vergelijkbare maatregelen in, omdat de nationale munt in korte tijd veel minder waard werd.

Opnieuw zorgt de oorlog voor een zwakke roebel, die te lijden heeft onder de gigantische uitgaven van het Kremlin aan het leger. Onlangs moest voor 1 dollar 100 roebel worden neergeteld, waarmee de munt door een belangrijke psychologische grens viel.

België verwacht Oekraïne te kunnen steunen met 2,3 miljard euro aan belastingen die het land heft op bevroren Russische tegoeden. Het geld is onder meer bedoeld voor de aankoop van militaire uitrusting, zei premier Alexander De Croo tijdens een bezoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

Het gaat om belastingen op de rentes die de in België bevroren tegoeden opleveren. De Europese Unie heeft ruim 200 miljard euro aan bezittingen van de Russische centrale bank bevroren, waarvan zo’n 125 miljard euro vastzit bij de Belgische afwikkelaar van transacties Euroclear.

België verwacht dit jaar 625 miljoen euro op te halen met de belastingen en volgend jaar 1,7 miljard euro. Het geld is volgens hem, naast militaire uitgaven, ook bedoeld voor humanitaire hulp.

 De Nederlandse F-16’s waarin Oekraïense gevechtspiloten het westerse jachtvliegtuig gaan leren besturen gaan binnen enkele weken naar het nieuwe trainingscentrum in Roemenië. Dat, zegt demissionair defensieminister Kajsa Ollongren. Enige tijd later kunnen ze de eerste trainingsvlucht maken.

Nederland is een van de voortrekkers van de groep landen die Oekraïne aan F-16’s wil helpen om beter opgewassen te zijn tegen de Russische invasietroepen. Het wil een flink deel van zijn afgedankte F-16’s aan Oekraïne schenken. Maar eerst moeten Oekraïense piloten leren hoe ze die bedienen.

Het optuigen van een trainingscentrum in Roemenië, een buurland van Oekraïne, verloopt volgens Ollongren voorspoedig. ,,Dat gaat heel goed”, zei ze na afloop van overleg met haar collega’s op het Navo-hoofdkwartier in Brussel. ,,We hopen binnen enkele weken twaalf tot achttien vliegtuigen naar Roemenië over te brengen, wat betekent dat het centrum kan gaan draaien.”

Nederland werkt nog aan extra hulp voor de Oekraïense luchtafweer, aldus Ollongren. De luchtverdediging wordt cruciaal om de komende winter door te komen, hield de Oekraïense president Volodymyr Zelensky haar en de andere defensieministers voor. 

Wanneer Nederland de eerste straaljagers zal overdragen aan Oekraïne kan Ollongren nog niet zeggen. Nederland heeft er nog 42 en de rest zou voor het opleiden van piloten worden gebruikt.

Nederland stuurt drie verkenningsdrones naar Roemenië om van daaruit de oostflank van de Navo te helpen bewaken en verdedigen. Dat is nodig nu Rusland oorlog voert in Oekraïne, op de stoep van de Navo. De zogeheten MQ-9 Reaper moet onder meer helpen voorkomen dat het conflict met Rusland door misverstanden uit de hand loopt, zegt defensieminister Kajsa Ollongren.

De onbewapende Reapers gaan volgend jaar in Roemenië aan de slag, schrijft Ollongren aan de Tweede Kamer. Ze blijven minstens een halfjaar en maximaal een jaar. Het is voor het eerst dat de onbemande vliegtuigen in het buitenland worden ingezet. De piloten blijven op hun basis in Leeuwarden en besturen de toestellen op afstand. Wel gaat er een veertigtal medewerkers naar Roemenië om de Reapers te onderhouden.

De drones gaan met hun camera’s, radar en andere ‘zintuigen‘ informatie verzamelen vanuit de lucht. Daarmee krijgt de westerse militaire alliantie een scherper beeld van wat er aan haar oostflank gebeurt. Dat kan cruciaal zijn als er bijvoorbeeld een Russische raket in een Navo-land terechtkomt en het bondgenootschap snel moet inschatten of het om opzet of een ongeluk gaat. Rusland bestookt de laatste tijd geregeld Oekraïense grensplaatsen en er zijn al meermaals brokstukken in Roemenië beland.

