Het werk van het Congres ligt grotendeels stil totdat er een nieuwe president wordt gekozen. Maar dinsdag was onduidelijk of er iemand te vinden is die beide Republikeinse kampen zelfs maar tijdelijk kan verenigen.
McCarthy werd afgezet door een meerderheid bestaande uit alle Democraten in het Huis van Afgevaardigden en acht Republikeinen. Die kleine groep beheerste zijn lot omdat de Republikeinen er bij de verkiezingen van november 2022 slechts in slaagden een meerderheid van 221-212 in het Huis van Afgevaardigden te veroveren.
Al bij zijn verkiezing tot voorzitter was het duidelijk dat deze kleine meerderheid McCarthy in een zwakke positie achterliet, en dat een afzettingsmotie zoals die dinsdag werd aangenomen als het zwaard van Damocles boven zijn hoofd zou hangen. Destijds waren er vijftien stemrondes nodig, een ongewoon lange tijd, omdat dezelfde kleine groep ultrarechtse afgevaardigden tegen bleef stemmen, en de Democraten deden dat per definitie.
Motie van wantrouwen
McCarthy overtuigde die groep uiteindelijk door zware bezuinigingen te beloven. Omdat zij dit eisten, versoepelde hij ook de regels voor het indienen van een motie van wantrouwen. Maandagavond profiteerde een van die groep, Matt Gaetz uit Florida, daarvan. En omdat zeven Republikeinse partijleden en alle Democraten met hem stemden, werd die motie aangenomen.
De grootste klacht van de rebellengroep was dat McCarthy tweemaal dankzij democratische stemmen maatregelen waartegen zij zich verzetten, door het Huis van Afgevaardigden loodste. Dat vonden ze onaanvaardbaar, om nog maar te zwijgen van de concessies die hij moest doen.
De eerste keer was in mei, toen het Amerikaanse wettelijke schuldenplafond moest worden verhoogd. Als dat niet was gebeurd, had er wellicht een mondiale economische crisis kunnen ontstaan. De Republikeinen eisten strenge bezuinigingen om de verhoging goed te keuren. President Joe Biden en de Democraten, die de meerderheid hebben in de Senaat, waren het daar niet mee eens. McCarty was het uiteindelijk met hen eens dat de overheidsuitgaven met 1 procent konden stijgen, minder dan de inflatie.
De tweede keer was afgelopen weekend, toen het ontbreken van een volledige begroting die door het Huis van Afgevaardigden en de Senaat was aangenomen, de geldstroom naar de federale overheid dreigde te stoppen. Opnieuw was de rechtervleugel van de Republikeinen bereid het zover te laten komen, als hefboompunt in de onderhandelingen. Maar McCarthy ging niet zo ver. Met de stemmen van de Democraten en veel Republikeinen werd als reactie op zijn voorstel een tijdelijke maatregel aangenomen die de geldstroom 45 dagen lang gaande houdt. Dat was tegen de wensen van de rechtervleugel.
Gaetz beschuldigde McCarthy er dinsdag zelfs van een geheime overeenkomst met de Democraten te hebben gesloten over voortzetting van de hulp aan Oekraïne, iets dat niet in de noodwet was opgenomen. De rechtervleugel van de Republikeinen is van mening dat Oekraïne voldoende hulp heeft gekregen.
McCarthy zelf had tijdens een persconferentie na afloop een andere verklaring: Gaetz richtte zich persoonlijk tot hem, omdat McCarthy een aantal klachten over het gedrag van Gaetz en de politieke financiën doorverwees naar de tuchtcommissie van het Huis van Afgevaardigden. En hij verwierp de politieke beschuldigingen van Gaetz: ‘Dit was mijn werk. Ik heb geen spijt van het onderhandelen, ons systeem is gericht op het vinden van compromissen.”
Nieuwe voorzitter
De Republikeinse fractie moet nu op zoek naar een voorzitter die zich staande kan houden in hetzelfde spanningsveld tussen leden die wel en niet een compromis kunnen tolereren. Het plan is om die persoon komende woensdag te kiezen. Genoemd worden Jim Jordan, een fervent aanhanger van Donald Trump, en de meer gematigde Steven Scalise, die inmiddels de tweede man in de partijleiding is.
De groep die McCarthy heeft afgezet, zal garanties eisen dat de wensen van de Democraten niet opnieuw zullen worden ingewilligd. Maar veel van hun wensen, bijvoorbeeld op het gebied van de overheidsuitgaven, gaan de meerderheid van de Republikeinen ook te ver en zouden ook in de Senaat gegarandeerd mislukken.
Terwijl de strijd hierover woedt, zal het werk aan de begrotingen tot stilstand komen. Het waarschijnlijke gevolg is dat over ruim een maand een nieuw besluit moet worden genomen over een noodwet die de regering draaiende moet houden.
Als de groep er niet in slaagt tot overeenstemming te komen, is het theoretisch mogelijk dat een groep gematigde Democraten de stemmen levert die een Republikeinse kandidaat mist. In ruil daarvoor zou de nieuwe voorzitter, en met hem de Republikeinse fractie, over onderdelen van het beleid afspraken moeten maken met de oppositiepartij. Website Politiek meldde dinsdag dat enkele Republikeinen hierover al hun voelsprieten hadden uitgezet. En een Republikeinse vertegenwoordiger, Ron Bacon uit Nebraska, zei tegen de Washington Post met zoveel woorden dat hij liever met de Democraten te maken had dan met zijn partijgenoot Matt Gaetz.
Een dergelijke samenwerking zou heel bijzonder zijn voor de Amerikaanse politieke betrekkingen. Maar dat gold ook voor het afzetten van een voorzitter van het Huis van Afgevaardigden: dat was nog nooit eerder gebeurd. McCarthy was slechts negen maanden voorzitter, maar hij schreef geschiedenis.
Lees ook:
McCarthy voorkwam vorige week ternauwernood een shutdown
Op het nippertje ontving de Amerikaanse regering zaterdagavond het geld om haar normale taken te kunnen blijven uitvoeren. Maar het conflict over de uitgaven, dat bijna leidde tot de sluiting van verschillende diensten, is nu geëscaleerd.
