Afgaande op de naam lijkt het logisch dat de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) resoluut tegen alle fossiele subsidies is en de felle kritiek van ‘grote vervuilers’ van Extinction Rebellion verwelkomt. Nee.
In het debat over de klimaatdoelen dreigt de industrie te snel en lui afgezet te worden als een slechte pier waar bezuinigd moet worden, betoogde NVDE-voorzitter Olof van der Gaag, kort nadat de Tweede Kamer besloot het kabinet dit te laten uitzoeken hoe Nederland kan profiteren van die fossiele voordelen. – kunnen grotendeels belastingvoordelen krijgen op het energieverbruik – voor de industrie en de chemie.
Een grote groene subsidiepot voor de vervuilers
Rustig aan, zegt Van der Gaag samen met een manager van ingenieursbureau Arcadis (tevens NVDE-lid). De industrie kan van zijn voordelen profiteren. Politici moeten niet te snel zijn met bezuinigingen en oog houden voor mogelijke ‘lekeffecten’ als fabrieken worden verplaatst. De NVDE is het eens met experts die zeggen: het afschaffen van fossiele subsidies is niet nodig om groene doelen te bereiken.
Van der Gaag stelt dat belastingverlagingen op het gebruik van groene energie beschikbaar moeten zijn voor grote vervuilers. In de praktijk zou dit betekenen dat grote, vervuilende bedrijven een grote groene subsidiepot zouden krijgen.
Dat idee van de NVDE-leider is in strijd met het ‘de vervuiler betaalt’-principe zoals dat wordt nagestreefd door de milieubeweging. Milieuorganisaties willen dat vuile bedrijven zelf de kosten betalen om groener te worden. Milieudefensie is dan ook kritisch over de miljarden dollars die voor NVDE-leden worden vrijgemaakt voor CO2-opslag of waterstofplannen. Laat ze het zelf regelen, is de oproep, zonder al te veel subsidie die burgers samen moeten ophoesten.
Een blik op de ledenlijst
Maar volgens NVDE-voorzitter Van der Gaag heeft de sector hulp nodig. “Zet alles in op een toekomstbestendige industrie in 2040 en schets een eerlijk en bemoedigend perspectief.”
Een blik op de ledenlijst van de NVDE, een organisatie die werd opgericht in het jaar van het beroemde Klimaatakkoord van Parijs (2015), verklaart waarom de NVDE er niet met gestrekte benen in gaat, maar een genuanceerd, polderend geluid maakt met oog voor de belangen van de fossiele energie-industrie.
Ook deze bedrijven zijn aangesloten bij de NVDE. Kolencentrale-eigenaar RWE is lid, evenals Gasunie, Uniper en Shell. Net als de bank ABN-Amro, Friesland-Campina, Vattenfall. Ook opvallend: Rotterdam Ahoy is lid.
Stuk voor stuk zijn het bedrijven die groene plannen promoten, maar volgens milieuorganisaties zijn zij niet bepaald de leiders of zelfs de remmers in de energietransitie. Op de lijst met ‘grote vervuilers’ die Milieudefensie bijhoudt, zijn diverse NVDE-leden terug te vinden.
Binnen de organisatie zijn zij een alliantie aangegaan met leden die veelal tot de koplopers van het groene bedrijfsleven worden gerekend: Eneco, Greenchoice, ASN Bank, Groenleven, laadbedrijf Fastned, Energie Samen en brancheclubs voor wind-, zon- en zonne-energie. Geothermische energie. In totaal gaat het om 1.600 aangesloten bedrijven (deels via koepelorganisaties) met in totaal 200.00 medewerkers.
NVDE wil Shell erbij betrekken
Shell is waarschijnlijk de meest controversiële naam in het ledenbestand. Want hoewel de groep relatief zwaar investeert in duurzame energiebronnen, is de groep nog steeds groothandel in olie en aardgas. Vooral onder leiding van nieuwe directeur Wael Sawan, de opvolger van Ben van Beurden, lijkt de groep steeds meer te willen investeren in fossiele energiebronnen.
Toch wil de NVDE het bedrijf er graag hebben, blijkt uit het korte bericht waarin de organisatie Shell vorig jaar verwelkomde als lid. “We hebben grote bedrijven als Shell nodig om sneller op te schalen met duurzame energie”, zegt voorzitter Van der Gaag. “Shell heeft de capaciteit, kennis en samenwerkingen om grote stappen te zetten.”
De oliemaatschappij heeft de afgelopen jaren volgens de NVDE laten zien dat samenwerking met Shell de transitie ten goede kan komen, zoals het stimuleren van elektrisch vervoer en de bouw van windparken op de Noordzee. Er was intern enige discussie over het toelaten van Shell als lid, maar de uitkomst was: wees welkom, we zullen het samen moeten doen. Juist met dit idee werd Shell in 2002 lid van de Nederlandse Windenergie Vereniging.
Voorzitter Van der Gaag krijgt regelmatig de vraag: is dat nodig, Shell als lid? Een belangrijke drijfveer om hiervoor te kiezen: nieuwe leden committeren zich aan de verklaring die de NVDE in 2015 heeft opgesteld. Hierin zijn de uitgangspunten van de organisatie vastgelegd. Het hoofddoel van de aangesloten bedrijven, waartoe ook netwerkbedrijven als Tennet en Netbeheer Nederland behoren, is dat Nederland zijn klimaatdoelen in 2050 haalt. Stap voor stap, via tussendoelen.
