Voor dieren zijn De Donkere Dagen duivelse tijden van angst. Ondanks een verbod begint het vuurwerk al in oktober en bereikt op oudejaarsavond een oorverdovend hoogtepunt, tot wanhoop van honden en katten. Onze verslaggever en zijn bezorgde viervoeter – een Gooise doffer met Grieks bloed – zoeken naar manieren om het lijden te verzachten.
De eigenaar blaast zijn adem in een plastic boterhamzakje en slaat erop. De knal wordt door de hond op de bank begroet met een minachtende blik: wat doe je vreemd? …?
‘Ze ziet wat je doet, idioot,’ zegt de vrouw des huizes. ‘Zo heeft het geen zin.’ Dus een tweede poging. Het is niet eenvoudig om een plastic boterhamzakje achter je rug kapot te slaan. De hond kijkt medelijdend naar de stukschrijver. Zal de andere tip van internet om het huisdier te laten wennen aan de komende crunch-tijd beter werken? Digitale vuurwerkgeluiden. De eigenaar zet het volume op zijn laptop hoger duidelijk hoorbaar en schuift het apparaat achteloos in een hoek. De hond spitst even de oren, blijkbaar niet erg onder de indruk: Is dit niet gewoon de doos waar je altijd mee speelt?
Adopteerbare hond
Experts hadden het al gezegd: buitenlandse (geadopteerde) honden zijn gemiddeld angstiger, maar ook slimmer dan hun Nederlandse soortgenoten. Enger omdat ze de angst van hun moeder voelden vanaf hun geboorte op straat, slimmer omdat ze moesten overleven. De dame in kwestie is inmiddels van Griekse uitschot veranderd in een schaamteloos verwende Gooische jongen, maar de angst is gebleven. Bang voor rolschaatsende kinderen, koeien, afschrikkende ganzen en vooral voor vuurwerk, een hel voor vrijwel alle dieren en zeker voor viervoeters met een angstig karakter.
Twee keer achter elkaar worstelde haar baasje zich door nieuwjaarsdag heen en dat had niets te maken met overmatig alcoholgebruik de avond ervoor, maar alles met overnachten op een te korte en te smalle bank met twee harige pootjes die in de maaggebied, om paniek te voorkomen. om het dier toch enigszins mee te kunnen nemen tijdens die duivelse nacht van explosies en lichte explosies. Zo’n dier wens je een prettiger begin van het jaar toe en dus is het – mede uit naam van al die schattige kwispelende lotgenoten – tijd voor een zoektocht naar oplossingen.
De missie start in Amersfoort bij de Dierenbescherming, waar woordvoerder Niels Kalkman uit ervaring spreekt. Hij en zijn vriendin hadden een Amerikaanse Eskimohond; prachtig beestje, maar bovenal een paniekaanval op zijn voeten. Zodra de dagen korter werden, speelde er de hele dag muziek in huis, zodat ze minder last had van de explosies buiten. Zo vaak mogelijk verlieten ze om de beurt hun huis, zodat er altijd iemand thuis was met de hond.
Kalkman werd de clichématige boze buurman toen er maanden voor oudejaarsavond vuurwerk op straat werd afgestoken. Niet verstandig. Het bezorgde hem stress en het dier nog meer. Op zoek naar de stilte verhuisden ze, zoals zoveel landgenoten, naar vuurwerkvrije vakantieparken op de Veluwe en Fryslân, maar in de nabijgelegen dorpen klonk er een volle knaller en zelfs carbidschoten in de weilanden. Het werden dus reizen naar Luxemburg, België en Duitsland.
Vuurwerk traumatische kwelling
De Amerikaanse Eskimo is overleden en Kalkman en zijn vriendin hebben nu een ‘gemakkelijke’ Labrador, naar wie je als het ware vuurwerk in de mand kunt gooien zonder dat hij in paniek raakt. Namens de Dierenbescherming komt Kalkman nu op voor alle andere honderdduizenden dieren voor wie vuurwerk een traumatische kwelling is.
“Ik heb mensen gesproken die op oudejaarsavond halverwege de Afsluitdijk met hun hond in de auto reden; op dat moment de rustigste plek van Nederland. Je kunt dieren het niet laten begrijpen: het geluid duurt maar even. Maar met voldoende afleiding – opdrachten en spelletjes voor de hond – kom je zo’n avond en nacht wel door.”
Volgens Kalkman is het grootste probleem de knallen in de – veel te lange – periode ervoor. “De ellende begint in oktober. Er geldt een vuurwerkverbod tot vlak voor oudejaarsavond, maar er wordt niet gehandhaafd en hierdoor lijkt dit land wekenlang op een oorlogsgebied. Mensen die vuurwerk afsteken zeggen vaak ‘we houden wel degelijk rekening met dieren’, maar beseffen niet dat er achter elke voordeur wel een doodsbang dier kan schuilen. Als Dierenbescherming doen we er met vijf lobbyisten voor dierenwelzijn alles aan om de situatie te verbeteren, maar de politiek werkt niet echt mee. Daarom moeten we blijven proberen deze tijd zo positief mogelijk door te komen.”
