Bus- en treinvervoerder Arriva wordt door moederbedrijf Deutsche Bahn (DB) voor 1,6 miljard euro verkocht. In Nederland reageerden GroenLinks-PvdA en FNV Spoor bezorgd. Ze vrezen dat de Amerikaanse eigenaar Arriva met flinke schulden zal opzadelen, met negatieve gevolgen voor ons openbaar vervoer.
Het was al langer bekend dat Deutsche Bahn – de Duitse NS – van Arriva af wilde. De vervoerder wil zich richten op de eigen thuismarkt en geld vrijmaken voor nieuwe investeringen. Arriva moet ook zijn enorme busvloot vergroenen, wat hoge kosten met zich meebrengt. Ook heeft de vervoerder zo’n 1 miljard euro aan schulden.
Al met al is de verkoop aan het Amerikaanse I Squared Capital (ISC), een investeerder in infrastructuur met een portefeuille van 40 miljard dollar, zeer welkom voor DB. Op Arriva wordt nu echter een flink verlies geleden. In 2010 legden de Duitsers 2,7 miljard euro op tafel voor het bedrijf en werden ook de schulden overgenomen. Het was de tijd waarin het Europese spoor verder leek te worden geliberaliseerd, met alle mogelijkheden van dien. Toenmalig baas Rüdiger Grube wilde van Deutsche Bahn een Europese speler maken.
De aankoop kreeg destijds veel kritiek van DB, waarbij politicus Anton Hofreiter van Die Grünen het ‘grootheidswaanzin’ noemde. Zijn woorden lijken profetisch, omdat Arriva zijn belofte nooit is nagekomen. In 2020 schreef Deutsche Bahn daarom 1,4 miljard euro af op de vervoerder.
Gevolgen
Toch blijft Arriva een grote speler in Europa. Het bedrijf is actief in tien landen en heeft 35.500 medewerkers. In Nederland is het bedrijf vooral actief in het Noorden, maar ook in het Oosten en Limburg. De vervoerder beschikt over een vloot van 1.500 bussen en 164 treinen en heeft 5.500 medewerkers in dienst. Woensdag verloor Arriva het busvervoer in Fryslân aan QBuzz.
De vraag is welke gevolgen de overname zal hebben. Bij Arriva Nederland gaat de vlag uit. “De aankondiging is geweldig nieuws voor de Arriva Groep en ook voor ons”, zegt CEO Anne Hettinga van Arriva Nederland in een reactie. Voor reizigers verandert er niets, zegt hij. “Wij blijven ons inzetten om onze reizigers het beste openbaar vervoer te bieden.”
Voor reizigers verandert er niets
Anne Hettinga, CEO Arriva Nederland
Aan het antwoord van Hettinga valt weinig waarde te ontlenen, het is logisch dat hij dat zegt. Elders zijn de meningen verdeeld. Beleggingsfondsen hebben bijvoorbeeld al een slechte reputatie. Overgenomen bedrijven zijn in het verleden vaak opgezadeld met torenhoge schulden. Het overkwam afvalverwerker Van Gansewinkel, uitgeverijgroep PCM, Hema en het in 2016 opgeheven warenhuis V&D.
De nieuwe eigenaar ISC lijkt desondanks redelijk redelijk. Het in Miami gevestigde fonds investeert specifiek in infrastructuur en bezit een portefeuille van $40 miljard. Oprichter Sadek Wahba is lid van de National Transportation Advisory Council van president Biden en zet zich in voor duurzaamheid voor een zakenman. Hij mengt zich vaak in het publieke debat in de VS met opiniestukken over de energietransitie en de klimaatcrisis.
Concessieovereenkomsten
Reizigersvereniging Rover is dan ook niet heel bang. “I Squared Capital is een investeerder die betrokken is bij veel maatschappelijke projecten”, zegt directeur Freek Bos. “Ze weten dat er met een openbaarvervoerbedrijf geen torenhoge rendementen te behalen zijn.”
Arriva is gebonden aan de concessieovereenkomsten, waarin dienstregelingen en tarieven vaak tot in detail zijn vastgelegd, benadrukt Bos. “Het is niet mogelijk om de kaartjes significant duurder te maken, want daar zijn strenge regels voor. Fors bezuinigen is ook lastig, want het verbetert je product niet en dan verslechteren je kansen op een nieuwe concessie.”
Wij vrezen dat het openbaar vervoer in Nederland hierdoor verarmt
Henri Janssen, directeur FNV Spoor
Vakbond FNV Spoor deelt het optimisme van Rover niet. “Wij vrezen dat het openbaar vervoer in Nederland daardoor verarmt”, zegt directeur Henri Janssen, die eraan toevoegt dat de echte impact van de overname pas over een jaar of tien merkbaar zal zijn. “Een groen imago is mooi, maar uiteindelijk is een durfinvesteerder er om geld te verdienen voor de aandeelhouders.”
Het openbaar vervoer is veel te belangrijk om in buitenlandse handen te zijn, meent Janssen, en een investeringsmaatschappij is zeker onwenselijk. “Daardoor lekt er geld uit ons openbaar vervoer, geld dat door de samenleving wordt opgehoest.” Hij is van mening dat openbaarvervoerbedrijven eigendom van de overheid moeten zijn.
Garanties
Het argument van Rover dat Arriva gebonden is aan de bestaande concessie overtuigt Janssen totaal niet. “Uiteindelijk weet de eigenaar ook dat overheden vaak met geld komen als een concessiehouder geld tekort komt.” Hij noemt Zeeland, waar voorlopig nog geen vervoerder zich heeft aangemeld voor de nieuwe busconcessie.
Hoe moet Arriva de kopende investeerder terugbetalen?
PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop
De zorgen van FNV Spoor worden gedeeld door GroenLinks-PvdA. “Bent u het ermee eens dat het openbaar vervoer een openbare dienst is die voor iedereen toegankelijk moet zijn, en dat het openbaar vervoer geen dienst is waarmee particuliere bedrijven aanzienlijke winsten kunnen maken?” Kamerlid Habtamu de Hoop (PvdA) vraagt het aan staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur & Waterstaat).
De Hoop, pleitbezorger voor provinciale busbedrijven, eist garanties dat er door de verkoop geen sprake zal zijn van schaalverkleining van het openbaar vervoer. Ook wil hij weten hoe de financiering van Arriva op de balans komt te staan. “Hoe moet Arriva de kopende investeerder terugbetalen nadat het verkocht is?” De Hoop wil het weten. “Kunt u garanderen dat er geen geld bestemd voor het openbaar vervoer naar de nieuwe investeerders zal vloeien?”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Welke kan!
Log in of maak een account aan en mis nooit meer iets van de sterren.
