Ze had een gezin, een huis en een baan, maar raakte alles kwijt door de uitkeringsaffaire. Uiteindelijk volgde revalidatie voor Mariëlle Nijland (54) uit De Westereen. “Ik huilde aan de telefoon. Het was zo surrealistisch.”
“Hé, wat toevallig dat dit nu gebeurt”, zegt Mariëlle Nijland (54) uit De Westereen. Ze heeft zojuist een pakketje ontvangen van een bezorger. “Hier zit het hele fraudebeleid”, legt ze uit, terwijl ze de kartonnen verpakking verwijdert. Vervolgens laat ze het rapport zien: ‘Blind voor mens en recht’.
In dit document, dat vorige week maandag werd gepresenteerd en ruim vijfhonderd pagina’s telt, staat dat de regering blind was en nog steeds is voor mensen en hun rechten. Een schandaal als dat rond de kinderopvangtoeslag zou zich ‘morgen’ opnieuw kunnen voordoen, concludeerde de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek deed naar het fraudebeleid van de regering: ‘De staatsmachten waren blind voor de gevolgen van beleid en besluitvorming.’
“Hij gaat in de wc, met de verontschuldigingsbrief van Rutte”, zegt Mariëlle, en legt het pakketje op de armleuning van de bank. Ze ontving de brief in december 2021, ‘vanwege de fouten die we hebben gemaakt met de kinderopvangtoeslag’, staat er. En dan: “Het komt omdat het van dat dikke papier is gemaakt. Anders had ik er mijn kont mee afgeveegd.”
Fraudeur
Ze wil haar verhaal vertellen omdat ‘iedereen’ moet weten hoe fout de regering heeft gehandeld. Hoe het is om als fraudeur te worden bestempeld. Hoe het is om alles, werkelijk alles, te verliezen.
Maar ze wil ook zeggen dat ze nooit heeft opgegeven. “Omdat ik ergens altijd wist dat er iets mis was.” En hoe het is om door te gaan. “Ik wil heel graag de sterke kant laten zien: wat er ook met je gebeurt, er is altijd licht aan het einde van de donkere tunnel. Er zijn altijd mensen die in je geloven en die je er doorheen zullen trekken.”
Kinderopvang
Het was 2011. Mariëlle, oorspronkelijk uit Leeuwarden, had alles op orde. Ze woonde met haar drie zoons van 5, 6 en 15 jaar in een eengezinswoning in Wergea en werkte als ‘administratief medewerker consumptief krediet derden’ bij de ING bank. Haar jongste twee gingen vier dagen per week naar de crèche.
Heerlen
Ze stuurde haar jaaropgave over 2010 naar de Belastingdienst, maar het formulier kwam niet aan. Toen haar hierop werd gewezen, legde ze nog een vel papier in de brievenbus. Toen dat ook niet bleek te zijn aangekomen, belde ze ‘Heerlen’. Op de vraag waar de documenten terecht waren gekomen, antwoordde een medewerker: “Op de grote bult.” Mariëlle heeft het formulier opnieuw verzonden. ‘Ik hoorde niets, dus ik dacht dat het nu goed was. Nou ja, dus niet.’
In 2012 verscheen er plotseling een acceptatiegiro op de mat. Ze moest 40.000 euro teveel kinderopvangtoeslag overmaken. In paniek belde ze de Belastingdienst en klopte vervolgens aan bij het kantoor in Leeuwarden. ‘Er zit nog muziek in, mevrouw,’ kreeg ze te horen. Ze vulde haar gegevens opnieuw in en legde het stuk in de bus.
Alle pogingen bleken vruchteloos. Haar schuld van 40.000 euro is uiteindelijk verrekend met haar huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Door het ‘fraudevinkje’ achter haar naam raakte Mariëlle haar baan bij de bank kwijt. “Opeens was ik een alleenstaande moeder die de huur niet meer kon betalen. Ik kon helemaal niet rondkomen.”
Huis uitgezet
In 2013 werd Mariëlle uit haar huis gezet. Ze plaatste haar jongens bij hun vader. Ze kwam terecht in de sociale zorg. Van een regulier leven met kinderen en een baan zat ze nu in een instelling. Angstig hield ze de deur van haar appartement op slot om te voorkomen dat verwarde medebewoners onaangekondigd binnen zouden komen.