Twee van de Reapers die in Roemenië worden gestationeerd zijn in principe steeds inzetbaar. De derde blijft achter de hand of wordt onderhouden. Een vierde blijft Nederland achter.

Rusland heeft berichten over schade aan de gaspijpleiding in de Oostzee tussen Finland en Estland ‘alarmerend’ genoemd. ,,Ik heb geen technische informatie (…), maar dit is natuurlijk alarmerend nieuws, omdat we weten dat er al precedenten zijn geweest in het uitvoeren van terroristische aanvallen op kritieke infrastructuur in de Baltische staten”, zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov woensdag volgens het agentschap Interfax.

Peskov verwees daarmee naar de opvallende sabotage van de Nord Stream-gaspijpleidingen ongeveer een jaar geleden. De pijpleidingen brachten Russisch gas naar Duitsland.

Zondagochtend werd een plotselinge drukdaling opgemerkt in de Balticconnector-gaspijpleiding die Inkoo in Finland en Paldiski in Estland verbindt. De Finse president Sauli Niinistö en premier Petteri Orpo zeiden later dat de pijpleiding waarschijnlijk was beschadigd door ‘externe activiteiten’.

De achtergrond van het incident is op dit moment nog niet duidelijk. Er zijn echter al vermoedens geuit dat Rusland achter de schade zou kunnen zitten.

De inlichtingendienst van Oekraïne beschuldigt twee dorpelingen die naar Rusland waren gevlucht van het helpen leiden van een raketaanval die tientallen mensen, voornamelijk burgers, doodde tijdens een soldatenwake in het Oekraïense dorp Hroza.

De aanval van 5 oktober was de dodelijkste aanval in Oekraïne dit jaar en een van de ergste sinds de Russische inval in februari 2022. Oekraïense aanklagers schatten het dodental op 55, en een lokale ambtenaar vertelde persbureau Reuters dat een zesde van de bevolking van het noordoostelijke dorp van ongeveer 300 mensen was omgekomen.

Moskou ontkent burgers als doelwit te hebben genomen bij zijn grootschalige invasie. Woordvoerder Dmitry Peskov van het Kremlin zegt dat Rusland de militaire infrastructuur van Oekraïne aanvalt, evenals troepenconcentraties en de Oekraïense militaire leiding.

De Veiligheidsdienst van Oekraïne (SBU) zegt in een verklaring op de berichtenapp Telegram dat de twee verdachten, broers, werkten voor Russische bezettingsautoriteiten toen Moskou het dorp in 2022 enkele maanden controleerde.

De SBU stelt dat de mannen naar Rusland vluchtten kort voordat Oekraïne in september vorig jaar de controle over het dorp terugkreeg. Daarna bleven de mannen volgens het agentschap voor Rusland werken door een netwerk van informanten op te bouwen in Oekraïne. ,,Onder het mom van vriendschappelijke gesprekken, vroegen de verraders mensen om informatie over de inzet van de strijdkrachten en massale gebeurtenissen in de regio,” zegt de SBU.

Als er bewezen wordt dat er de gaspijpleiding in de Baltische zee het resultaat is van een aanval, dan zal de Navo ‘eensgezind en vastberaden‘ reageren. Dat zegt Navo-baas Jens Stoltenberg.

In de Oostzee tussen Finland en Estland heeft in de nacht van zaterdag op zondag waarschijnlijk een explosie plaatsgevonden, zeggen Noorse seismologen. Later werd een lek ontdekt in de gaspijpleiding die tussen de twee landen door de zee gaat.

De Finse overheid meldde eerder op dinsdag dat het lek in de pijpleiding, die Balticonnector heet, vermoedelijk door ‘activiteit van buitenaf’ is ontstaan. Ook een telecomkabel raakte beschadigd. Volgens het hoofd van de Finse recherche, Timo Kilpeläinen, wees de grote schade op opzettelijk handelen, maar is dit niet zeker. Hij zei in een persconferentie dat er geen aanwijzingen waren dat er explosieven zijn gebruikt.

