Aardappelen, maïs en bieten rollen van het land. Grote spandoeken langs de uitvalswegen bij steden en dorpen roepen: ‘Pas op, modder op de weg’. Hoe gaat het met de kluiten op de Koaidyk bij Húns?
Vette, glibberige, verraderlijke klei wordt tegenwoordig in veel dorpsapps weer besproken. Niet alleen de Regionale Verkeersveiligheidsautoriteit, maar ook plattelandsbewoners waarschuwen elkaar voor modder op de weg. Soms slipt er een scooter, soms glijden wandelaars de berm in, maar als het goed is maken aannemers het asfalt tussen de bedrijven schoon.
Een gebogen figuur peddelt over de kletsnatte, grijsbruine weg bij Rewert. “Ik zit onder de spatten”, roept hij vrolijk. Verderop, in Slappeterp, mijmert een man van in de zeventig over vroeger, toen hij en zijn vrienden met gewone scheppen de wegen vrijmaakten.
Ballet
Op de Koaidyk bij Húns voeren grote mannen met nog grotere machines een ballet in de klei op. Een gele maïshakselaar vermaalt de maïs, twee tractoren met kiepwagens verzamelen de stroom chips. “Meisje hjir mar gjin photos fan”, roept een van de arbeiders. Hij kan er niets aan doen, maar hij schaamt zich bijna voor de toestand van het land.
Banden laten diepe sporen achter in de natte klei. Als de machines in de grijze klodder zinken, worden ze losgetrokken door een derde tractor met sleep. Eigenlijk is dat geen optie, maar de mais moet er wel uit, zeggen de mannen. Hopelijk wordt het verderop wat droger.
Onderweg rijdt Wim van Dorp onverstoorbaar rondjes in zijn tractor. Aan de voorzijde bevindt zich een grote glijbaan, en achter de groenconstructie met de manshoge wielen hangt een tank met slootwater.
Een dumptruck verlaat het land. De chauffeur brengt de gehakte maïs naar een nabijgelegen boerderij. Indrukwekkende kleiplaten plakken aan de weg, maar dat valt buiten de berekeningen van Van Dorp. Rustig draait hij zijn combinatie het asfalt op. De schuif rolt de klei van de weg, het water uit de tank spoelt de restjes naar de berm.
Boterhammen
Het gaat heen en weer. Fietsers passeren, een jongen op een brommer zoeft voorbij. In de verte nadert een dame. Het is Jans van Dorp uit Winsum die op haar elektrische fiets een trommel vol broodjes naar Wim brengt. Er zit kaas op, en vlees en komkommer.
Ze parkeert haar fiets naast het maïsveld en klimt de hut van haar man in. Om zeven minuten over één zet hij zijn tanden in het eerste broodje. En weer gaat de glijbaan verder. Jans rijdt vrolijk mee.
Er hangt een worm in de klei in het veld die de wereld ineens op zijn kop ziet. Maar de oogst moet voltooid zijn. De maïs moet worden verwijderd. De weg moet schoon zijn.
Er komt een loper voorbij. Ze draagt een roze shirt en ze hoort niets als Jans wil weten of het haalbaar is; joggen op een natte plonsweg. Ze heeft oortjes in. ,,Helemaal niet. Hij merkt er sowieso niets van, zelfs de modder niet”, denkt Jans.
Wim straalt van tevredenheid. Hij draait de tractor alvast voor een nieuwe ronde. Het echtpaar zit verenigd achter het grote raam. Ze zwaaien. De hakselaar maakt een vreemd geluid in het veld. Het is zwoegen. Het is zwaar. De klei trekt. De klei zuigt. De klei blijft plakken. Maar de weg? Het blijft schoon.
Waarschuwingsborden en schoonmaak zijn verplicht
Tijdens de oogsttijd moeten boeren en loonwerkers ervoor zorgen dat de weg vrijgemaakt wordt.
De Land- en Tuinbouworganisatie adviseert om verontreiniging van het wegdek zoveel mogelijk te voorkomen Als dat niet mogelijk is, moet de wegbeheerder worden geïnformeerd en moeten waarschuwingsborden op de rechterberm minimaal 75 tot 10 meter voor het gladde talud worden geplaatst.
De Regionale Verkeersveiligheidsautoriteit Fryslân (ROF) waarschuwt vanaf eind september met de ‘Modder op de Weg-campagne’ voor gladde wegen tijdens de oogst van vooral maïs, uien en suikerbieten. Mochten er toch ongelukken gebeuren, dan kan de vervuiler wettelijk aansprakelijk worden gesteld.
