Oogappels-schrijver én stemacteur Spongebob: ‘Alles moet zo écht mogelijk zijn’

Lex PasschierVeel tv-kijkers genieten van de dramaserie Oogbollenweinig mensen kennen de man uit wiens pen al die herkenbare karakters en verhaallijnen vloeien. Lex Passchier is zijn naam. ‘Stiekem’ al jaren een van Nederlands meest succesvolle scenarioschrijvers en met de leukste bijbaan die je maar kunt bedenken: Spongebob zijn stem geven.

Hij heeft absoluut geen zin om op een schild te worden gehesen. “Je noemt Roos Ouwehand, met wie ik… Oogbollen schrijven? En hoe goed zijn de acteurs die alles tot leven brengen?” Maar die spotlights tijdens het afgelopen Gouden Televizier Ring Gala bezorgden Lex Passchier (46) zeker een welkome adrenalinekick. Regisseur Will Koopman van de bekroonde BNNVara-serie riep hem (en ja, ook Roos Ouwehand) specifiek op het podium tijdens haar dankwoord.

“Daar zal ik haar altijd dankbaar voor blijven”, klinkt ze een week na de prijsuitreiking nog steeds overdonderd. “Anders is er weinig aandacht voor het vak van scenarioschrijver. Je leeft vooral in de anonimiteit en in de schaduw van anderen.”

Passchier, geboren in Den Haag, die op 15-jarige leeftijd op de camping zijn eigen detectiveverhaal schreef en naar Appie Baantjer stuurde (‘en hij stuurde ook nog een lieve reactie terug!’), is allesbehalve een groentje. Naast een lange lijst theaterproducties schreef hij ook voor eerdere tv-hits zoals Grijpstra & De Gier, Moord vrouw, Heer & meester En De 12 van Oldenheim. Zoveel titels uit het thrillergenre.

Oogbollen was een uitdaging van een ander kaliber. Voor de veelgeprezen serie, die momenteel aan het vijfde seizoen toe is, dook Passchier in de meer alledaagse wereld van vier gezinnen die allemaal op hun eigen manier worstelen met de stress van adolescenten en het lijden van hun ouders.

“In het begin was het echt een kwestie van uit mijn comfortzone stappen. Ik vond het effect, de cliffhangers, altijd leuk. Voor Oogbollen Ik heb geleerd de moed te hebben om dat los te laten. En het moet nog meer geworteld zijn in de gewone wereld. Daar heb ik een antenne voor ontwikkeld. Ik voel nu meteen wanneer iets niet bij een personage past, of wanneer het te ‘geschreven’ aanvoelt. Ik zeg dan tegen Roos: ‘We horen onszelf hier teveel, zo praat Merel (actrice Malou Gorter, red.) niet.’ Het moet zo realistisch mogelijk zijn.”

‘Niet zeepachtig’ wordt ook vaak gezegd. Ben jij hier bewust mee bezig?

“Daar zijn we inderdaad waakzaam over. Ook door de tijd te nemen om verhalen te vertellen, waarbij je bij een soap de neiging hebt om van twist naar twist te schrijven. Dat is onvermijdelijk, want je moet het elke dag een half uur interessant houden. Wij denken nooit in termen van plotwendingen. De dingen gaan zoals ze gaan en ontwikkelen zich daarom in een rustig tempo. Will speelt het bovendien bewust heel klassiek en geeft acteurs de ruimte om hun scènes na te spelen.”

Je zegt dat je veel inspiratie uit je eigen leven haalt. Heb je daar een voorbeeld van?

“Een vriend van mij heeft drie tienerzonen. Ze hadden ineens vriendinnen die bleven overnachten. “Er zijn ineens meisjes in huis!” hij zei. Als vader moet je schakelen omdat er ineens een meisje in je badkamer staat; Ik vond dat beeld erg grappig. Het werd een scène Oogbollen. En als schrijver ben ik veel thuis, dus alle pakjes in de buurt worden bij mij afgeleverd. Mijn huis is als een postkantoor. Dat werd ook een scène waarin Fabie (actrice Bracha van Doesburgh, red.) gek wordt van al die dozen in de gang. Het zit in kleine, herkenbare dingen. De truc als schrijver is om niet alles samen te fantaseren, maar op te pikken wat voor je ligt.”