Het lek doet denken aan de nog altijd met raadsels omgeven explosies die de twee Nord Stream-gaspijpleidingen tussen Duitsland en Rusland vernielden. 

Vladimir Poetin brengt donderdag een bezoek aan Kirgizië. Dat zegt het presidentiële bureau van het Centraal-Aziatische land. Het betekent de eerste bekende buitenlandse reis van de Russische leider sinds het Internationaal Strafhof in Den Haag een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigde.

Poetin is zelden naar het buitenland gereisd sinds het begin van de invasie van Moskou in Oekraïne begin 2022 en het is niet bekend dat hij Rusland heeft verlaten nadat het Internationaal Strafhof in maart een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigde op verdenking van het illegaal deporteren van honderden kinderen uit Oekraïne. Het Kremlin ontkent deze beschuldigingen.

,,Op uitnodiging van de president van de Kirgizische Republiek, Sadyr Japarov, zal de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin, op 12 oktober van dit jaar een officieel bezoek brengen aan het land”, aldus de Kirgizische presidentiële administratie in een verklaring op haar website.

Poetin stemde in mei tijdens gesprekken met Japarov al in met een bezoek aan Kirgizië. Overigens is er nog geen officiële bevestiging van het Kremlin dat de Russische president donderdag naar Kirgizië zal reizen.Poetin reist volgende week ook naar China voor een bijeenkomst in Beijing. Zowel Kirgizië als China zijn geen lid van het ICC, dat is opgericht om oorlogsmisdaden te vervolgen.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is woensdag op bezoek in België. Er staat een ontmoeting met premier De Croo op zijn agenda. Ook de ministers van Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking zullen daarbij aanwezig zijn. Onder meer het aankomende Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie en een aantal bilaterale dossiers zullen tijdens dat gesprek worden aangesneden.

Woensdag werd ook bekend dat België zal vanaf 2025 F-16 gevechtsvliegtuigen naar Oekraïne zal sturen. Hoeveel straaljagers er worden gestuurd, is niet bekend.

Een groep van Europese landen – waaronder Nederland, Groot-Brittannië en Zweden – zal Oekraïne een pakket van 116 miljoen euro geven ter ondersteuning van zijn strijdkrachten, inclusief apparatuur om mijnenvelden op te ruimen.

Het Britse ministerie van Defensie zei woensdag dat Oekraïne ‘nu het land met de meeste mijnen op aarde is’. Dat bemoeilijkt het tegenoffensief van het land tegen Rusland, en daarom is ‘mijnopruimingscapaciteit essentieel om het land vooruit te helpen’

Duitsland heeft nieuwe militaire hulp ter waarde van 1 miljard euro toegekend aan Oekraïne. Volgens het Duitse ministerie van Defensie betreft dit pakket onder meer luchtafweersystemen en gevechtsvoertuigen.

,,Duitsland blijft Oekraïne steunen met wat het land het meeste nodig heeft, luchtafweer, munitie en tanks”, aldus defensieminister Boris Pistorius. Hij noemde het ‘een winterpakket’ om Oekraïne de komende maanden terzijde te staan. De Duitse regering stond aanvankelijk aarzelend tegenover militaire steun aan Oekraïne, maar Duitsland heeft in 2022 zeker 2 miljard euro uitgetrokken voor de militaire hulp en dit jaar al 5,4 miljard euro.

Meerdere Navo-landen vrezen dat mogelijke hulp aan Israël ten koste gaat van de steun aan Oekraïne. Nu Israël onder meer om extra munitie vraagt om de tegenaanval in te zetten op Hamas, blijft er misschien minder over voor de strijd van Oekraïne tegen Rusland, zeggen Navo-bronnen.

Israël is geen lid van de Navo, maar wel een partner van de westerse militaire alliantie. Na de terreuraanval van zaterdag hebben de Navo-landen, Israëls grote steunpilaar de Verenigde Staten voorop, bijna allemaal hun steun uitgesproken. De VS heeft al beloofd munitie, luchtafweergeschut en ander wapentuig te sturen.

