Bananenveredelingsbedrijf Yelloway, met Chiquita als grootste aandeelhouder, test nieuwe bananenrassen op de Filippijnen. Er wordt gezocht naar alternatieven voor de cavendish, de soort die in Europa veel gegeten wordt.
De cavendish is zeer vatbaar voor ziekten. Daarnaast zijn er voor de teelt veel bestrijdingsmiddelen nodig. Chiquita en Yelloway hopen nieuwe rassen te vinden die beter bestand zijn tegen deze ziekten en die tijdens de teelt op de plantages minder pesticiden nodig hebben.
Chiquita, een van de grootste bananenproducenten ter wereld, voert deze zoektocht uit in samenwerking met enkele Nederlandse bedrijven. Het partnerschap Yelloway heeft ruim 160 bananenvariëteiten genetisch in kaart gebracht. In Bemmel (Gelderland) worden diverse soorten met elkaar gekruist. Zaden die hieruit voortkwamen groeien nu in kassen op de Filippijnen.
Veldproeven volgen later, zegt hoogleraar Gert Kema, namens Wageningen Universiteit en Research (WUR) betrokken bij Yelloway. Naast WUR zorgen het speciaal voor dit project opgerichte biotechbedrijf Keygene en MusaRadix voor de Nederlandse inbreng.
Er wordt gezocht naar verschillende alternatieven
De bedoeling is dat de alternatieven qua uiterlijk, smaak en houdbaarheid zo veel mogelijk lijken op de cavendish – of beter. “Maar het gaat ons niet om één nieuwe soort, om één cavendish 2.0”, benadrukt Kema. “We zoeken naar verschillende alternatieven. Wij willen af van de monocultuur. Meer dan de helft van alle bananen die in de wereld worden geteeld, zijn cavendish-bananen. En het is heel kwetsbaar.” Chiquita meldt op haar website dat het mikt op drie alternatieven. De groep wijdt op haar site een uitgebreid artikel aan het project.
De grootste bedreigingen voor de cavendish zijn de Panamaziekte en de Black Sigatoka-ziekte. De eerste wordt veroorzaakt door bodemschimmels, waarvan er één de cavendish aantast. Dit vernietigt niet alleen hele plantages, maar vervuilt ook de bodem. Tot 2013 kwam de ziekte alleen voor in Zuidoost-Azië, maar sindsdien is de ziekte ook in vijftien landen buiten die regio aangetroffen.
De andere ziekte, Black Sigatoka, wordt veroorzaakt door een bladschimmel en komt in veel bananenlanden voor. Om deze schimmel te bestrijden worden veel pesticiden gebruikt. Ze beschadigen het milieu. Bovendien dreigt de schimmel resistent te worden tegen bestrijdingsmiddelen.
Bananenteelt in diepe crisis
Het is al langer bekend dat de cavendish bedreigd wordt – en dat de Panamaziekte ook ernstige gevolgen kan hebben voor de bananenteelt. De ziekte werd in 1903 ontdekt. Vijftig jaar later verkeerde de bananenteelt in Zuid-Amerika in een diepe crisis. Dat was vooral een tragedie voor de lokale bevolking, aangezien er destijds nog niet zoveel bananenexport was.
De cavendish bleek resistent tegen de ziekten en daarom richtten bedrijven en telers zich massaal op dit ras. De export naar Europa was een groot succes: bijna alle in Europa gekochte bananen zijn cavendish-bananen. De cavendish bleek echter niet bestand tegen een variant van de Panamaziekte die in de jaren zestig opdook.
Hoewel de cavendish voor veel bananenproducerende landen een belangrijk exportproduct is, wordt 85 procent van de mondiale productie niet geëxporteerd. Als de bananenziekten zich verder verspreiden, zal vooral de lokale bevolking hiervan de nadelen ondervinden.
Klassieke verfijning met een moderne twist
Kema verwacht dat het project, met Chiquita als één van de financiers, over drie tot vijf jaar belangrijke resultaten zal opleveren. “Dan zijn we al een heel eind met nieuwe rassen”, legt hij uit. Hij schat dat het nog zeker twee jaar zal duren voordat die rassen op grote schaal verkrijgbaar zijn.
Volgens Kema zijn er naast Chiquita meerdere bedrijven die onderzoek doen naar nieuwe bananenrassen. Aanvankelijk waren de bedrijven daar huiverig voor, maar nu ‘zijn ze overtuigd’, zegt hij. Yelloway onderscheidt zich wel van die andere projecten, zegt hij. “We kijken naar resistentie tegen meerdere ziekten. En klassieke afwerking – maar met een moderne twist – is de basis van onze werkwijze.”
Lees ook:
Bribri-indiaan kan banaan redden
Volgens wetenschappers is de banaan zoals wij die kennen gedoemd.De ecobanaan kan overleven, meent Solidaridad.