We zullen dus voortvarend moeten blijven zoeken naar het juiste spoor voor de Gooise doffer van Griekse afkomst. Voor een paar euro worden online cursussen aangeboden, met vuurwerkgeluiden om mee te trainen. En met mega hersenwerkdozen – vrij vertaald: spelpakketten – om zelf samen te stellen, maar daar krijg je een heel slecht gevoel van.
Op naar een grondige aanpak dan. In Boesingheliede klopt u aan bij Anniek Winters, een van de meest gerenommeerde honden- en eigenarenopleiders van het land, auteur van (instructie)boeken, eigenaar van een academie en – binnenkort heeft zij deze verkocht – exploitant van een hondenopvangcentrum. De eerste persoon die ze corrigeert is niet de hond, maar de eigenaar, de stukschrijver.
“… dan kijkt ze naar mij en denkt…”, zegt hij in een poging hondenpsycholoog te worden.
‘O,’ onderbreekt Anniek Winters hem, ‘dus je weet wat de hond denkt…’
“Dat is het probleem”, vervolgt Winters. “Gelukkig is er veel meer aandacht voor welzijn dan voorheen, maar we zijn te ver gegaan in het humaniseren van de hond. Zo’n dier heeft zijn of haar eigen waarheid. Honden zijn eenvoudig, mijn werk wordt alleen gecompliceerd door de menselijke psyche. Hondenpsychologie begint bij de eigenaren. Het gedrag van de hond vertelt ons vaak waar mensen tekortschieten.”
Verstoring
Vuurwerkellende is in die combinatie een luidruchtige ontregelaar. Je kunt er in september niet mee gaan trainen; de hondeneigenaar is als de Nederlandse soldaat die vanwege kostenbesparingen en tijdens oefeningen geen munitie krijgt Pang Pang moeten schreeuwen. Winters: “Daarom is het verstandig om op vaste tijden vuurwerk in huis af te spelen. Mensen zeggen vaak tegen mij: ‘Ik ben ermee gestopt omdat de hond er niet meer op reageert.’ Dat is precies het moment waarop je verder moet. Zodat – als er echt vuurwerk wordt afgestoken – de geluiden van buitenaf worden vermengd met de bekende geluiden van binnenuit. Niemand zet op oudejaarsavond een cd op met vuurwerkgeluiden. Het is verstandig om dat te doen.”
Winters is geen voorstander van verzachtende pasta’s of medicijnen in tijden van paniek. “Het dier ligt half in coma en zal alles krijgen. Dat maakt het nog beangstigender. Er zijn mensen die zweren bij een hondenadvocaat op oudejaarsavond. Het lijkt te helpen, maar het is niet mijn advies.” Volgens haar is het veel beter om samen met de hond voor afleiding te zorgen. Wees niet verdrietig van al dat lawaai, maar van de mens die het dier taken geeft. “Een hond is gemaakt om samen te werken; dat is het enige waar hij voor leeft. Hij heeft begeleiding nodig.”
Zorg voor begeleiding
We lopen naar de velden van het kinderdagverblijf waar honderd hoofden, groot en klein, ons aankijken. Een surrealistisch beeld: zoveel honden bij elkaar en niet één die blaft. “Dat bedoel ik met begeleiding bieden”, zegt Winters. Zij geeft het telefoonnummer van het AW hondengedragscentrum. “Met een consult van twee uur kan je Griek een stuk minder angstig worden.”
De volgende dag staat deskundige Karin aan de deur. Ze heeft meegeholpen aan de opbouw van het bedrijf van Anniek Winters in Boesingheliede en werkt nu bij Hondengedragscentrum in Heteren. Ze observeert een tijdje mensen en dieren en opent, net als Winters, met een berisping voor – au – de eigenaar. “Je hond laat zien dat ze te veel verantwoordelijkheid moet dragen in dit huis. Ze heeft te veel vrijheid en krijgt daardoor het gevoel dat ze alles moet regelen. Dat kan je angstig maken. Er zijn duidelijke regels nodig. Consequent zijn. Ze is een volger, geen leider.”
Verborgen snoepjes
Karin legt de hond aan de lijn en loopt naast haar door de kamer, er staat geen enkele spanning op de lijn. “Dit is het beste als ze in paniek raakt vanwege vuurwerk. Met haar aangelijnd door het huis lopen. Lichaamsbeweging ontspant honden. Zodra de paniek voorbij is, kun je haar afleiden door commando’s te geven. Zoek naar snoepjes verborgen in een deken of in een opgevouwen lege toiletrol. Ga in de mand liggen is ook een opdracht.”
Wij gaan naar buiten. Toevallig gaan een paar huizen verderop tegelijkertijd twee agressieve bijters, waar de Griek doodsbang voor is, de deur uit. “Daar gaan we heen”, zegt Karin. De hond loopt rustig naast haar en een meter voor Duo Bittgraag stapt Karin voor de Griek uit, die laconiek blijft toekijken. “Ze voelt zich beschermd, er is niets aan de hand.”
Een week en de nodige oefeningen later kan voorzichtig een eerste balans opgemaakt worden. De hond loopt ontspannender dan ooit aan de lijn. Los op de heide, in het bos, binnenshuis lijkt ze al minder angstig. Nu moeten we alleen samen door die verschrikkelijke tijd komen.