Twee Navo-diplomaten waarschuwen dat de VS en hun bondgenoten hun arsenalen niet aan twee landen tegelijk kunnen weggeven. Een andere bron is minder bezorgd, omdat Israël zelf voortdurend op voet van oorlog verkeert en dus over heel volle magazijnen beschikt. Bovendien is het Israëlische leger een van de sterkste en modernste ter wereld en heeft het dus heel andere zaken nodig dan Oekraïne.

De Amerikaanse ambassadeur bij de Navo verzekert dat ze niet verwacht dat een van de twee bondgenoten onder de ander te lijden krijgt. ,,De Verenigde Staten zullen in staat zijn gericht te blijven op onze toewijding aan Israëls veiligheid en ondertussen ook onze belofte te houden om Oekraïne te blijven steunen”, zegt ze.

De ministers van Defensie van de 31 Navo-landen spreken elkaar woensdag en donderdag over de hulp aan Oekraïne. Ook het geweld in Israël en Gaza zal aan de orde komen.

Een Russische poging om terug te keren in de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties is dinsdag mislukt. In de Algemene Vergadering van de VN kreeg de Russische Federatie slechts 83 van de 193 lidstaten achter zich voor het plan. Rusland werd uit de raad gezet na de invasie van Oekraïne in februari 2022.

Voor de nu beschikbare zetels zijn Albanië en Bulgarije gekozen met een grote meerderheid aan stemmen en een aantal leden is herkozen. De Mensenrechtenraad telt 47 VN-lidstaten als raadslid en ziet formeel toe op de naleving van de internationale verdragen ten aanzien van de mensenrechten. De raad wordt net als haar voorganger, de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties, door critici met scepsis beschouwd. Onder de huidige leden van de toezichthouder op de mensenrechten zijn bijvoorbeeld Algerije, China, Cuba, Eritrea, Marokko, Somalië en Venezuela.

Het lek in een onderzeese gasleiding tussen Finland en Estland is ‘waarschijnlijk het gevolg van activiteit van buitenaf’, zegt de Finse president Sauli Niinistö. Verscheidene media berichtten eerder op de dag dat bij het onderzoek naar het lek, dat zondag werd ontdekt, het vermoeden van sabotage bestaat. Ook een telecomkabel raakte volgens de Finnen beschadigd.

,,Het is waarschijnlijk dat de schade aan de gasleiding en de telecomkabel het gevolg is van activiteit van buitenaf”, zei Sauli Niinistö. Hij benadrukte dat het nog onduidelijk is wat de oorzaak is van het lek. Finland en Estland doen nog onderzoek naar de zaak.

Niinistö heeft contact gehad met secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de Navo. Die verklaarde op berichtendienst X dat het bondgenootschap klaar staat om steun te verlenen en informatie te delen.

De berichten doen denken aan de explosies bij de Nord Stream-gaspijpleidingen vorig jaar. Het is nog altijd niet opgehelderd wie daarachter zat. De Nord Stream-leidingen verbinden Rusland met Duitsland, maar de enige van de twee in gebruik genomen leidingen was op het moment van de explosies al dichtgedraaid door de Russen.

Finland gebruikt relatief weinig aardgas. Het is goed voor ongeveer 5 procent van het totale energieverbruik van het land. De beschadigde gaspijpleiding tussen Estland en Finland was sinds begin 2020 in gebruik. Sinds vorig jaar is het de enige pijpleiding waarmee Finland gas kan importeren, want het Russische staatsgasbedrijf Gazprom stopte de gasleveringen vorig jaar. Dat gebeurde omdat Finland weigerde gas af te rekenen in roebels, een eis die het Kremlin stelde aan ‘onvriendelijke’ staten die Oekraïne steunen in de oorlog met Rusland.

De Finse gasnetbeheerder Gasgrid noemde de situatie op het energienetwerk stabiel. Dat is mogelijk dankzij de import van vloeibaar gemaakt aardgas (lng) via een drijvende terminal bij Inko in het zuiden van het land.

De Oekraïense president Zelensky zei vanmiddag ‘goed nieuws’ te hebben over het versterken van de Oekraïense luchtafweer na gesprekken met zijn Roemeense collega Klaus Johannis. Voor die ontmoeting was hij naar de Roemeense hoofdstad Boekarest gereisd.