Wordt u tijdens verjaardagen vaak herinnerd aan persoonlijke verhalen die u kunt gebruiken?

“O jee, ik hoor zo vaak: ‘Ik heb iets voor je.’ Oogbollen‘. Dat zijn vaak de slechtste ideeën. De beste ontdekkingen komen voort uit verhalen die mensen spontaan vanuit hun hart vertellen. In normale gesprekken.”

Controlfreak-advocaat Merel is misschien wel de meest geliefde Oogbollen-karakter. Wat is het geheim achter die creatie?

“Ze zegt hardop wat veel mensen alleen maar denken. Als ze bijvoorbeeld over het concept ‘papadag’ begint, wordt er vurig gereageerd. ‘Ze slaat met haar directheid de spijker op de kop. Ga Merel!’ Alsof ze een woordvoerster is van veel sentimenten in de samenleving. Maar ze is ook een vrouw met een klein hart, die worstelt met zichzelf, haar dochters, het verleden met haar moeder. Je voelt waar die wrok vandaan komt. Ze lijkt een lul, maar ze is ook iemand die je soms wilt knuffelen en troosten. De kracht van drama ligt in die dualiteit. Niemand is eendimensionaal.”

Sociale media zijn een soort open riool, maar iedereen is zo positief over Eyeballs

In hoeverre ben jij als schrijver ook idealistisch in het aankaarten van maatschappelijke thema’s?

“We bedenken eigenlijk nooit iets om aan de kaak te stellen. Een verhaallijn kan aanleiding geven tot discussie, maar dat is puur bijvangst. Anders wordt het zo’n Postbus 51-advertentie met opgestoken vinger. De kijker doorziet dat snel. Periodearmoede is de laatste tijd een hot topic. Wij voelden ons toen geroepen om Merel een zaak te laten behandelen waarbij een meisje niet genoeg geld had voor maandverband en tampons. Dat spiegelen we vervolgens aan Merels eigen kwetsbaarheid, zodat je het vanuit haar karakter benadert. Wij nemen ook nooit ergens een standpunt over in. Het is aan het publiek om zelf een oordeel te vormen.”

Waar ben je het meest trots op?

“Het meest word ik geraakt door reacties van kijkers. Een moeder die schrijft dat ze na een aflevering voor het eerst met haar kinderen over de scheiding kon praten bijvoorbeeld. Daar kan geen Gouden Televizierring tegenop. Sociale media zijn een soort open riool, maar dat is het dan ook Oogbollen iedereen is zo positief. Het is gewoon moeilijk om iets negatiefs te vinden over de serie die er is. Dat is ongelofelijk.”

Hoe lang ga je eigenlijk door? Heeft Oogbollen een einddoel?

“We zijn al bezig met het zesde seizoen. De tieners van toen worden nu langzaam volwassen, wat ook nieuwe verhalen oplevert. We hebben ooit overwogen om een nieuw gezin te stichten voor een nieuwe lichting kinderen. Blij dat we dat niet deden. We blijven deze personages volgen in de nieuwe fases van hun leven. Bovendien, zolang die hoge lat blijft waar hij nu ligt, gaan we door. Zodra we voelen dat het wat lager wordt, stoppen we. We willen niet onderdoen voor onszelf.”

Ten slotte moeten we het hebben over je stemwerk voor de populaire cartoon Spongebob Squarepants. Hoe ben je ooit aan die baan gekomen?

“Dat dateert uit de tijd dat ik nog acteerde. Gaandeweg merkte ik dat mijn kracht elders lag. Toen ben ik tv-wetenschappen gaan studeren en de focus verschoof naar schrijven. Ik doe al jaren Spongebob. Ik vond het vreemd dat hij ineens een andere stem had, dus ik bleef het doen. Niet wetende dat ik bijna 25 jaar later nog steeds afleveringen opneem.

“Het blijft ook ontzettend leuk. Ik noem kinderen in het ziekenhuis soms Spongebob. Tjonge, wat een effect heeft dat! Alsof ik als kind ineens Bert of Ernie aan de telefoon had gekregen. Dat is een soort magie.”