Zij stond onder conservatorium. Ze kon geen abonnementen of verzekeringen afsluiten. Het fraudevinkje dat de Belastingdienst achter haar naam had geplaatst, achtervolgde haar.
Mariëlle hoefde niet op medelijden van haar omgeving te rekenen. Ze had fraude gepleegd en had dat aan zichzelf te wijten. Ze zag haar kinderen niet, ze kreeg 60 euro per week om rond te komen. “Ik leefde van dag tot dag”, zegt Mariëlle.
Vuur
In december 2017 brak er brand uit in de opvang. Ze was alles weer kwijt. Ze hoort de burgemeester nog zeggen dat het maar goed was dat er geen materiële schade was en de bewoners ongedeerd bleven. Het raakte haar. Ze snauwde naar de man, die het ongetwijfeld goed bedoelde: ‘Ik weet niet of je het merkt, maar ik zit naast je in mijn pyjama. Meer heb ik niet.’
Ze kon verhuizen naar een gesloopt huis in Kollumersweach. Opeens had Mariëlle weer een claim. Was ze maar een buurvrouw in plaats van iemand uit een instelling. Toen de woning gesloopt moest worden, kreeg Mariëlle haar huidige woning toegewezen, een tussenwoning in De Westereen. “Ik ben op een dag verhuisd. Het werd netjes afgeleverd, er zat geen kruimeltje in de keukenkastjes. Ik stak ‘s avonds de kaarsjes aan en dacht: ‘Ik word hier oud’.”
Voordelen affaire
In maart 2020 heeft de bewindvoerder van Mariëlle een brief ontvangen waarin stond dat Mariëlle waarschijnlijk door opzet/grove nalatigheid slachtoffer is geworden van de Benefits-affaire en dat er een onderzoek is ingesteld. Met Kerstmis kreeg ze een bonus van 750 euro voor het lange wachten op de behandeling van haar dossier. Wat Mariëlle daarmee deed? Haar ogen worden vochtig. “Ik vroeg de jongens wat ze wilden. Eindelijk kon ik iets doen. Ze hebben nooit iets van mij gekregen, zelfs geen verjaardagscadeau.”
Op vrijdagmiddag 7 mei 2021 om één uur kwam er telefoon. Ze kreeg de ‘Catshuisregeling’, ‘bijslagouders’ kregen 30.000 euro en alle schulden werden kwijtgescholden. “Ik huilde aan de telefoon”, vertelt Mariëlle. “Het was zo surrealistisch.”
Kleding kopen
Ze vroeg haar beheerder om geld om boodschappen te kunnen doen. “Ik wilde naar Dokkum om kleding te kopen.” Ze kwam terug zonder iets. “Ik kon het niet verliezen”, zegt ze over het geld. “Ik vond alles veel te duur.”
In oktober 2021 startte zij een civiele procedure tegen de Staat wegens onrechtmatig handelen in de uitkeringsaffaire. Met succes. Over de hoogte van de schadevergoeding wil Mariëlle nog niets zeggen.
Hoe ziet haar leven er nu uit? Nou, waar moet ze beginnen? Na erkenning als slachtoffer heeft Mariëlle twee studies afgerond: schuldhulpverlening en jeugdzorgdeskundige. Ze hoopt snel te kunnen beginnen met werken.
Steun fractielid
Ze sloot zich aan bij de Sociaal-Linkse partij in haar gemeente, Dantumadiel, en is sindsdien lid van de steunfractie. Ze sprak met minister Franc Weerwind over uithuisplaatsingen, sprak met jeugdrechters over hetzelfde onderwerp, ontmoette PvdA-fractievoorzitter Frans Timmersmans tijdens zijn campagne en kreeg CDA-Kamerlid Inge van Dijk op huisbezoek.
“Ja, je kunt wel zeggen dat dit mij heeft geraakt”, zegt ze. “Je kunt stilstaan bij het negatieve en stilstaan bij tien verloren jaren, maar ik ga verder.”