,,De nadruk lag vandaag op luchtafweer. En ik ben blij dat Oekraïne gehoord is door Roemenië’’, zei Zelensky, die al een tijd op zoek is naar meer wapens om zijn land te verdedigen tegen de Russische invasie, tijdens een persconferentie na afloop van het gesprek met Iohannis. Zelensky gaf verder geen details.

De economie van Oekraïne krabbelt weer wat op, ondanks de aanhoudende oorlog met Rusland. Dat merkt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat zijn raming voor de economie van het Oost-Europese land flink heeft verhoogd.

Vorig jaar, toen Rusland Oekraïne binnenviel, kromp de Oekraïense economie nog met bijna 30 procent. Het IMF dacht een half jaar terug dat er in Oekraïne dit jaar sprake zou zijn van nog eens 3 procent krimp.

Maar de binnenlandse vraag in het land herstelt zich sneller dan verwacht. Volgens het IMF lijkt het erop dat bedrijven en huishoudens zich aanpassen aan de oorlog in het land. Ook neemt de flink opgelopen inflatie in Oekraïne duidelijk af.

De VN-organisatie voor de financiële stabiliteit in de wereld gaat nu uit van 2 procent groei dit jaar in Oekraïne. Volgend jaar zou de economische vooruitgang moeten aantrekken tot 3,2 procent.

Daarmee is Oekraïne de economische klap van de oorlog nog lang niet te boven. Ook is de inflatie ondanks de afname nog altijd ontzettend hoog. Vorig jaar gingen de prijzen in Oekraïne met meer dan 20 procent omhoog, dit jaar is dat volgens de inschatting van het IMF iets minder dan 18 procent. Volgend jaar zouden de prijzen nog eens met 13 procent oplopen.

Ook in Rusland is dit jaar weer sprake van economische groei. Door de internationale sancties en boycotten door bedrijven kromp de Russische economie vorig jaar 2,1 procent. Voor dit jaar gaat het IMF uit van 2,2 procent groei en voor volgend jaar van 1,1 procent vooruitgang.

Dit is volgens het fonds te danken aan de stimuleringsmaatregelen van de Russische overheid. Ook ziet het IMF dat de investeringen in Rusland weer aantrekken en dat de consumptie veerkracht toont. Net als in andere Europese landen is de Russische arbeidsmarkt momenteel krap, waardoor het voor Russen niet heel moeilijk is om werk te vinden.

De Oekraïense autoriteiten onderzoeken 260 criminele zaken die betrekking hebben op vermeende ‘schendingen’ bij militaire rekruteringskantoren. Dat zei het Oekraïense staatsbureau voor onderzoek (SBI) dinsdag.

Zelensky ontsloeg de hoofden van regionale rekruteringscentra in augustus na wijdverspreide beschuldigingen van crimineel misbruik en corruptie. De SBI zei dat 21 aanklachten tegen 35 individuen naar de rechtbank zijn verstuurd, en dat nog eens 58 mensen zijn geïdentificeerd als verdachte. 

De SBI stelde daarnaast dat het voor ongeveer 110.000 dollar aan vermeende omkopingen heeft gedocumenteerd, en dat rechtbanken beslag hebben gelegd op zo’n 88.000 dollar aan bezittingen.

‘Hoewel de grote meerderheid van …. medewerkers zorgvuldig hun taken uitvoert, zijn er in veel regio’s gevallen van misbruik van officiële posities, of machtsoverschrijdingen‘, aldus de SBI in een statement. ‘Het bureau waarschuwt functionarissen die van plan zijn hun officiële positie te gebruiken voor hun eigen gewin in oorlogstijd: jullie zullen zeker worden ontmaskerd en vervolgd.’

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei dinsdag dat hij aangekomen was in Boekarest, waar hij de Roemeense president Klaus Johannis ontmoet. De twee zullen onder meer de samenwerking op het gebied van veiligheid in de regio van de Zwarte Zee bespreken.

‘We zullen praten over de verdere samenwerking op het gebied van veiligheid, het ontwikkelen van coalities op onder meer het gebied van luchtvaart, het versterken van de Oekraïense luchtafweer, de veiligheid bij de Zwarte Zee, en onze relaties met partners’, aldus Zelensky op X.