Duurzaam en fossiel
Ook ‘De vervuiler betaalt’ is opgenomen in het actieplan. Een belangrijke zijstap die de NVDE wel maakt: zolang er geen ‘de vervuiler betaalt’-beleid is, zijn subsidies en belastingvoordelen voor groene bedrijven nodig. Ook de NVDE geeft aan dat een transitie naar duurzaamheid ‘duurzaam en fossiel’ zal moeten zijn. Volgens de organisatie kan energie uit gas en olie niet zomaar terzijde worden geschoven, net als kernenergie. Een transitiefase zou nodig zijn, ook om het energiesysteem betrouwbaar te houden.
Wat steeds terugkeert in de uitgangspunten van de NVDE: duurzaamheid is het einddoel voor de lange termijn, maar de bedrijven willen hier weloverwogen de overstap naar maken, met steun van de overheid en zonder de conclusie dat sommige bedrijven geen niet langer thuishoren in een duurzaam Nederland. Dat is precies het geluid dat Ingrid Thijssen ook uitdraagt bij de landelijke werkgeversclub VNO-NCW. In een interview prees ze de NVDE, die in een paar jaar tijd snel naam maakte als lobbygroep. “Ook aan tal van tafels werken wij prettig en actief samen met de NVDE.”
De NVDE kent geen echte ‘concurrentie’. De voormalige organisatie van groene bedrijven, Vereniging Duurzame Energie, is opgegaan in de NVDE, gevestigd in Utrecht. Dan is er MVO Nederland, een groep ondernemers die zich sterk maken voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Ze doen goed werk, maar – met alle respect – het is vooral een groep MVO-managers die zich binnen de eigen organisatie bezighoudt met duurzaamheid”, zegt Van der Gaag.
Het gezicht van de organisatie is Van der Gaag. Hij is vaak te gast in de Tweede Kamer en zit – zeker nu de verkiezingen in aantocht zijn – ook op de radio en aan talkshowtafels. Hij mocht onlangs zijn zegje doen over zowel energiearmoede als stikstofbeleid en zat daarom twee dagen achter elkaar in de Tweede Kamer.
Toen het verbranden van stukken hout (biomassa) door bedrijven controversieel werd, zei Van der Gaag op de televisie dat biomassa in sommige vormen verantwoordelijk is, als het hout lokaal en duurzaam wordt gewonnen – tot frustratie van de anti-biomassagroep Clean Air. Commissie. die alle houtverbranding afkeurt.
Van der Gaag heeft zelf een achtergrond bij de organisatie Natuur & Milieu. Dat lijkt passend bij zijn rol. Natuur & Milieu staat ook wel bekend als een echte polderorganisatie, een groep nuancering en samenwerking tussen bedrijven. Deelname aan het Nederlandse Klimaatakkoord, onder leiding van Ed Nijpels, was voor de NVDE maatwerk. Terwijl voormalig kroonlid Klaas van Egmond van de Sociaal-Economische Raad (Ser) klaagde dat ‘je een kalkoen niet moet laten meebeslissen over het kerstdiner’, deed de NVDE mee aan de gespreksrondes over het klimaatbeleid.
“Het grootste deel van onze tijd gaat nog steeds naar de contacten met politici en vooral ministeries”, zegt Van der Gaag. Daar worden inhoudelijke documenten geschreven die de basis vormen voor nieuwe wetten. Om invloed uit te oefenen probeert de NVDE snel te handelen. Met nieuwe ‘regionale teams’ wil de NVDE ook ‘slim advies bieden’ aan provincies en gemeenten die klimaatbeleid vormgeven, zegt Van der Gaag.
‘De transitie staat voorop’
Voor hem is één van de zinnen uit de verklaring die alle leden ondertekenen heilig. Daarin staat dat de NVDE bij tegenstrijdige belangen binnen de eigen gelederen ‘steeds zal kiezen voor een afweging waarbij de transitie wordt versneld’. “Dus als een lid zou zeggen: ik vind dit beleidsvoorstel niet leuk, want dan ga ik minder aardgas verkopen, dan zouden wij vanuit het bestuur zeggen: dat is precies de bedoeling.”
Daarom kwam de NVDE vorig jaar tijdens de energiecrisis met een ambitieus plan om in het hele land zoveel mogelijk gas te besparen. Dit lijkt in strijd te zijn met de belangen van de energiebedrijven die lid zijn, omdat zij profiteren van veel energieverkoop. Maar omdat er een signaal nodig was tegen de verspilling van gas, dat door Russische boycots ineens schaars was, kreeg het NVDE-plan steun.
Lees ook:
Een (duurzame) vuist maken tegen Poetin? Nederlanders kunnen dit doen om minder gas te gebruiken
Vrijwel iedere Nederlander die onbewust energie gebruikt, gebruikt Russisch gas. En geeft indirect de Russische schatkist een boost. Iedereen die iets voor Oekraïne wil doen, moet zijn gasverbruik terugdringen, bepleitte de Vereniging Duurzame Energie vorig jaar.
